«بانک اطلاعاتی و سامانهٔ کیفیت منابع آب ارس راه‌اندازی می‌شود.» این خبری است که روز گذشته به‌نقل از رئیس حوضه‌ٔ آبریز ارس در وب‌سایت خبری شرکت مدیریت منابع آب کشور منتشر شده است. حدود یک سال از انتشار گزارش تحقیقی «پیام ما» با عنوان «ردیابی مسمومیت ارس» می‌گذرد. به‌رغم ادعای رئیس سازمان انرژی اتمی مبنی‌بر پایش مرتب آب ارس، که شواهدی از آن ارائه نشده است، حالا موضوع کیفیت‌سنجی آب ارس در دستورکار دولت قرار گرفته است. این سامانه اکنون در حال طراحی است که شواهد و مستندات وجود آلودگی، به‌ویژه آلودگی فلزات سنگین، را حداقل تا دو دهه پیش به عقب می‌برد.

مردم علاقهٔ چندانی به خواندن و دانستن بندهای لایحه و قانون بودجهٔ سالانه کشور نشان نمی‌دهند و درعین‌حال، دولت و مجلس هم گرایشی به مشارکت مردم و نهادهای مدنی در روند بودجه‌ریزی سالانه ندارند؛ هرچه سطح آگاهی مردم و نخبگان از چند‌وچون درآمدها و هزینه‌های سالانهٔ کشور کمتر باشد، «حیاط خلوت» کارگزاران به‌ویژه در بخش هزینه‌کردها گسترده‌تر و بزرگتر است.

درحالی‌که بخش زیادی از آسیب‌های محیط‌زیست از سوی نهاد دولت‌ و پیمانکاران آن و در مناطقی دور از دسترس مردم ساکن شهرها رقم می‌خورد، سازمان حفاظت محیط‌زیست تلاش دارد با تبلیغات در دل شهرها به مصاف مسائل برود. اما استفادهٔ ناقص از شیوه‌های افزایش آگاهی عمومی در راستای حفاظت از محیط‌زیست ممکن است به ابزاری در راستای عکس اهداف خود تبدیل شوند. در این متن سعی شده است جایگاه و سازوکار کلی افزایش آگاهی عمومی برای سیاستگذاری‌ها در راستای حفاظت از محیط‌زیست ترسیم شود.

یکی از مصوبات سازمان حفاظت محیط‌زیست در سفر اخیر رئیس‌جمهوری به سیستان‌وبلوچستان مرطوب‌سازی کانون‌های گردوغبار در سیستان پیش از شروع بادهای ۱۲۰روزه در این منطقه بود. برنامه‌ای که به‌نظر می‌رسد همچنان بلاتکلیف مانده است. اکنون و پس از سیلاب‌های اخیر هیرمند آب به هامون سابوری رسیده است، اما خبری از مرطوب‌سازی نیست. برنامه‌های پیشین ستاد مقابله با گردوغبار نیز در رفع این کانون‌ها بی‌نتیجه و بیشتر شبیه به آزمون و خطا بود تا اقدامی قطعی و اثربخش. ستاد مقابله با گردوغبار در منطقهٔ برینگک یکی از کانون‌های اصلی خیزش غبار در سیستان، برای عملیات نهال‌کاری تلاش کرد. بعد از دو سال این ستاد اعلام کرد به‌دلیل اینکه سطح تالاب دائم خشک و مرطوب می‌شود و وجود دلایل دیگری نهال‌کاری جواب نداد. حدود سال‌های ۹۸ و ۹۹ آب وارد منطقه شد و آن‌ منطقه را پس از سال‌ها زیر آب برد. نهال‌های کاشته‌شده نیز زیر آب رفتند.

|پیام ما| قلب دریاچهٔ مهارلو باز شده است و فروچاله‌ها این‌بار در دل دریاچه خود را نشان داده‌اند. زمین، آب دریاچه را در خود می‌کشد و دریاچهٔ صورتی مهارلو با چالشی عجیب روبه‌روست. این فروچاله‌ها، همان فرونشست‌هایی هستند که زمین بسیاری از استان‌ها با آن درگیر است و این‌بار در دل دریاچه خود را نشان داده و با از بین رفتن لایه‌های زمین، آب دریاچهٔ مهارلو که با فاضلاب شهری و صنعتی شور و پر شده است، بر اثر این اتفاق به آبخوان‌های استان فارس می‌ریزد. این اتفاق که حالا تصاویرش دست‌به‌دست می‌شود، به‌گفتهٔ «بهمن ایزدی» اتفاق جدیدی نیست. این فعال محیط‌زیست در استان فارس به «پیام‌ما» می‌گوید سه سال قبل این فروچاله‌ها را در مهارلو دیده و همان زمان هم گزارشی به محیط‌زیست و منابع‌طبیعی ارسال کرده است، اما باوجود پیگیری‌های مستمر جوابی نگرفته. او می‌گوید آن زمان در این منطقه آب نبود، اما بارش‌های امسال آبی را به منطقه رسانده که مخلوط‌شده با نمک و فاضلاب به آبخوان فارس می‌رود. در طول سه سال گذشته به این فروچاله‌ها توجهی نشده و ایزدی همچنان معتقد است بی‌توجهی محیط‌زیست، منابع‌طبیعی، مدیریت بحران و سایر دستگاه‌های متولی، زخمی است بر پیکر کم‌جان محیط‌زیست کشور.