بایگانی مطالب : حیات وحش
اگر یک شکار بزنم بهجایش ۱۰ تا نگه میدارم!
«محمد صیاد» روی پلههای کنار ورودی کاروانسرا نشسته است و به رفتوآمد حاضران در کارونسرا نگاه میکند، انگار میخواهد هیچچیزی از نظرش پنهان نماند. صیاد از شکارچیهای قدیمی پارک ملی کویر است. کلاهش را کج گذاشته و دوربین را هم اریب روی دوش انداخته است. سالها شکار در بیابان و گرما، ردی عمیق کنار چشمها و پیشانیاش به جا گذاشته، او ابا ندارد از اینکه بگوید هنوز در آرزوی شکار است، اینبار با پروانه و بهشکل قانونی.
شکارچیان برای کمک آمدند
شنبه هفتم مرداد ساعت ۲۱ محیطبانان پارک ملی کویر و داوطلبان شرکت در سرشماری در اتاق شاهنشین کاروانسرای تاریخی «قصر بهرام» واقع در قلب پارک ملی کویر جمع شده بودند. یک ساعت قبل «رضا شاهحسینی»، رئیس پارک و «مهدی لهردی» معاون او، در گوشهای از کاروانسرا براساس فهرست حاضران، نفرات در هر منطقه را مشخص کرده بودند و بنا بود در جمع به همه اعلام شود که ساعت چهار صبح در کدام نقطه مستقر شوند، چه گونههایی را بشمرند، شمارش را چطور در فرمها وارد کنند و عکسهای گرفتهشده باید چه مشخصاتی داشته باشند. بااینحال، به نظر رئیس پارک، کل این برنامه بهانهای بود برای موضوع اصلی، یعنی «همدلی» که در خلال سرشماری اتفاق میافتد، وگرنه محیطبانهای پارک، بارها و بارها به هر کدام از این مناطق سرزده بودند و میدانستند در هر منطقه چه گونههایی دارد و چه تعداد از آنها صبحها سر آبشخورها میآیند.
شمال زاگرس جهنم شد
«اینجا جهنم شده، بدجور دارد میسوزد» جهنم و سوختنی که «جمال قادری»، عضو انجمن سبز «چیا» از آن صحبت میکند، به درختان زاگرس در شمالغرب ایران مربوط میشود. به گفتهٔ او، تا جمعه ۱۳ مرداد بیش از ۱۲۰ مورد آتشسوزی در منطقه اتفاق افتاده، اما در دو هفتهٔ اخیر حجم آتشسوزیها غیرقابل تصور بوده است. او میگوید: «بارندگیها باعث شد پوشش گیاهی انبوه شود، گرمای هوا منطقه را مستعد آتشسوزی کرد و باد زیادی که این روزها میوزد باعث شده حجم منطقهٔ حریق بیشتر و کنترل سخت شود.»
جای خالی حفاظت مشارکتی در برنامۀ هفتم توسعه
درخواستها برای ایجاد قرقهای اختصاصی از مدتها پیش معلق مانده است. با وجود تأکید سازمان حفاظت محیط زیست بر حفاظت مشارکتی و وعدۀ این سازمان برای ایجاد ۵۰۰ شغل محیط زیستی، درخواستهای ایجاد قرق بر زمین مانده است و شمار عرصههای قرق از پنج مورد فراتر نرفته است. در همین حال، پیشنویس برنامۀ هفتم توسعه که در روزهای گذشته بهدلیل بیتوجهی به محیط زیست در بوتۀ نقد قرار گرفته نیز هیچ اشارهای به قرقهای اختصاصی نداشته است. با وجود ادامه اختلاف با سازمان منابعطبیعی و آبخیزداری کشور بر سر این عرصهها، بهنظر میرسد استفاده از ظرفیت ذینفعان برای حفاظت محیط زیست بهکلی فراموش شده است و حفاظت از محیط زیست همچنان با رویکرد حفاظت صرف دنبال میشود.
ماهیان خاویاری با تخریب رودخانه منقرض میشوند
ماهیان خاویاری (تاسماهیان) از دیدگاه دیرزیستی، درواقع فسیلهای زندهای هستند كه پس از دورههای یخبندان در برخی منابع آبی نیمكرهٔ شمالی بقاء خود را حفظ كردهاند. دریای شگفتانگیز خزر زیستگاه پنج گونه از ماهیان خاویاری است. این ماهیان در فصل تولید مثل از اسفند تا اردیبهشت از دریا به رودخانهها برای تخمریزی و تولید مثل مهاجرت میكنند که در اصطلاح علمی به آنها مهاجر رودكوچ گفته میشود. از جمله رودخانههای مهمی که محل تولید مثل ماهیان مهاجر دریای خزر محسوب میشود، رودخانههای هراز، چالوس، سردآبرود، سفیدرود، شیرود، گرگانرود، نكارود و بابلرود هستند که از این فهرست سه مورد نخست به عنوان رودخانههای حفاظت شده در زمره مناطق چهارگانهٔ تحت حفاظت سازمان محیط زیست محسوب میشوند.
ادامۀ «فنسکشی» مجوز محیط زیست ندارد
با اینکه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفته بود پروندۀ پتروشیمی میانکاله برای همیشه بسته شده است، عملیات اجرایی این پروژه ادامه دارد. درحالیکه در آخرین اظهارنظرها معاون محیط زیست انسانی این سازمان، پتروشیمی امیرآباد میانکاله را فاقد مجوز و مغایر ضوابط محیط زیستی خوانده است، بهنظر میرسد هنوز عملاً جلوی این اقدامات گرفته نشده است.
پتروشیمی، نایبند را تشنه گذاشت
جبیرها بیآب ماندند. آب را شرکت «پلیمر آریاساسول» بعد از آنکه بار دیگر در فهرست شرکتهای آلاینده پارس جنوبی شهرستان عسلویه قرار گرفت، بر روی سایت تکثیر و پرورش پارک ملی نایبند قطع کرد. این شرکت، چند سال قبل به عنوان مسئولیت اجتماعی، حمایت از جبیرها را برعهده گرفته بود اما با شرایط پیشآمده حمایتش را قطع کرد. این تنها تخلف این شرکت نیست؛ شهرکسازی و ساخت اقامتگاه در «پارک ملی نایبند» برای کارکنان این شرکت که از چهار سال قبل شروع شده، تخلف گستردهتری است. تخلفی که سازمان حفاظت محیط زیست و سایر سازمانهای متولی بر روی آن چشم بستهاند. یکی از فعالان محیط زیست منطقه با گلایه از عملکرد سازمان محیط زیست، بستن آب بر روی جبیرها را گروکشی این شرکت میداند؛ در همین حال سازمان و اداره کل محیط زیست استان بوشهر که باید پاسخگوی این وضعیت باشند، جوابی به پیگیریهای «پیامما» ندادند و فقط به وعده انتشار جوابیه بسنده کردند.
ارتباط مختل «پژوهش» و «حفاظت»
یکی از موضوعات مورد بحث در حوزههای مختلف از جمله حفاظت محیط زیست و گونههای وحشی، قطع ارتباط بخش پژوهش و بخش اجراست. به بیان دیگر، بخش زیادی از مطالعات و یافتههای پژوهشی در حوزه اجرا به کار گرفته نمیشود که این یکی از محلهای اختلاف بین پژوهشگران و مدیران اجرایی است. تنها در چند حوزه معدود، ارتباط نسبتا نزدیکی بین این دو بخش وجود دارد. عدهای ایراد را متوجه بخش اجرا میدانند و معتقدند که در بخش اجرا، افراد علاقهمند به تکرار فعالیتهای روتین و معمول خود هستند و کمتر انگیزهای برای تغییر رویه دارند. برخی دیگر نیز علت این جدایی را، فاصلهٔ بخش پژوهش با واقعیتهای اجرا میدانند و معتقدند بخش پژوهش با آنچه در واقعیت و روی زمین رخ میدهد بیگانه است و تولیداتش قابلیت استفاده اجرایی ندارد. آنچه در ادامه میخوانید، نگاهی به این پدیده در حوزه حفاظت حیاتوحش است. «دانیال نیری» از گروه مطالعاتی ابعاد انسانی منابع طبیعی دانشگاه تگزاس آمریکا و «پوریا سرداری» از گروه علوم زیستی دانشگاه سایمون فریزر کانادا با نگاهی به مقالهای قدیمی، چالشها، واقعیات و اشتباهات هر دو بخش پژوهش و اجرا را بررسی کردهاند. «پیام ما» آماده دریافت و انتشار دیدگاههای مدیران، کارشناسان و فعالان حوزه حیاتوحش و محیط زیست درباره این موضوع در قالب مقالات کوتاه است.
تنوع زیستگاه؛ کلید بقای یوز
یوزپلنگ حیوان دشواری برای حفاظت کردن است، مخصوصا در ایران چون سوالات بیپاسخ بسیاری در مورد این حیوان، عادات و الگوهای رفتاری زیرگونه آسیایی آن وجود دارد. از جمله این سوالات بدون پاسخ قطعی، علاقهمندی غذایی حیوان و تعداد و نحوه حضور حیوان در زیستگاههای شناخته شده است. اخیرا نتایج یک مطالعه در Scientific Reports از مجموعه انتشارات Nature این مورد منتشر شده است. در این مطالعه محققان به سرپرستی لیلی خلعتبری از مرکز تحقیقات در تنوع زیستی و منابع ژنتیکی دانشگاه پورتو در پرتغال با استفاده از روش غیر تهاجمی (None invasive) جمعآوری سرگین و یافتن قطعاتی از ژنوم موجود زنده و طعمهای که از آن تغذیه کرده، در پی پاسخ دادن به برخی از این سوالات برآمدند. نتایج آنها نشان داد، یوزپلنگها در ایران به ترتیب قوچ و میش، کل و بز، خرگوش و در آخر آهو شکار کردهاند. آهو تنها در میاندشت که طعمه دیگری در دسترس نبوده شکار شده و در هیچ منطقهای شکار جبیر ثبت نشده است. خلعت بری میگوید: «مشاهده ما نشان داد که تنوع ژنتیکی در ایران خیلی زیاد نیست و بعضی از «اللهایی» که در زیرگونههای دیگر ، چند ریختی (Polymorphic) هستند، در یوزهای ایرانی تک ریختی یا (Monomorphic) بودند. ما با او درباره نتایج و تاثیرات این مطالعه در اقدامات حفاظتی یوزپلنگ آسیایی در ایران گفتوگو کردیم.
کاهش سرعت مجاز خودروها در مسیر عباسآباد-میامی
برای حفاظت از جان یوزپلنگها تصویب شد