ثبت آثار مولانا و دو اثر دیگر به نام ایران در «یونسکو»
همۀ پروندههای ایران برای ثبت جهانی
ایران امسال شش پروندۀ «منظر فرهنگی شهر ماسوله»، «کاروانسراهای ایران»، «هنر تذهیب»، «افطاری و سنتهای اجتماعی و فرهنگی وابسته آن»، «جشن سده» و «برنامۀ ملی زیارت رضوی» را برای ثبت جهانی ارائه میکند
۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲، ۰:۰۰
ایران سال 1401 را با ثبت جهانی «ترکمندوزی»، «شب یلدا»، «مهارت ساختن و نواختن ساز عود» و «ابریشمبافی» پشت سر گذاشت تا در ثبت جهانی میراثفرهنگی از مقام هفتم دنیا به رتبۀ ششم ارتقا یابد. حالا هم خبر میرسد که سه اثر پیشنهادی ایران برای ثبت در «فهرست حافظۀ جهانی» از تصویب شورای اجرایی سازمان یونسکو گذشت؛ «مجموعه آثار مولانا (مثنوی، دیوان کبیر، مجالس سبعه، مکتوبات و فیه ما فیه)»، «اسناد روابط خارجی ایران در دورۀ قاجار» و «اسناد بقعۀ شیخ صفیالدین اردبیلی».
ایران با رتبۀ ششم در ثبت جهانی میراثفرهنگی، حالا سه اثر دیگر هم در «فهرست حافظۀ جهانی» دارد؛ «مجموعه آثار مولانا (مثنوی، دیوان کبیر، مجالس سبعه، مکتوبات و فیه مافیه)»، «اسناد روابط خارجی ایران در دورۀ قاجار» و «اسناد بقعۀ شیخ صفیالدین اردبیلی». از اهداف اصلی این فهرست، علاوهبر معرفی این میراث به همگان، حفظ و نگهداری بهتر و ایجاد فضای مناسب برای ایجاد دسترسی به پژوهشگران عنوان شده است. پیش از این، ۱۰ اثر در فهرست حافظۀ جهانی یونسکو بهنام ایران ثبت شده بود که «شاهنامۀ بایسنقری فردوسی»، «وقفنامۀ ربع رشیدی»، «مجموعۀ اسناد تشکیلات اداری آستان قدس رضوی»، «التفهیم ابوریحان بیرونی»، «پنج گنج نظامی»، «مجموعۀ برگزیدۀ نقشههای دوره قاجار»، «ذخیرۀ خوارزمشاهی اسماعیل جرجانی»، «مسالکالممالک اصطخری»، «کلیات سعدی» و «جوامع التواریخ» از آن جمله هستند. این ثبتها در شرایطی اتفاق میافتد که سال گذشته اجلاس یونسکو برای ثبت آثار تاریخی به میزبانی روسیه بهدلیل جنگ اوکراین لغو شد، اما اثر مورد نظر ایران در این سال یعنی «کاروانسراهای ایران» به سهمیۀ سال 2023 ملحق گردید تا این اثر امسال در کنار «منظر فرهنگی شهر ماسوله» در بخش آثار در معرض خطر بررسی شود. حالا باید دید تکلیف آثار در انتظار ثبت امسال چه میشود؟
ایران امسال یک سهمیه برای ثبت در بخش آثار در معرض خطر دارد که قرار است در این بخش «منظر فرهنگی شهر ماسوله» برای ثبت جهانی ارائه شود. همچنین سهمیۀ اجلاس لغوشدۀ سال گذشته یعنی «کاروانسراهای ایران» نیز امسال ارائه خواهد شد
جهانیهای 1401
یکی از آثار جهانیشدۀ ایران در سال گذشته، «مهارت ساختن و نواختن عود» بود که بهطور مشترک به نام ایران و سوریه در یونسکو ثبت شد. گسترۀ جغرافیایی ساز عود در ایران به خوزستان، بوشهر، هرمزگان، تهران، کردستان و برخی شهرهای بزرگ، مانند شیراز اصفهان، تبریز و مشهد میرسد که در هفدهمین نشست کمیتۀ بیندولتها برای پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس به رأی گذاشته شد که بهعنوان هجدهمین میراث ناملموس ایران بهصورت مشترک با سوریه در «یونسکو» ثبت جهانی شد.
در کنار آن، ایران پروندۀ «یلدا/چله» را از سال ۱۳۹۳ در یونسکو به اشتراک گذاشته بود تا بهعنوان میراث ناملموس چندملیتی ثبت شود، اما تا حدود شش سال بعد از آن، هیچ کشوری مشارکت در این پرونده را نپذیرفت. ایران سرانجام این پرونده را بهطور مشترک با افغانستان به «یونسکو» ارائه کرد که بالاخره سال گذشته به ثبت جهانی رسید.
اثر بعدی ایران در میراث جهانی، پروندۀ چندملیتی «پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی» است که بین ایران، افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان مشترک بود. نوغانداری و ابریشمبافی در گذشته بهویژه بهعنوان یکی از صنایعدستی پایهای و پراهمیت در استان گلستان رواج داشت.
اثر بعدی که در این سال به ثبت جهانی رسید و به فهرست آثار جهانی ایران اضافه شد، هنر «سوزندوزی ترکمن» بود که بهصورت مشترک با ترکمنستان به ثبت رسید.
همۀ ثبتشدهها
پیش از ثبت این چهار اثر، ایران 17 اثر ناملموس و اقدام پاسدارانه در فهرست یونسکو داشت: «مهارت سنتی قالیبافی در کاشان»، «ردیف موسیقی ایرانی»، «تعزیه»، «موسیقی بخشیهای خراسان»، «نقالی و داستانسرایی نمایشی در ایران»، «نوروز»، «هنر ساختن و نواختن کمانچه»، «آیینهای پهلوانی یا زورخانهای»، «مهارت ساخت و نواختن دوتار»، «دانش ساخت لنج»، «فرهنگ پخت و تقسیم نان لواش»، «قالیشویان»، «مهارتهای سنتی قالیبافی در فارس»، «چوگان»، «نگارگری ایرانی»، «آیین زیارت کلیسای تادئوس» و «برنامۀ ملی پاسداری از هنر خوشنویسی».
در میان آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی ثبت جهانی شده هم باید به «چشمانداز فرهنگی اورامانات»، «راهآهن سراسری ایران»، «جنگلهای هیرکانی»، «چشمانداز باستانشناسی ساسانی منطقۀ فارس»، «شهر تاریخی یزد»، «دشت لوت»، «قنات ایرانی»، «شوش»، «چشمانداز فرهنگی میمند»، «شهر سوخته»، «کاخ گلستان»، «برج گنبد قابوس»، «مسجد جامع اصفهان»، «باغ ایرانی»، «آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی»، «مجموعۀ تاریخی بازار تبریز»، «سازههای آبی شوشتر»، «مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران»، «سنگنوشتۀ بیستون»، «گنبد سلطانیه»، «پاسارگاد»، «چشمانداز فرهنگی ارگ بم»، «تختسلیمان»، «میدان نقشجهان»، «تختجمشید» و «چغازنبیل» اشاره کرد.
آثار ارسالی امسال
ایران امسال یک سهمیه برای ثبت در بخش آثار در معرض خطر دارد که قرار است در این بخش «منظر فرهنگی شهر ماسوله» برای ثبت جهانی ارائه شود. همچنین سهمیۀ اجلاس لغوشدۀ سال گذشته یعنی «کاروانسراهای ایران» نیز امسال ارائه خواهد شد.
آنطور که «علی دارابی»، قائم مقام وزیر میراثفرهنگی، اسفند 1401 در بازدید از خانۀ صنایعدستی، هتل ایران و بافت تاریخی بازار رشت گفته بود: «پروندۀ ثبت جهانی ماسوله در اولویت است و پروندۀ آن در دست بررسی توسط ارزیابان یونسکو قرار گرفته و امیدواریم در سال آینده با وجود ظرفیت بالای این مجموعۀ تاریخی این اتفاق خوب رقم بخورد.»
همچنین در بخش معرف، «هنر تذهیب» (مشترک با ترکیه، ازبکستان، تاجیکستان و آذربایجان) و «افطاری و سنتهای اجتماعی و فرهنگی وابسته آن» (مشترک با آذربایجان، ترکیه و ازبکستان) و «جشن سده» (مشترک با تاجیکستان) و «برنامۀ ملی زیارت رضوی» در فهرست اقدامات پاسدارانۀ خوب برای ارتقای میزبانی زائران رضوی با هدف ترویج احترام متقابل میان جوامع و گروههای مختلف طرح شوند؛ یعنی در مجموع ایران امسال شش اثر برای ثبت جهانی دارد.
«آتوسا مؤمنی»، سرپرست مرکز مطالعات منطقهای پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس، در آسیای غربی زیر نظر یونسکو هم در گفتوگویی با «ایسنا» اعلام کرده است که دو اثر ریفرشدۀ (برگشت و قابل طرح در اجلاس بعد) «هنر ساختن و نواختن رباب» و «مهرگان» با رفع نقص مجدد به یونسکو ارسال خواهد شد تا برای ثبت در اجلاس سال ۲۰۲۴ (۱۴۰۳ هجری شمسی) ارزیابی شود.
پروندههای در دست تکمیل
در کنار شش اثری که برای ثبت جهانی در یونسکو طرح شدهاند یا میشوند، آثاری هم در استانهای مختلف برای تشکیل پروندۀ ثبت جهانی مورد توجه قرار گرفتهاند.
علاوه بر پروندۀ پرهیاهوی ثبتجهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» که سال گذشته برای بررسی بهمنظور درج در فهرست میراثجهانی تحویل یونسکو شده است، پروندههایی چون «گلابگیری سنتی ایران» اصفهان، «عبابافی» بوشهر، «دیوار گرگان» گلستان، «میدان شهرداری و بافت تاریخی رشت» گیلان، «طاقبستان» کرمانشاه، «اسب کرد» کرمانشاه، «سیلک» اصفهان، «بادگیر»های یزد و «سیمره» ایلام در گیرودار تشکیل پرونده، رفع نواقص و مهیای ثبت جهانی شدن هستند.
در میان همۀ این آثار شاید پرهیاهوترین «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» و «بادگیر»های یزد باشند که سالها از تلاش برای جهانی شدنشان میگذرد.
**
ثبت جهانی آثار چه در فهرست حافظۀ جهانی باشد، چه در بخش معرف، اقدامات پاسدارانه، یا آثار در معرض خطر تفاوتی نمیکند، زیرا به گفتۀ «محسن قادری»، کارشناس و فعال گردشگری – یادداشتی که 1401 در «خبرآنلاین» منتشر شد- ثبت یک اثر جهانی نوعی تبلیغ به حساب میآید و متولیان کشورها سعی میکنند برای جذب گردشگران بیشتر به آن منطقه یا محل تولید اثر زیرساختهای لازم از جمله راههای دسترسی، ارتباطی، حملونقل جادهای ریلی، هوایی، مراکز اقامتی، پذیرایی را بهنحو احسن تکمیل و آماده کنند. جامعۀ محلی بالاترین سهم را میتواند از ثبت جهانی یک اثر داشته باشد؛ زیرا با سرریز شدن گردشگران به بهبود اقتصادی دست مییابد و برای فروش محصولات منطقۀ خود کسبوکارهای کوچک را شکل میدهد و با توزیع درآمد، کیفیت زندگی مقصد در بعد اقتصادی و بهداشتی بهبود مییابد و کارشناسان سعی میکنند به آموزش جامعۀ محلی در زمینههای فرهنگی و حفاظتی بپردازند و کمکم جامعۀ محلی ایستا به جامعۀ محلی پویا تبدیل میشود.
