پژوهشگران در پی رویکردهای نوین برای کاهش آلودگی پلاستیکی هستند
الگوی «اقتصاد چرخشی» برای نجات زمین
طراحی دوباره محصولات، استفاده مجدد، بازیافت، هدایت مواد به چرخه تولید، تنوع بخشیدن به بازارها؛ مدیریت تقاضا با استفاده از پلاستیکهای بادوام، قابل بازیافت یا قابل کمپوست (تجزیهپذیر) از جمله راهکارهایی است که در بستر اقتصاد چرخشی به آنها پرداخته میشود
۲۳ خرداد ۱۴۰۲، ۰:۰۰
اقتصاد جهانی مبتنی بر مدل یک طرفه «استخراج، تولید، استفاده و دفع» دارای ماهیتی خطی (Linear economy) است که سبب شده با استفاده نامحدود از منابع، تولید روزافزون پسماندها و انتشار آلودگی در محیط، مرزهای سیارهای زمین (Planetary boundaries) درنوردیده شده و یا در آستانه عبور باشند. این موضوع میتواند سبب نابودی اکوسیستمها و تنوع زیستی و تهدیدی برای حیات و تامین نیازهای آینده باشد. مفهوم مرزهای سیارهای مجموعهای از 9 مرز سیارهای را ارائه میدهد که در آن بشریت (نسلهای کنونی و آینده) میتواند با بهرهگیری از آنها به رشد و شکوفایی خود ادامه دهد. در سال 2009، یوهان راکستروم(Johan Rockström) ، گروهی متشکل از 28 دانشمند مشهور بینالمللی را رهبری کرد تا 9 فرآیندی را که ثبات و انعطافپذیری سیستم زمین را تنظیم میکنند، شناسایی کنند. عبور از این مرزها خطر ایجاد تغییرات محیطی ناگهانی یا برگشتناپذیر در مقیاس بزرگ را افزایش میدهد. در واقع این مفهوم، به آشفتگیهای ناشی از فعالیتهای انسانی در سیستمهای کره زمین میپردازد. عبور از یک مرز سیارهای با خطر تغییرات ناگهانی محیطی همراه است. این چارچوب مبتنی بر شواهد علمی است که نشان میدهد اقدامات انسانی، به ویژه اقدامات جوامع صنعتی از زمان انقلاب صنعتی، به محرک اصلی تغییرات محیطی جهانی تبدیل شدهاست. بر پایه این چارچوب، تخطی از یک یا چند مرز سیارهای ممکن است زیانبار یا حتی فاجعهبار باشد و میتواند سبب ایجاد تغییرهای غیرخطی و ناگهانی محیطی در مقیاس قارهای شود.
طراحی دوباره محصولات، استفاده مجدد، بازیافت، هدایت مواد به چرخه تولید، تنوع بخشیدن به بازارها؛ مدیریت تقاضا با استفاده از پلاستیکهای بادوام، قابل بازیافت یا قابل کمپوست (تجزیهپذیر) از جمله راهکارهایی است که در بستر اقتصاد چرخشی به آنها پرداخته میشود
در چند سال گذشته با توجه به هشدارهای بسیار درباره مصرف نامحدود منابع و انتشار غیرقابل کنترل آلودگیها، مدل اقتصاد چرخشی یا اقتصاد دورانی (Circular Economy) مطرح شده است. مدلی که در مقابل مدل خطی اقتصاد جهانی قرار میگیرد. در واقع در اقتصاد خطی، مواد خام و اولیه استخراج شده؛ پردازش شده و به محصول تبدیل میشوند که ضایعات و پسماندهای آن پس از استفاده دور ریخته میشود.
اما در اقتصاد چرخشی، مواد پس از استفاده دوباره در چرخه تولید قرار میگیرند. در واقع چرخه عمر محصول به بیشترین و طولانی ترین حد خود رسیده و محصول پس از استفاده دوباره به چرخه تولید بازمیگردد و بر این اساس علاوه بر کاهش انتشار آلودگی در محیط زیست، برداشت مواد خام نیز به حداقل میرسد. به عبارت دیگر تفاوت اصلی این مدل در این است که اقتصاد خطی صرف نظر از «چرخه عمر محصول» بر «سودآوری سریع اقتصادی» متمرکز است، در حالی که اقتصاد چرخشی «پایداری» را هدف قرار میدهد.
با نگاهی به وضعیت کنونی مصرف منابع و پسماندهای بجا مانده از فرایند تولید و مصرف و از سویی دیگر میزان منابع محدود و در دسترس بهخوبی میتوان دریافت که برای برآوردن نیازهای کنونی و آینده (رفاه، مسکن، تغذیه، مراقبت های بهداشتی، حمل و نقل و غیره)، گذار از اقتصاد خطی به سمت اقتصاد چرخشی میتواند ارزش بیشتری را برای محیط، اقتصاد پایدار و ذینفعان ایجاد کند و در واقع پایداری بیشتری را از خود به جا بگذارد. از سویی دیگر با این رویکرد منابع طبیعی به روشی پایدار مدیریت و احیا میشوند و کیفیت و تابآوری اکوسیستمها تضمین میشود.
محورهای اصلی اقتصاد چرخشی شامل طراحی سیستمهای بسته ماده و انرژی از تولید تا مصرف و پس از آن، حذف ضایعات، اشتراکگذاری، استفاده استیجاری، استفاده مجدد، تعمیر، نگهداری و نوسازی، بازیافت مواد و محصولات موجود و بازگرداندن مجدد مواد به چرخه تولید تا حد امکان است. به این ترتیب چرخه عمر و در واقع ارزش مواد افزایش مییابد.
سازمانها دلایل بسیاری برای مشارکت در اقتصاد چرخشی دارند، که از جمله آن میتوان به ارائه مزیتهای رقابتی و پایدار، مسئولیت اجتماعی و بهبود روابط با ذینفعان، راههای مؤثرتر و کارآمدتر برای انجام تعهدات داوطلبانه و الزامات قانونی، مشارکت در کاهش یا سازگاری با تغییر اقلیم، مدیریت ریسکهای ناشی از کمبود منابع، افزایش انعطافپذیری و تابآوری در سیستمهای محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی و در عین حال کمک به تامین نیازهای نسلهای کنونی و آینده اشاره کرد.
برای بهکارگیری مدل اقتصاد چرخشی مناسب با با نیاز جهانی که فرصتی منحصر به فرد برای ایجاد مزیتهای نوآورانه، پایدار و رقابتی برای مشاغل و مصرفکنندگان ارائه می دهد، بهره گیری از استانداردهای این حوزه میتواند تا حد زیادی این امر را تسهیل کند.
سازمان جهانی استاندارد (ISO) در کمیته فنی 323 با عنوان «اقتصاد چرخشی» با بهرهگیری از کارشناسان کشورهای مختلف و ایجاد دبیرخانه در فرانسه، بر تدوین استانداردهای این مدل متمرکز شده و در حال تدوین مجموعه استانداردهای ISO 59000 شامل ISO 59004، ISO 59010 و ISO 59020 است که بهصورت پیوسته از سازمانها در اجرای گذار به سمت اقتصاد چرخشی پشتیبانی میکنند.
مذاکرات که از فوریه 2022 در مجمع محیط زیست ملل متحد آغار شده و تا پایان 2024 ادامه دارد، به دنبال ایجاد الزامات قانونی و راهحلهای پایدار برای پاکسازی اکوسیستمها از پلاستیک مصمم است. در این شرایط به نظر میرسد تغییر رویکرد از اقتصاد خطی به اقتصاد چرخشی میتواند راهگشا و درمانی ریشهای و پایدار برای این موضوع باشد. طراحی دوباره محصولات، استفاده مجدد، بازیافت، هدایت مواد به چرخه تولید، تنوع بخشیدن به بازارها؛ مدیریت تقاضا با استفاده از پلاستیکهای بادوام، قابل بازیافت یا قابل کمپوست (تجزیهپذیر) از جمله راهکارهایی است که در بستر اقتصاد چرخشی به آنها پرداخته میشود.
گزارشهای سازمان ملل متحد تاکید میکند که اقتصاد وابسته به پلاستیک متحول شده و ایجاد فرصتهای تجاری جدید، بهویژه برای کسانی که سریعتر سازگار میشوند، مزایای اقتصادی جدیدی را به همراه خواهد داشت. در این آمارها افزایش فرصتهای شغلی، درآمدی و نوآوری در قالب ایجاد ۷۰۰ هزار شغل، صرفهجویی نزدیک به 1.3 تریلیون دلار در هزینههای مستقیم عمومی و خصوصی تا 2040، کاهش آسیب به سلامت انسان و محیط زیست با کاهش مدت زمان قرار گرفتن در معرض آلودگی از طریق کاهش 80 درصدی آلودگی پلاستیک،کاهش انتشار سالانه 0.5 گیگاتن CO2، کاهش تعهدات، خطرات و دعاوی مرتبط با آسیب ناشی از آلودگی پلاستیکی و در نهایت بیش از 4.5 تریلیون دلار صرفهجویی از جمله مهمترین دستاوردهای این حرکت جهانی عنوان شده است.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
خاموشکردن آتش کوههای «کانیگشه» کامیاران، جان جنگلبان کردستانی را گرفت
آتش به جان جنگلبان افتاد
رسالت فراموششده سمنها و فعالان حوزۀ کودکی
کمبود حقابه، کاجها را دچار آفت سوسک پوستخوار کرد
درختان سوخته و تشنۀ چیتگر
آقای پزشکیان! احترام میهمان را نگه نداشتند
مدیرکل حفاظت محیطزیست خوزستان: از ابتدای امسال تا اواخر تیرماه، ۵۹ مورد آتشسوزی در بیش از ۵ هزار و ۳۰۰ هکتار از مناطق حفاظتشده رخ داده است
جنگلهای خوزستان زیر تازیانۀ آتش
صاحبنظران یکصدا بیان میکنند که سیاستهای آبی سازهمحور در کشور باید تغییر کند
آقای پزشکیان! آب را دریابید
امیدواریم ختمبهخیر شود
مناقشه میان محیطزیست و مدیران استانی چهارمحالوبختیاری بر سر آبگیری سد «باباحیدر» بالا گرفته است
نوشیدن آب از زبالهدان؟
آیندهٔ ایران در گرو مدیریت مطلوب محیط زیست
اطلاعرسانی یک طرفه درباره کابینه آینده
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- قانون جدید اجاره ۱۴۰۳
- درایر کمپرسور چیست ؟ نحوه عملکرد و وظیفه آن
- با طراحی سایت مشتریان رقیب خود را بدزدید!
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی بیشتر
بیشترین نظر کاربران
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید