آبخیزداری و توصیه‌های کلی برای تأمین آب شرب مورد نیاز روستاها

رییس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان از هدررفت حجم زیادی آب شیرین در راستای جلوگیری از قطعی برق و ضررهای آن در کمبود آب برای کشت پاییزه خبر داد.

بهزیستی یا سازمان اصل‌های فراموش شده؛ این همۀ تعریفی است که در مورد این سازمان بزرگ حمایتی می‌توان گفت. بسیاری از افراد معلول، کم‌توان ذهنی، جسمی، حرکتی و … نگاه‌شان به حمایت‌های بهزیستی است، اما آن‌گونه که باید حمایت نمی‌شوند و بسیاری از قوانین مصوب شده که جزو وظایف این نهاد است، بر زمین مانده و اجرا نمی‌شود. کارشناسان می‌گویند تا در این نهاد اصلاح ساختاری صورت نگیرد، نمی‌توان امید به خدمات‌رسانی بیشتر به معلولان کرد. در بین شعارهای متعددی که برای این طیف سر داده می‌شود، از همه پررنگ‌تر شعار «معلولیت محدودیت نیست» است. اما چقدر جامعه برای تحرک و فعالیت این قشر فراهم است؟ درحالی‌که هنوز مسائلی چون اشتغال، درآمد، مسکن و تجهیزات پزشکی جزو مشکلات جدی جامعۀ معلولان است. از سوی دیگر، به‌جز سازمان بهزیستی کشور، وزارتخانه‌های کشور، راه و شهرسازی، صمت، آموزش‌وپرورش، سازمان برنامه‌وبودجه، سازمان صداوسیما، بنیاد شهید و امور ایثارگران، نمایندۀ تشکل‌های غیردولتی جانبازان، نمایندۀ شبکه‌های ملی تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان، رئیس شورای‌عالی استان‌ها و نمایندۀ سایر دستگاه‌های دولتی، عضو ستاد هماهنگی و پیگیری قانون حمایت از حقوق معلولان هستند. اما این تنوع ارگانی منجر به بهبود بودجه و سیاست‌گذاری نشده است. درحالی‎که در صورت تخصیص بودجۀ مناسب و تسهیل موانع قانونی و فرهنگی، بسیاری از معلولان می‌توانند ضمن رفع نیازهای خود، در اموری همچون اشتغال خانگی و کارگاه‌های خرد فعالیت پررنگی داشته باشند. هفته‌ای که سپری شد، به نام هفته بهزیستی بود که براساس آمارها بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد هر جامعه را معلولان تشکیل می‌دهند، اما هنوز تبعیض و نبود عدالت برای درمان این بیماران احساس می‌شود. بسیاری از خانواده‌ها از پس هزینه‌های سرسام‌آور توانبخشی و یا خرید اقلام مد نظر برنمی‌آیند و خواهان بهبود کیفیت زندگی برای بیمار معلول خود از طریق یک مستمری دائم و مناسب هستند. از سوی دیگر هنوز برخی از آن دسته از معلولان که توان فعالیت فکری و فیزیکی را برای داشتن شغل دارند، توانسته‌اند آن‌گونه که باید موفق به دستیابی به شغل شوند. دولت دوازدهم یکی از اقداماتی که برای حمایت از معلولان انجام داده بود، تصویب لایحۀ حمایت از آنان بود که متأسفانه در دولت گذشته اقدامات حمایتی به‌صورت جزیره‌ای و کم‌رنگ برای معلولان اجرا شد.

کمیته‌های تشکیل شده برای بررسی وزرا و معاونان رئیس‌جمهوری طی روزهای نخست مرداد، اسامی مورد تأیید خود را به «مسعود پزشکیان» اعلام می‌کنند. آنچه از نظر بسیاری از فعالان حوزۀ آب و نیرو اما به نظر هنوز هم وجود دارد، توجه اندک به ابرچالش آب و محیط‌زیست در کشور است که مناظره‌ها و برنامه‌های انتخاباتی رئیس‌جمهوری منتخب هم از نگرانی پیرامون آن‌ها کم نکرد. حالا متخصصان آب و دیپلماسی آب می‌گویند جامعۀ مدنی باید به شکل جدی از رئیس‌جمهوری رفع بحران‌های آب چه در بعد داخلی و خارجی را مطالبه کنند تا دولت هم آن را جدی فرض کند. این کارشناسان مهم‌ترین معضلات و چالش‌های این بخش را درحالی اعلام می‌کنند که معتقدند مدیریت آب و دیپلماسی آب به‌تنهایی نه از عهدۀ وزارت نیرو بر می‌آید نه دستگاه دیپلماسی. بلکه دولت باید برنامه‌ای کلان در مجموعۀ ارکان و سازمان‌ها برای حکم‌رانی در اقلیم خشک ایران داشته باشد. طی سال‌های گذشته نه‌تنها بسیاری از برنامه‌های کشور با اسناد بالادستی آب از جمله سند سازگاری با کم‌آبی تناقض داشت، بلکه بسیاری از وزارتخانه‌ها نیز مانند جهاد کشاورزی گویا علیه آب فعالیت می‌کردند. حالا کارشناسان می‌گویند همۀ اعضای کابینه باید به مدیریت ایرانِ خشک و لحاظ ضوابط محیط‌زیستی ناشی از شرایط خشک کشور باور داشته باشند.

برای اولین‌بار در تاریخ سیاسی ایران، برای انتخاب وزیرهای کابینۀ دولت منتخب، گروهی به نمایندگی از افکار و اقشار مختلف دور یک میز می‌نشینند و گزینه‌های احتمالی را بررسی می‌کنند. پیش از دولت چهاردهم ساز‌و‌کار انتخاب وزیر نامشخص بود و کسی غیر از گروهی نامشخص نمی‌دانست که گزینه‌های احتمالی کدام‌اند و همین موضوع اولین زمینۀ وجود رانت را پایه‌گذاری می‌کرد. حالا در دولت «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور منتخب، امکانی فراهم شده است که انتخاب وزیر از پایین به بالا مشخص شود و نه مانند دوره‌های گذشته نامشخص، مبهم و دیکته‌ای! اعضای کمیتۀ وزارت گردشگری وظیفۀ مهمی در پیش دارند؛ باید کسی را انتخاب کنند که عزمی جدی برای حل ابرچالش‌های گردشگری را داشته باشد و بتواند جای پای گردشگری را در دولت آينده بزرگ‌تر کند. در میزگرد «پیام ما» با «حرمت‌الله رفیعی» رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی و «محسن حاجی‌سعید» رئیس انجمن جامعۀ راهنمایان گردشگری دربارۀ شاخص‌های وزیر آينده، چالش‌های پیش‌روی او و اولویت‌هایی که باید مدنظر داشته باشد، گفت‌وگو کردیم.

دیده‌بان ارزیابی محیط‌زیستی بر این عقیده است که بدعت‌های غلط در بندهای الف و ب مادۀ ۲۲ برنامۀ هفتم، منجر به یک ریل‌گذاری اشتباه برای ارزیابی محیط‌زیستی کشور خواهد شد. این مجموعه که ذیل مدرسۀ توسعۀ پایدار در پژوهشکدۀ سیاست‌گذاری دانشگاه «صنعتی شریف» ایجاد شده، از ۴ سال پیش، مطالعه دربارۀ آسیب‌شناسی ارزیابی اثرات محیط‌زیستی در کشور را آغاز کرده و در طی شکل‌گیری متن مادۀ ۲۲ برنامه، سعی بر این داشته است که به نهادها و اشخاص تدوین کنندۀ این متن هشدارهای لازم را بدهد. چرا که به نظر می‌رسد متن مادۀ ۲۲ با مجموعه‌ای از نارسایی‌ها و بدعت‌های غلطی که دارد، در مرحلۀ اجرا نه به نفع محیط‌زیست خواهد بود و نه به نفع توسعه و مردم. ریل‌گذاری اشتباه در مجلس، دولت و بخش خصوصی را به مقصد اشتباه رهنمون خواهد کرد و مادامی‌که مجلس برای اصلاح متن برنامۀ هفتم اعلام آمادگی کرده، شایسته است که دولت چهاردهم در شروع کار، برای ارسال پیشنهاد اصلاح بندهای الف و ب مادۀ ۲۲ به مجلس اقدام نماید.

در جریان رقابت‌های انتخاباتی و ارائه برنامه‌های نامزدهای ریاست جمهوری، کشاورزی و محیط زیست مغفول ماند. نظام پیچیده‌ای از مسائل که پس از انتخابات نیز در هیاهوی جذاب گزینه‌های وزارتخانه‌ها گم شده‌اند. رئیس‌جمهوری منتخب اگر چه در تبلیغات خود به تخریب محیط زیست اشاره کرده و در یک برنامه تبلیغاتی نیز گفته بود که خود روستازاده و قائل به توسعه همپای روستا و شهر است اما به نظر می‌رسد غفلت ساختاری از مسائل اقلیمی و ایضا تامین امنیت غذایی چیزی نیست که صرفا با چند مورد گفته دنبال شود. برخی معتقدند که فرآیند تامین امنیت غذایی و تولید محصولات کشاورزی و نظام توزیعی آب در سال‌های اخیر درگیر بحران‌های هراسناکی شده که تا پیش از این سابقه نداشته‌اند. در این میان وجود چشم‌اندازی برای نظام مسائل کشاورزی و توسعه پایدار ضروری‌ است. این مسائل و ضرورت پرداخت به آن‌ها ما را واداشت تا به سراغ «غلامحسین هادی‌زاده رئیسی»، عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ایران و پژوهشگر و فعال صنفی بخش کشاورزی برویم. او اگر چه علوم پزشکی خوانده اما در طول عمر خود بیشتر مشغول کشاورزی بوده و اکنون بیش از سه دهه است که در مطالبات صنفی بخش کشاورزی و پژوهشگر این حوزه در ایران و جهان فعالیت می‌کند. هادی‌زاده در این مصاحبه از عمق پیچیدۀ بحران‌های کشاورزی پرده برمی‌دارد و با بیانی صریح از این می‌گوید که در دهه‌های اخیر نظام برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری حوزهٔ توسعه‌، هجوم‌هایی اگرچه از سر غفلت اما همه‌جانبه، به بخش کشاورزی ایران وارد آورده است. مشروح گفت‌وگوی «پیام ما» با او را می‌خوانید.

۳۰۰ نفر از اهالی روستای «دهفول» نهاوند استان همدان، به‌دلیل استفاده از آب شربِ آلوده به میکروب با منشأ فضولات حیوانی روانۀ مراکز درمانی شدند. این اتفاق در پی ورود چاه جدیدی به مدار تأمین آب شرب این روستا اتفاق افتاد؛ چاهی که سال‌ها متروکه بود و طی سالیان به فاضلاب انسانی و فضولات حیوانی آلوده شده بود. مرکز بهداشت شهرستان نهاوند و شرکت آب و فاضلاب این شهرستان، بدون هیچ آزمایشی از آب، پیش از اتصال به مدار، آب را صرفاً با کلرزنی وارد شبکه کردند. پس از ابتلاء تعداد قابل توجهی از اهالی به علائم مشترک مسمومیت، آزمایشِ سلامت آب انجام، آلودگی به میکروب ناشی از فضولات حیوانات تأیید و حلقۀ چاه دوباره مسدود شد.