پیام آرامبخش به بافت تاریخی شیراز
کارشناسان تأکید میکنند ثبت ملی بافت تاریخی شیراز یک اتفاق ضروری است، اما حفاظت از بافت نباید به این ثبت ختم شود
۶ مرداد ۱۴۰۲، ۲۳:۵۹
تخریب در بافت تاریخی شیراز از سال ۱۳۷۴ آغاز شد و در فاصلۀ دو سال تا ۱۳۷۶ هشت هکتار از بافت تاریخی شیراز را با خاک یکسان کرد. بعد از آن، بار دیگر از ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ با طرحی تحت عنوان «۵۷ هکتاری» که با هدف اتصال دو حرم «احمدبن موسی شاهچراغ (ع)» و «سید علاءالدین حسین (ع)» در سال ۱۳۸۹ به تصویب رسیده بود، ۱۰ هکتار دیگر از بافت تاریخی از بین رفت. پس از بررسی تبعات تخریبهای صورتگرفته چهار سال بعد طرح بهدلیل آشکار شدن برخی تناقضات و مغایرتهای اساسی با طرح جامع و تفصیلی ملغی اعلام شد. در سال ۱۳۹۹ مصوبۀ جایگزین طرح ۵۷ هکتاری ارائه شد، اما نهایی نشد تا اینکه در سفر استانی رئیسجهوری در سال ۱۴۰۰ طرح مجدداً بهعنوان یک طرح نیمهتمام و برزمینمانده مصوبه و اعتبار گرفت و به استان تفویض اختیار شد. حالا خبر میرسد ثبت ملی بافت تاریخی در حال انجام است.
دوشنبه دوم مرداد بود که در هیاهوی رسانهای، خبر اشتباهی دربارۀ ثبت ملی بافت تاریخی شیراز منتشر شد و چند ساعت بعد به تکذیب و اصلاح رسید؛ «سید مؤید محسننژاد»، مدیرکل ادارۀ میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی فارس در اصلاح خبر گفت: «دغدغۀ حفاظت و احیای بافت تاریخی شیراز را داشتیم و خوشبختانه مراتب ثبت آن بررسی و تأیید شد و پس از طی مراحل لازم، نتیجۀ نهایی اعلام خواهد شد.»
«پیام ما» روز سهشنبه سوم مرداد در گزارشی با عنوان «شادی زودگذر» به انتشار این خبر واکنش نشان داد؛ خبری که در نگاه اول موجی از خوشحالی را بههمراه داشت و کمی بعد آه از نهاد همه برانگیخت. باوجوداین، روند ثبت ملی بافت تاریخی شیراز همچنان در دستورکار است؛ روندی که همیشه انتظار میرفت شکل بگیرد، اما هیچوقت هیچیک از مسئولان یا حتی منتقدان تخریب بافت دربارۀ آن گامی برنداشته بودند. حالا گرچه از نگاه کارشناسان، ثبت ملی بهمعنای حفاظت از بافت تاریخی شیراز نیست، اما به نظر میرسد میتواند شروع جریانی برای صیانت از این محدودۀ ارزشمند باشد.
سید محمد بهشتی: تا پیش از این تعدادی بنای واجد ارزش بهصورت جداگانه ثبت ملی شده بود، اما حالا ثبت ملی یک حمایت قانونی است که امکان مجازات متعرضان به بافت را فراهم میکند و به نظر من یک مرحلۀ مهم در حفاظت از بافت تاریخی است. البته نباید فراموش کنیم حفاظت از بافت تاریخی ختم به حفاظت قانونی نمیشود و اقدامات دیگری هم باید انجام شود
این، نکتهای است که رئیس اسبق پژوهشگاه میراثفرهنگی به آن اشاره میکند: «ثبت بافت تاریخی شیراز با توجه به تعرضهایی که در این بافت اتفاق افتاده بود، اهمیت زیادی دارد. این وظیفهای بود که وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی بر عهده داشت و اتفاقاً آن را با تأخیر انجام داد. بافت تاریخی شیراز سالها پیش باید تحتحمایت قانونی قرار میگرفت و ثبت ملی دقیقاً همین کار را میکند.»
«سید محمد بهشتی» در توضیح بیشتر به «پیام ما» میگوید: «تا پیش از این، تعدادی بنای واجد ارزش بهصورت جداگانه ثبت ملی شده بود، اما حالا ثبت ملی یک حمایت قانونی است که امکان مجازات متعرضان به بافت را فراهم میکند و به نظر من یک مرحلۀ مهم در حفاظت از بافت تاریخی است. البته که نباید فراموش کنیم حفاظت از بافت تاریخی ختم به حفاظت قانونی نمیشود و اقدامات دیگری هم باید انجام شود، اما این مرحله یک نقطهعطف است.»
