معلولیت وضعیتی جسمانی است که برای هر کسی ممکن است پیش بیاید و برخی نیز از ابتدای تولد با آن مواجه هستند. طبق آمارها 1.3 میلیارد نفر در جهان یکی از سطوح معلولیت را در زندگی تجربه می‌کنند. همچنین در ایران آمارهای متناقضی وجود دارد و مثل بسیاری دیگر از مسائل، آمار دقیقی از تعداد معلولان در دست نیست اما به گفته ابراهیم رئیسی در نشست روز جهانی معلولیت، 8 درصد جمعیت ایران معلول هستند. در نشستی که دیروز به این مناسبت برگزار شد رئیس جمهور از دستگاه‌ها خواست تا برای تجهیزات توانبخشی با همکاری یکدیگر، اعتبارات لازم را اختصاص دهند و همچنین تمامی دستگاه‌های متولی برای ایجاد فرصت‌های برابر تلاش کنند. این در حالی است که تا امروز بارها به معلولان وعده‌هایی از این دست داده شده اما هنوز جمعیت کثیری از این قشر نسبت به نادیده گرفته شدن حقوقشان، شکایت دارند.

روز 3 دسامبر معادل 12 آذر به عنوان روز جهانی افراد دارای معلولیت از سال 1992 از سوی سازمان ملل برای درک حقوق و رفاه و افزایش آگاهی نسبت به افراد کم‌توان و ادغام آنها با جامعه نام‌گذاری شده است. به گزارش سازمان جهانی بهداشت حدود 1.3 میلیارد نفر -یا 16٪ از جمعیت جهان- امروز یک ناتوانی قابل‌توجه را تجربه می‌کنند. تا سال 2021، از تعداد 1.3 میلیارد نفر حدود 142 میلیون نفر دارای سطوح شدید ناتوانی گزارش شده‌اند. همچنین نزدیک به 80 درصد از 1.3 میلیارد نفر معلول در کشورهای کم‌درآمد و متوسط در جهان زندگی می‌کنند، در حالی که 20 درصد در کشورهای با درآمد بالا هستند. با این حال، کشورهای با درآمد بالا در اروپا 21.2 درصد بالاترین میزان شیوع معلولیت و در کشورهای کم‌درآمد در منطقه آفریقا با 12.8درصد کمترین میزان معلولیت را دارند.

سید ابراهیم رئیسی: «نیاز به این داریم که در زمینه توانبخشی به افراد دارای معلولیت گامی نو برداشته و طرحی نو دراندازیم و لازمه این کار آن است که با تصمیم و اراده جدی کاهش مشکلات این عزیزان را پیگیری کنیم.»

حفظ سلامتی برای معلولان یک چالش جهانی
افراد دارای معلولیت حق دارند از بالاترین استانداردهای سلامت در دسترس مانند افراد بدون معلولیت برخوردار شوند. با این حال، گزارش جهانی WHO در مورد برابری سلامت برای افراد دارای معلولیت نشان می‌دهد که اگرچه پیشرفت‌هایی در سال‌های اخیر حاصل شده است، اما جهان هنوز تا تحقق این حق برای بسیاری از افراد دارای معلولیت که همچنان وضعیت سلامتی شکننده‌تری دارند، فاصله زیادی دارد. افراد دارای معلولیت با محدودیت‌های بیشتری در عملکرد روزمره نسبت به دیگران مواجه هستند. آنها به دلیل شرایط ناعادلانه‌ای که در تمام جنبه‌های زندگی، از جمله در خود نظام سلامت، با آن روبه‌رو هستند، وضعیت دشوارتری را در زندگی تجربه می‌کنند. در ایران هم برای حمایت از معلولان قوانینی تدوین شده تا حقوق آنها احصاء شود. مدیرعامل بیمه سلامت در تازه‌ترین اخبار در همین رابطه به افزایش بیش از ۷ برابری خدمت‌رسانی به افراد دارای معلولیت اشاره کرده است.
اشتغال، یکی از اصلی‌ترین مشکلات معلولان
دیروز در مراسم گرامیداشت «روز جهانی افراد دارای معلولیت» رئیس جمهور درباره ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب افراد دارای معلولیت گفت: «شغل برای این افراد یک آرامش اجتماعی به همراه می‌آورد که مایه نشاط اجتماعی و ارتقای مشارکت عمومی آنها نیز می‌شود، لذا این موضوع باید به طور جدی به خصوص در دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی پیگیری شود.» او ادامه داد: «برای تامین نیازمندی‌ها و تهیه تجهیزات توانبخشی به افراد دارای معلولیت باید یارانه پرداخت کرد. مسئله بعدی که باید مورد توجه جدی قرار گیرد موضوع اشتغال افراد دارای معلولیت است. سازمان بهزیستی می‌تواند لیست افراد دارای معلولیت آماده فعالیت و کار را در اختیار همه سازمان‌ها و ادارات دولتی و شرکت‌ها قرار دهد تا در زمینه‌هایی که این افراد می‌توانند مشغول به کار شوند، جذب آنها در اولویت قرار گیرد.» در همین رابطه پیش‌تر ترکمانه، مدیرعامل بنیاد برکت گفته بود که ۸ تا ۱۵ درصد افراد جوامع در حال توسعه از نوعی معلولیت رنج می‌برند و در حال حاضر نرخ بیکاری در معلولان ۵۵ درصد و در میان نابینایان بالای ۶۰ درصد است. البته برخی از فعالان حوزه معلولان پس از انتشار این سخنان از سوی رئیس جمهور، نگرانی‌های خود را در رابطه با معلولانی که با از کار افتادگی کامل و خانه‌نشینی رو به رو هستند، بیان کردند و خواستار تجدید نظر در رابطه با وضعیت اقتصادی آنها شدند.
فرصت‌های اجتماعی نابرابر وبال گردن معلولان
رئیس جمهور در این نشست بر ضرورت ایجاد فرصت‌های اجتماعی برابر برای افراد دارای معلولیت تاکید و بیان کرد: «همه دستگاه‌ها و سازمان‌ها مسئول هستند نهایت تلاش خود را برای ایجاد زمینه رشد و شکوفایی استعدادهای افراد دارای معلولیت و نیز ایجاد فرصت‌های شغلی برای آنها به کار گیرند.» این در حالی است که بسیاری از افراد دارای معلولیت از مشکلات استخدامی از جمله کمبود امکانات رفاهی، نبود فرهنگ سازمانی در قبال رفتار مناسب با معلولان، دست‌کم گرفتن معلولان و … رنج می‌برند. همچنین رئیس جمهور در رابطه با مناسب‌سازی معابر و تردد معلولان اضافه کرد: «متناسب‌سازی وضعیت خیابان‌ها و مراکز عمومی و شهری برای تردد افراد دارای معلولیت از مهمترین مسئولیت‌های همه مسئولان و دستگاه‌ها در قبال این افراد است. همچنین ایجاد مراکز و امکانات توانبخشی برای افراد دارای معلولیت باید با یک کار جهادی و انقلابی دنبال شود تا همه معلولان کشور بتوانند به شکل مناسب و کافی به این مراکز دسترسی داشته باشند و از این طریق مشکلات آنها به شکل موثری کاهش یابد.»
دستگاه‌ها برای تامین هزینه سنگین تجهیزات توانبخشی همکاری کنند
رئیس جمهور با اشاره به هزینه‌های سنگین تجهیزات توانبخشی عنوان کرد: «این مسئله از آن دسته مسائلی است که دولت می‌تواند ‌کمک موثری کند تا عزیزان دارای معلولیت برای تهیه وسایل یا تجهیزات مورد نیاز خود دچار مشکل نشوند. هم از وزیر تعاون و هم از رئیس سازمان بهزیستی و از همه سازمان‌ها و نهادهایی که در این رابطه مسئولیت دارند، می‌خواهم که حمایت‌های لازم را به عمل آوردند تا افراد دارای معلولیت برای تامین تجهیزات مورد نیاز خود به سختی نیفتند.» البته پیش از این منصور الله‌وردی مسئول دبیرخانه کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان سازمان بهزیستی کشور، گفته بود که هیچ سازمانی به جز بهزیستی تا به امروز برای اجرای بندهای قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت از جمله مناسب‌سازی، اعتباری پیش‌بینی نکرده است: «مرداد سال گذشته مکاتبه‌ای را با امضای وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به دستگاه‌ها فرستادیم و گفتیم برای قانون حمایت از حقوق معلولان، اعتبارات را پیش‌بینی کنید و در آبان پارسال هم مکاتبه‌ای دیگر با امضای عبدالملکی وزیر وقت رفاه برای دستگاه‌ها فرستادیم و درخواست این بود که قبل از تصویب بودجه و تا فرصت هست اعتبارات لازم را پیش‌بینی کنید اما هیچ بازخوردی ندیدیم.»
وعده مبهم طرحی نو برای حمایت از معلولان
رئیسی با اشاره به آمار ارائه شده مبنی بر جمعیت ۸ درصدی افراد دارای معلولیت نسبت به جمعیت کشور، با طرح این سوال که آیا وجود معلولیت به معنای محروم شدن جامعه از استعدادها و توانمندی‌های این افراد است؟ تصریح کرد: «همه بخش‌های مرتبط با توانبخشی به افراد دارای معلولیت باید تمام تلاش خود را به کار بگیرند تا هم این افراد فرصت شکوفا کردن استعدادهایشان را داشته باشند و هم جامعه از توانمندهای خدادادی این افراد محروم نشود.» رئیس جمهور با قدردانی از همه خدماتی که تا کنون به افراد دارای معلولیت ارائه شده است، عنوان کرد:‌ «افراد زیادی در این زمینه زحمات زیادی کشیده‌اند که جای تشکر دارد، اما نیاز به این داریم که در زمینه توانبخشی به افراد دارای معلولیت گامی نو برداشته و طرحی نو دراندازیم و لازمه این کار آن است که با تصمیم و اراده جدی کاهش مشکلات این عزیزان را پیگیری کنیم.»