«منظر فرهنگی شهر ماسوله»
ماسوله با قدمتی ۸۰۰ تا هزار ساله، سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۹۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و ثبت جهانی آن از سال ۱۳۹۰ در دستور کار قرار گرفت. در گذر سالها مدیران آمدند و رفتند تا پروندۀ ثبت جهانی به اینجا رسید.
«کاروانسراهای ایران»
۵۶ کاروانسرای ایران در 24 استان در قالب پروندۀ «کاروانسراهای ایران» نامزد ثبت در فهرست یونسکو و ثبت جهانی هستند. کاروانهایی که از شهرها عبور میکردند، در این بناهای تاریخی ارزشمند مستقر میشدند و پس از استراحت و اقامت مقطعی به مسیر خود ادامه میدادند.
«هنر تذهیب»
تذهیب هنری ایرانی-اسلامی است که پروندۀ آن بهصورت مشترک میان ایران، ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان و ازبکستان تدوین شده است. تذهیب را میتوان مجموعهای از نقشهای بدیع و زیبا دانست که برای زیباترشدن کتابها استفاده میشد.
«افطاری و سنتهای اجتماعی و فرهنگی وابستۀ آن»
پروندۀ ثبت جهانی افطاری با پیشنهاد ایران و با همکاری کشورهای ترکیه، آذربایجان و ازبکستان تدوین شده است که البته به اعتقاد مسئولان، ظرفیت آن را دارد که تمامی کشورهای اسلامی عضو این پروندۀ جهانی میراثفرهنگی ناملموس شوند.
«جشن سده»
سده از آیینهای مهم ایران است که با آداب و رسوم ویژه، در غروب دهمین روز بهمنماه که در گاهشمار زرتشتی مقارن با شانزدهمین روز از ماه بهمن (روز مهر ایزد) برگزار میشود. در این روز زرتشتیان آتشی میافروزند و به نیایشخوانی و سرودخوانی و پایکوبی میپردازند.
«برنامۀ ملی زیارت رضوی»
آیین زیارت رضوی پروندهای است که از سوی ایران تجمیع و ارسال شده است. به گفتۀ مسئولان، زیارت رضوی میتوانست بهعنوان معرف ارسال شود، اما بهدلیل نوع پاسداری از این عنصر و اهمیت آن، در فهرست برنامۀ حقوق پاسداری قرار گرفت.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
باز شدن زخم طرحهای انتقال آب
مطالب مرتبط
استفاده از باورهای مذهبی برای مقابله با کمآبی
«غلامحسین هادیزاده رئیسی» عضو شورای مرکزی خانه کشاورز، در گفتوگو با «پیام ما» سیاستهای بخش کشاورزی را نقد کرد
افتخار به خودکفایی گندم با استخراج آب از چاه ۲۵۰ متری
کارشناسان و فعالان محیطزیست پاسخ میدهند
ویژگیهای رئیس کارآمد
ابراز بیاطلاعی مدیر آبفای شهرستان نهاوند از آلودگی آب شرب یک روستا
آب «دهفول» به فضولات دامی آلوده بود
کارشناسان و فعالان محیط زیست پاسخ میدهند
ویژگیهای آیندۀ رئیس سازمان محیطزیست
«پیام ما» منشأ و ابعاد آتشسوزی در منطقهای حفاظتشده در مرز دو استان خوزستان و کهگیلویهوبویراحمد را بررسی کرد
آتش مزارع، خائیز را خاکستر کرد
نیروگاههای برقآبی در خدمت تأمین برق تابستان
وجود ۱۴ میلیون هکتار کانون بحرانی فرسایش بادی در کشور
تشدید تنش آبی در روستاهای کشور
بیآبی در روستاهای رفسنجان
عبور از «مرد تنفس» برای «قانون تنفس»
نظر کاربران
فوزیه
از کمک های مردمی همون استان وبخش خصوصی برای مرمت اثار وثبت ملی وجهانی استفاده کنید
تبلیغات
وب گردی
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید