بایگانی مطالب برچسب: کشاورزی
«دشت کاشان» درگیر «النینو»
فرصتی برای پیگیری حقابهٔ هریرود
مخالفان «خشکالهسازی» چه کسانی هستند؟
احساس خطر برای مسئلهٔ پسماند کشور چه معنایی دارد؟ به یک تعبیر ما هم «خطر پسماند» را داریم و هم با «خطر مدیریتِ پسماند» مواجه هستیم. خطر پسماند را بیشتر میشناسیم، هرکجا پسماندهای عادی تا خطرناک رها شده است، خطر در جلوی چشم ما قرار دارد، آلودگی آب و خاک و هوا قطعاً با تولید هر پسماندی انتظار میرود مگر آنکه تدبیری در پیشِ رو باشد. اما خطر مدیریت پسماند چیست؟ به تناظرِ چرخهٔ تولید و دفع پسماند، چرخهٔ دیگری نیز شکل گرفته است. این چرخهٔ فرصتطلبانه از تعریف پروژههای عمرانی و فنی به امید تخصیص بودجه آغاز میشود. در این مرحله، پروژهها منجیان تخیلی مسئله هستند و پیشرفت پروژهها به نسبت تخصیص بودجهها پیش میرود، اما پس از راهاندازی پروژه بهسرعت لخت بودن پادشاه معلوم میشود و مرحلهٔ بعدی انکار مسئولیت شکستهاست که اگر بودجهها زودتر میرسید و اگر دولت قبل کارشکنی نمیکرد، منجی کار خودش را میکرد. بعد از مدتی پروژهسازان بهسرعت تغییر شکل میدهند و چهبسا با نقد همان پروژههای شکستخورده و تبدیل شدن به منتقدِ کارشناس و خبره و متخصص بهدنبال تعریف پژوههای جدید هستند و اینچنین، چرخه دوباره به اولین مرحلهٔ خود بازمیگردد. در این میان بودجههای کشور هدر میرود، زمانهای طلایی کشته میشوند و اعتماد عمومی از دست میرود.
سهنهاد شصتساله
ششدهه از تأسیس «وزارت آب و برق»، «سازمان تعاون روستایی ایران» و «سازمان جلب سیاحان» گذشت. سهنهاد در سهحوزۀ مجزا اما هرسه مهم و مؤثر در توسعۀ پایدار، هرچند که تقریباً جایگاه و پایگاه هیچیک درست فهم و درک نشده است.
سریال سیلاب در بلوچستان
گزارش منتشرشده از سوی پژوهشکدهٔ اقلیمشناسی و تغییراقلیم پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور حاکی از تمرکز بارش هفتهٔ دوم اسفند ۱۴۰۲ بر شرق و جنوبشرق کشور، دامنهٔ شرقی کوههای زاگرس میانی، و دو سوی دامنههای البرز مرکزی و غربی بود. همچنین، بارش انباشته در جنوبشرق کشور با احتمال حدود ۷۵ درصد، بین ۳۰ تا ۸۰ میلیمتر بیش از نرمال پیشبینی شده بود. گزارش مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور نیز، میزان بارشهای سیستانوبلوچستان از ابتدای سال زراعی جاری تا آغاز ورود سامانههای بارشی اسفند ۱۴۰۲ را ۱۶.۴ میلیمتر نشان میدهد که این رقم نسبت به دورهٔ مشابه بلندمدت ۶۸ درصد کاهش داشته و پس از فعالیت سامانههای اخیر، میزان بارش استان به ۵۴.۹ میلیمتر رسیده است که نسبت به دورهٔ مشابه بلندمدت ۱.۵ درصد افزایش را نشان میدهد. بیشترین میزان بارش سامانههای هفتهٔ اول اسفند گذشته از ایستگاههای شارک قصرقند با ۳۱۹ میلیمتر، عورکی ۲۱۷، باهوکلات ۲۰۷.۵ و نگور ۲۰۳ میلیمتر و کمترین میزان بارشها در ژالهای ۵.۵، محمدآباد ۵، قلعهرستم ۶، زهک ۶.۱ و زابل ۶.۷ گزارش شده است. اعدادی که بهنظر میرسد میتوانند تا حدی سیلاب را توجیه کنند. اما گزارشهای رسمی کارشناسی روایتی دیگر دارند. نه خاک تشنه و بی گیاه و نبات بلوچستان توان جذب آب را داشت و نه سدها توانستند کارا عمل کند. پس از جاری شدن سیلاب نیز خانههای فرسوده و ساختهشده در مسیل، تخلیه نشدن بهموقع سدها، اراضی تغییر کاربری داده شده و طرحهای آبخیزداری به اجرا درنیامده، همه دستبهدست هم دادند تا خسارت سیلاب بالا برود. پژوهشکدهٔ سوانح طبیعی در گزارشی که پس از سیلاب سال گذشته در جنوب سیستانوبلوچستان بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان خسارت زد، علل تکرار وقوع سیلابها و خسارت بالای آن را فهرست کرده است که بهنظر میرسد همهٔ دلایل قابلمدیریت بود، اگر برایش برنامهای وجود داشت و ارادهای برای انجام.
سیلزدگانِ مقروض
دولت پس از سیلاب اسفند سال ۱۴۰۲ در جنوب استان سیستانوبلوچستان خسارتهای سیلاب را برآورد کرد و به عادت معمول وعدهٔ جبران داد. بااینحال، اهالی مناطق سیلزده میگویند خسارت سیلهای پیشین نیز برایشان جبران نشده است. کشاورزان و دامدارانی که زمینها و دامهایشان را آب برده و محصولات کشاورزیشان از دست رفته است، میگویند هنوز بهدلیل وامهایی که سال گذشته برای بازسازی چاه و ادوات کار گرفتهاند، مقروض بانکها هستند و نمیدانند چطور باید از پس بازپرداخت آن برآیند؛ آنهم در شرایطی که تکلیف معاششان معلوم نیست. علاوهبراین، شهروندان و روستانشینان این مناطق میگویند بهداشت اندک، تخریب چاههای فاضلاب در این شرایط آنان را مبتلا به بیماری پوستی کرده است که با گرمتر شدن هوا بدتر نیز خواهد شد. بااینحال، دانشگاه علومپزشکی این استان و مرکز بهداشت و درمان این استان تاکنون طغیان یا همهگیری هیچ بیماری ناشی از سیلابی را تأیید نکرده است.
تولید و بهرهبرداری از جنگلها ضروری است
متوسط رشد سالانهٔ جنگلهای اتریش رقمی بالغبر ۱۳ مترمکعب در سال است، درحالیکه این رقم برای جنگلهای شمال حدود چهار مترمکعب است؛ آنهم در شرایطی که دورهٔ رویش در شمال ایران طولانیتر و آبوهوای آن مساعدتر است.
تقلای ترکیه برای مصادرهٔ آب ارس
اختلاف بر سر اقدامات سازهای کشور ترکیه برای مهار آبهای سطحی از بیش از یک دهه قبل بالا گرفته است. کشورهای منطقه، خصوصاً عراق بر سر ابر پروژهٔ «گاپ» در سرشاخههای دجله و فرات با همسایهٔ شمالیشان، ترکیه بهاختلاف خوردهاند. از طرفی ایران نیز بهدلیل آنکه از تبعات ثانویهٔ سدسازی در بالادست دجله و فرات آسیب میبیند نیز به این اعتراض پیوسته است. اما ترکیه بهدنبال آنچه که «توسعهٔ آبمحور» خوانده، طرحهای بلندپروازانهٔ دیگری را در سر میپروراند. ابرپروژهای دیگر بهنام «داپ» در شرق ترکیه در دست اجراست که بخشی از این پروژه به مهار آب در حوضهٔ آبریز رودخانهٔ ارس مربوط میشود. رودخانهای مرزی که امروزه علاوهبر موضوع آلودگی آن، رقابت کشورهای منطقه بر سر بهرهبرداری آب آن نیز از مهمترین مسائل هیدروپلیتیکی منطقه محسوب میشود. در مقالهٔ «توسعۀ آب محور ترکیه در حوضهٔ آبریز فرامرزی ارس» که اخیراً توسط «سعید نسترنی عموقین»، «سیده زهرا قریشی»، «حجت میانآبادی» و «عاطفه پرورش ریزی» در مجلهٔ «مدیریت آب و آبیاری» دانشگاه تهران منتشر شده، ابعادی از اقدامات ترکیه در حوضهٔ رودخانهٔ ارس مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، ترکیه برای مهار ۳.۷۴۳ میلیارد مترمکعب آب دورخیز کرده است. برنامهای که علاوهبر تأثیرات محیطزیستی در پاییندست رودخانهٔ ارس، میتواند بر معادلات دیپلماتیک منطقه نیز تأثیر سوء بگذارد. نویسندگان این مقاله بر این باورند که ترکیه در حوزهٔ آبهای فرامرزی سعی دارد با «تحریف گفتمان» از آب بهعنوان یک ابزار سیاسی در منطقه استفاده کند.