او به طرح توسعۀ حرم هم نگاه منتقدانهای دارد و معتقد است: «خود حرم یک اثر تاریخی محسوب میشود و طبعاً باید مثل هر اثر تاریخی که در آن زندگی جریان دارد، پاسخگوی نیازها باشد، اما آنچه پیرامون بقاع متبرکه در شهرهای مختلف از شیراز گرفته تا مشهد و قم اتفاق میافتد، به بهانۀ خدماتدهی به زائران و در اصل یک اقدام سوداگرانه است که ربطی به خدمات دادن به زائران ندارد. شاهد زندۀ این اتفاق را در مشهد داریم. کجا ارائۀ خدمات به زائران میبینید، جز اینکه یک سری سرمایهگذار آنجا متنفع شدهاند؟ با همۀ اینها ثبت ملی بافت تاریخی شیراز در این زمینه هم میتواند بازدارنده و یک گام مثبت برای جلوگیری از اقدامات سوداگرانه باشد.»
معاون گردشگری استاندار فارس: تا امروز خیلیها دربارۀ بافت تاریخی شیراز صحبت و انتقاد کردند، اما هیچیک از این منتقدان گامی برای ثبت ملی برنداشتند. خیلیهایشان حتی از نزدیک بافت تاریخی را هم ندیدهاند و از ماهیت آن بیخبرند و همین تبلیغات منفی بدون اقدام عملی خاص موجب شد در شرایطی که بسیاری از بافتها در شهرهای دیگر رونق گرفته است، در بافت تاریخی شیراز شاهد فرار ساکنان بومی و کمرغبتی سرمایهگذاران باشیم
بعد از ثبت چه کنیم؟
هرچند موضوع ثبت ملی بافت تاریخی شیراز بهعنوان یک راهحل برای جلوگیری از تخریبها مطرح شده است، اما کارشناسان همچنان معتقدند حتی اگر این ثبت نهایی و تصویب شود، همچنان خطر پابرجاست. معاون گردشگری استاندار فارس اما در این باره معتقد به تدوین یک دستورالعمل است و توضیحات خود را با ذکر پیشینهای در این باره به «پیام ما» میدهد: «در ماههای اخیر اخبار مختلفی دربارۀ بافت تاریخی شیراز در سطح ملی منتشر شد، گروههای مختلف مسائلی را مطرح کردند که برخی از این مسائل درست بود، برخی نیاز به بررسی داشت و برخی هم در حد گمانهزنی بود. بپذیریم که انجمنهای مردمنهاد تخصصمحور یکی از عوامل توسعه و بعضاً بازدارندهاند که وامدار کسی هم نیستند و باید به نظرات آنها توجه کرد و ازاینرو، همین اخبار مخابرهشده هم برای توجه متولیان و مردم ضروری بود. بافت سالهاست به زندگی خود در ادوار تاریخی ادامه میدهد، ولیکن شاید در گذشته مثل امروز ضرورت ثبت ملی بافت تاریخی شیراز احساس نشده بود، اما بهدلیل ضرورت تدوین برنامهای مدون و جلوگیری از هرگونه تغییرات غیراصولی، ثبت ملی بافت تاریخی شیراز بیش از هر زمان دیگری احساس شد.»
«محمد فرخزاده» میافزاید: «پس از انتقال مطالب مختلف از سوی گروهها، موضوع ثبت ملی بافت تاریخی شیراز برای پایان دادن به هر حاشیۀ مختلفی به ذهن رسید و آن را با استاندار مطرح کردم. بعد از نظر مثبت استاندار نامهای نوشته شد، همفکریهایی صورت گرفت و درنهایت قرار شد این موضوع در دستورکار قرار گیرد. اتفاقاً تا اینجا تولیتهای دو حرم شاهچراغ (ع) و آستانه (ع) موافق ثبت ملی بودهاند و به تازگی هم یکی از تولیتها اعلام کرده است آمادگی واگذاری خانههای در تملک را برای مرمت و کاربری فرهنگی دارد. همگان میدانند که هنوز طرح ثبت ملی به اتمام نرسیده و کارهای کارشناسی آن آغاز شده است و در مصاحبۀ قبلی با پیام ما هم گفتم که اجرای طرح توسعۀ حرم منوط به تدوین یک شیوهنامۀ صحیح برای حفظ، صیانت و توسعۀ منطقی بافت تاریخی است. با ثبت ملی بافت تاریخی شیراز تلاش میکنیم اتفاقی مانند آنچه دربارۀ حفظ باغهای قصرالدشت رخ داد، البته با رفع ایرادات، اتفاق بیفتد.»
او ادامه میدهد: «تا امروز خیلیها دربارۀ بافت تاریخی شیراز صحبت و انتقاد کردند، اما هیچیک از این منتقدان گامی برای ثبت ملی بر نداشتند. خیلیهایشان حتی از نزدیک بافت تاریخی را هم ندیدهاند و از ماهیت آن بیخبرند و حتی یک شب در آن زندگی نکردهاند و همین تبلیغات منفی بدون اقدام عملی خاص موجب شد در شرایطی که بسیاری از بافتها در شهرهای دیگر رونق گرفته و ارزش زمینهایشان چند برابر شده در بافت تاریخی شیراز شاهد فرار ساکنان بومی و کمرغبتی سرمایهگذاران باشیم. این درحالیاست که بافت تاریخی شیراز مجموعهای از زیباییها در دل این کلانشهر است که قدمت تاریخی، عرفانی، ادبی و هنری و شاهکارهای معماری دارد و با یک کالبد منحصربهفرد نهتنها در ایران بلکه در سطح جهان شناخته شده. در این بافت بزرگان زیادی از جمله سعدی، ملاصدرا، سیبویه، شیخ روزبهان و بسیاری دیگر زیست کردهاند و وجود عبادتگاههای ادیان مختلف از جمله مساجد و کلیساها نشان از همزیستی مسالمتآمیز در آن دارد. همۀ این موارد در کنار گذرهای ارزشمندی که شاید کمتر نمونۀ آنها در دنیا پیدا شود، یک مفهوم مشخص را به ما مخابره میکند؛ ضرورت حفظ و صیانت بافت با همۀ ارزشهایش.»
به گفتۀ فرخزاده، با ثبت ملی بافت تاریخی شیراز، یک دستورالعملی طراحی خواهد شد که هم حفظ بناهای ارزشمند بافت تاریخی و هم برنامهای مدون برای مرمت خانهها و هم امکان برگشت و زیست ساکنان بومی و هم کارکرد و تعامل مؤثر حرم به مجاوران و بالعکس در آن دیده شود: «در این دستورالعمل باید بخشی از نیاز گردشگران دینی و تاریخی و زائران از نظر اقامتی، خدماتی و رونق اقتصادی ساکنان بومی دیده شود. در این بافت از گذشته بازارهای متعدد و رونق معیشتی و اعتقادی و اقتصادی وجود داشته و به همین دلیل، نیاز است با برنامهریزی دقیق این رونق با تکیه بر زندهنگهداری مورد توجه قرار گیرد.»
او همچنین دربارۀ صندوق احیای بافتهای اطراف حرم در سطح کشور صحبت میکند که اگر در شیراز هم اجرا شود، میتوان همزمان با ثبت ملی، تسهیلات ارزانقیمت برای بهسازی بافت پرداخت کرد، تا حتی ساکنان بافت که از نظر اقتصادی ضعیف هستنند هم بتوانند خانههایشان را مرمت کنند.
آنطور که معاون گردشگری استاندار فارس خبر میدهد با مشورت نخبگان استان مصوبۀ پیشنهادی ثبت ملی بافت تاریخی شیراز در مصوبههای سفر بعدی رئیسجمهوری هم گنجانده شده است و همچنین برای حمایت از کسبوکارهای بومی و صنایعدستی بافت، کارهای بازار هنر در محلۀ «سنگ سیاه» رو به پایان است.
او توضیح میدهد آنچه در بافت در حال رخ دادن است، بیشتر یک مرمت سطحی است و بایستی یکبار برای همیشه تمام جوانب ایجاد زیرساخت فنی و اصولی و بهسازی بازنگری بافت بهصورت علمی انجام شود: «در ادوار گذشته بناهای تاریخی ارزشمندی را در این محدوده از دست رفته است که در حال حاضر به فضاهای باز و بیدفاع تبدیل شدهاند و لازم است در برنامههای آتی تعیین تکلیف شوند. بافت دارد کار خودش را انجام میدهد، مردم دارند زندگی میکنند، زائران و گردشگران و فعالیتهای اقتصادی در جریان و حالا وقت آن است این بافت با تمام داشتههای خود برای جلوگیری از دخالتهای غیرکارشناسی و سلیقهای تعیینتکلیف قانونی و حفاظت شود.»
**
بافت قدیم شیراز در قلب و مرکز این کلانشهر قرار گرفته است و حدود دو درصد از مساحت کنونی شهر شیراز را شامل میشود. ثبت ملی شاید یک گام برای جلوگیری از زخمهای جدید بر چهرۀ بافت تاریخی شیراز باشد؛ زخمهایی که جسته و گریخته زده شدهاند و التیامی هم ندارند تا شاهد از بین رفتن بافت تاریخی مانند آنچه در مشهد رخ داد، نباشیم.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید