ناکامی طرحهای مبتنی بر برنامهریزی از بالا به پایین
غفلت سیاستگذار از ابعاد اجتماعی مسئله آب در سیستان
راهحل سخت ولی پایدار و درازمدت نه تنها از مسیر توسعه دسترسی به منابع آب جدید نمیگذرد بلکه متکی بر اراده و تمرکز ویژه بر پیوند ناگسستنی اجتماعی مردم سیستان و حقابه محیط زیستی تالاب هامون از رودخانه هیرمند است
![غفلت سیاستگذار از ابعاد اجتماعی مسئله آب در سیستان](https://payamema.ir/pubfiles/2023/01/۲۰۲۰۰۵۲۳_۱۶۱۹۱۲.jpg)
۵ بهمن ۱۴۰۱، ۸:۲۲
ناکامی طرحهای مبتنی بر برنامهریزی از بالا به پایین، اتلاف سرمایههای طبیعی، مالی و عدم استفاده مناسب از سرمایههای انسانی را به دنبال داشته است. تخریب محیط زیست، تشدید مخاطرات محیطی و فروریختن نظامهای سنتی بهرهبرداری بدون جایگزین کردن نظامهای بهرهبرداری مناسب از جمله پیامدهای این اتفاق بوده است. این ناکامیها باعث تغییرات اساسی در سیاستها و خط مشیهای توسعه بهویژه از دهه 70 میلادی به بعد در بسیاری از کشورها شد. از همین رو الگوی توسعه پایدار در بسیاری از کشورهای آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، به عنوان راه حل جایگزین مورد توجه قرار گرفت. نیت خیر روسای جمهور کشور برای حل مسئله اقتصادی و اجتماعی منطقه سیستان بر کسی پوشیده نیست. امّا آنچه که همواره درباره راهحلهای تدارک دیده شده برای این منطقه جلب توجه میکند، تمرکز همگی بر حول محور آب و دسترسی به منابع آب بیشتر و ثانیاً تعجیل بر اجرایی کردن آنها در همان یکی دو سال اول روی کار آمدن دولتهاست. چه آنکه در اواخر دهه هفتاد شمسی طرح نیملولهها با سرمایهگذاری سنگین در زمان خود توانست مدیران سیاسی را مجاب کند که راهحل مسئله سیستان از رهگذر دهها کیلومتر کانالکشی به سیاق شبکه آبیاری سفیدرود در استان گیلان میگذرد.
یک دهه پس از آن نیز با توسعه کارخانجات ساخت لوله در کشور در ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم طرح موسوم به 46 هزار هکتاری سیستان با هزینه 850 میلیون دلار به عنوان راهحل اجابت خواسته مدیران ارشد سیاسی دولت برای کاری برای سیستان کردن پیش روی ایشان گذاشته شد. در یکی از آخرین اقدامات، طرحهای اکتشاف آب ژرف و انتقال آب از دریای عمان اقبال یافته و گوی سبقت چارهجویی برای سیستان را از سایر راهکارهای فنی و غیرفنی برای دشت سیستان ربوده است.
حال آنکه بر همگان واضح است که راهحل سخت ولی پایدار و درازمدت نه تنها از مسیر توسعه دسترسی به منابع آب جدید نمیگذرد بلکه متکی بر اراده و تمرکز ویژه بر پیوند ناگسستنی اجتماعی مردم سیستان و حقابه محیط زیستی تالاب هامون از رودخانه هیرمند است. طبق پروتکلی که بین ایران و افغانستان به تاریخ 22 اسفند 1351 هجری شمسی در کابل و در سال 1356 هجری شمسی در تهران به امضا رسید برابر با 7/809 میلیون متر مکعب در سال (نرمال)، برابر با 26 متر مکعب بر ثانیه است. اما به دلیل مشکلات طولانی مدت افغانستان که بطور ناشی از جنگهای طولانی در آن کشور است، عملاً دبی ورودی به ایران در طی سالیان مختلف گذشته متفاوت بوده است.
ارتباطات زیستی مردم این محدوده عمدتاً مبتنی بر منابع آب مهم منطقه (هیرمند) که تاثیرگذاری مسائل سیاسی و ارتباط سیاسی بین ایران و افغانستان از دیر باز این منبع مهم و حیاتی و شریان حیات این منطقه حاصلخیز و مستعد را از ناپایداری خاصی برخوردار کرده است. جابهجایی جمعیت، رشد شهرنشینی طی دهه اخیر و مهاجرتها هر یک بهطریقی متاثر از شرایط زیستی منطقه و وابستگی به منابع آب و مراتع و هامون است. کشاورزی و دامداری و فعالیتهای مرتبط با آن، بخش عمده فعالیتهای اشتغال منطقه را تشکیل میدهد. اکثر مردم به منابع طبیعی منطقه و آب و زمین، در حد زیادی وابسته هستند. بهجز مراکز شهرستانها که فعالیتهای خدماتی، تجارت و داد و ستد، جریان دارد حتی در محدودههای شهری نیز مناسبات و داد و ستدها عمدتاً حول تولیدات کشاورزی و دامی منطقه است. بخش عمده منابع آب منطقه فاقد پایداری لازم بوده و تامین آن در گرو روابط سیاسی بین ایران و افغانستان و شرایط سیاسی و حکومتی افغانستان است. میزان بارندگی کم و گرمای بیش از حد و آفتاب سوزان و تبخیر شدید از جمله عواملی است که امکان کشت دیم و یا استفاده از منابع آبی مطمئن دیگر را در این منطقه منتفی میکند.
در مجموع محدودیتهای مربوط به منابع آب و ناپایداری آن، نیازمندی منطقه را به برنامهریزیهای خاص این محدوده برای تامین منابع درآمدی مطمئن و پایدار و نگاهداشت جمعیت در این محدوده نشان میدهد. سرمایهگذاری در زمینه استفاده بهینه از منابع آب و جلوگیری از اتلاف آب از جمله مواردی است که در این محدوده باید مورد توجه قرار گیرد. کشت محصولات خاص برای افزایش درآمد خانوارهای کشاورزی از دیگر مواردی است که اتخاذ سیاست تغییر در الگوی معیشت منطقه را پیش روی سیاستگذار گذاشته است. امیدواریم سیاستگذار به دور از هیجانات کاذب به مسیر پایدار توسعه منطقه توجه کند.
برچسب ها:
افعانستان، تالاب هامون، توسعه پایدار، حقابه هامون، حقابه هیرمند، سرمقاله، سیستان و بلوچستان، مدیریت منابع آب، هیرمند
پیشنهاد سردبیر
![مسافران قطار مرگ](https://payamema.ir/pubfiles/2023/11/۶-2-jpg.webp)
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
![وزارت نیرو، «سیاست ساز» یا «سیاست باز»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/دیجیتال-11.jpg)
دیدگاه کارشناسان دربارۀ ابعاد سیاسی و اجتماعی مدیریت منابع آبی کشور
وزارت نیرو، «سیاست ساز» یا «سیاست باز»
![انتخاب وزیر نیرو باتوجهبه مسئلۀ اجتماعی آب](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/اعتراض-به-انتقال-آب.jpg)
حوزۀ آب و انرژی، نیازمند دمیدن روح گفتمانی تازه است
انتخاب وزیر نیرو باتوجهبه مسئلۀ اجتماعی آب
![دولت چهاردهم و وضعیت آب کشور](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/مهر.jpg)
دولت چهاردهم و وضعیت آب کشور
![انتقال آب بینحوضهای آخرین راه است](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/قدس-آنلاین.jpg)
آبخیزداری و توصیههای کلی برای تأمین آب شرب مورد نیاز روستاها
انتقال آب بینحوضهای آخرین راه است
![دریاچۀ ارومیه همچنان در بحران خشکی](https://payamema.ir/pubfiles/2023/09/دریاچه-ارومیه-jpg.webp)
دریاچۀ ارومیه همچنان در بحران خشکی
![رهاسازی آب از سد گتوند و چالشهای آن](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/سد-گتوند.jpg)
رهاسازی آب از سد گتوند و چالشهای آن
![کابینۀ چهاردهم بیآبی را باور کند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/کم-آبی.jpg)
بررسی چالشها و مطالبات بخش آب از نگاه کارشناسان
کابینۀ چهاردهم بیآبی را باور کند
![ویژگیهای سکاندار محیطزیست ایران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/سازمان-محیط-زیست-1.jpg)
کارشناسان و فعالان محیطزیست پاسخ میدهند
ویژگیهای سکاندار محیطزیست ایران
![افتخار به خودکفایی گندم با استخراج آب از چاه ۲۵۰ متری](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/دیجیتال-8.jpg)
«غلامحسین هادیزاده رئیسی» عضو شورای مرکزی خانه کشاورز، در گفتوگو با «پیام ما» سیاستهای بخش کشاورزی را نقد کرد
افتخار به خودکفایی گندم با استخراج آب از چاه ۲۵۰ متری
![آب «دهفول» به فضولات دامی آلوده بود](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/5.jpg)
ابراز بیاطلاعی مدیر آبفای شهرستان نهاوند از آلودگی آب شرب یک روستا
آب «دهفول» به فضولات دامی آلوده بود
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- با طراحی سایت مشتریان رقیب خود را بدزدید!
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید