سایهای روشنتر از آفتاب
![سایهای روشنتر از آفتاب](https://payamema.ir/pubfiles/2022/08/download-1.jpg)
۲۰ مرداد ۱۴۰۱، ۰:۰۰
امیر هوشنگ ابتهاج معروف به سایه (1306-1401 ش)، یکی از معدود بازماندگان نسل طلایی شعر امروز ایران، ساعاتی پیش، در کلن آلمان، چشم از جهان فرو بست. نام هوشنگ ابتهاج، حدود 75 سال بر شعر ایران سایهافکن بود و حافظۀ بسیاری از دوستداران ادبیات، در تمامیِ اقلیمهای زبان پارسی، با سرودههای ماندگار او گره خورده است. اولین دفتر شعر سایه، «نخستین نغمهها» نام داشت که کتابفروشی طاعتی رشت آن را به سال 1325 شمسی، با مقدمۀ حمیدی شیرازی و عبدالعلی طاعتی منتشر کرد و آخرین آنها، دفتر «بانگ نای» است که در سال 1395 فرصتِ نشر یافت. بهترین اشعار سایه، در قالب غزل سروده شده و غزلهایی همچون «زبان نگاه»، «ترانه»، «بهانه»، «در کوچهسار شب»، «لب خاموش» و «آینه در آینه»، جزو بهترین و برجستهترین غزلهای زمانۀ ماست و نام او را در کنارِ خداوندان غزل پارسی جاودانه کرده است.
با اینکه برخی از بهترین غزلهای سایه از جمله «آینه در آینه»، «همیشه در میان»، «حصار» و «غریبانه»، در حال و هوایی مولویانه سروده شده، اما چندین دهه همسایگی شاعر با ذهن و زبان حافظ، به غزلهای او یک چاشنیِ ویژۀ حافظانه بخشیده است. شاید کسی به اندازۀ سایه نتوانسته باشد به بوطیقای زبان و موسیقی حافظ این همه نسبتِ زبانی و قُربِ عاطفی پیدا کند. نتیجۀ مؤانست دیرینهسالِ سایه با حافظ، علاوه بر آنچه در غزلهایش بازتاب یافته، تصحیح دیوان حافظ است که با عنوان «حافظ به سعی سایه» نخستین بار در سال 1373 منتشر شد و مقبولیت بسیاری میان حافظخوانان پیدا کرد. این دیوان، مستند به 31 نسخۀ خطیِ سدۀ نهم هجری است و علاوه بر تمایز در بازخوانیِ شعر حافظ که مرهونِ الفت و شناخت مصحّح با جهانِ متن است، یکی از شاهکارهای کتابآرایی و چاپ نیز به شمار میآید.
سایه، یکی از نخستین شاعرانی بود که به فراخوانِ نوآوری نیما یوشیج، پاسخ مثبت داد و با چهارپارهها و اشعار نیمایی خود توانست پلی بین شعر دیروز و امروز برقرار کند. شعرهای نو هوشنگ ابتهاج، به جریان میانهروِ شعر امروز تعلّق دارد؛ دلی در گرو سنّت شعر فارسی و سری در اقتضائات زمانه. مجموعه شعرهای «سراب» (1330 ش)، «شبگیر» (1332 ش) و «زمین» (1334 ش) سایه را در کنار نوپردازان دهۀ سی قرار داد. شعرهای «شبگیر»، «نیلوفر»، «کاروان»، «مرثیۀ جنگل»، «صبوحی»، «زمین»، «من به باغ گل سرخ» و «ارغوان» یادگارانِ ارزندۀ سایه در طرز و طور نیمایی است.
سالها بود که مشتاقان شعر سایه، بخشهایی از یک مثنویِ او را با خود زمزمه میکردند و چشم بهراه دیدن و خواندنِ همۀ آن بودند. این اتفاق در سال 1395 روی داد و با انتشارِ «بانگ نی» وجه دیگری از شخصیت شعریِ سایه به جلوه درآمد و قدرت او را در مثنویسرایی به سبک مثنویِ مولانا نشان داد. بخشهایی از این مثنوی، بند بند همچون شعری مستقل، پیشتر در کتاب «سیاه مشق» منتشر شده بود. غیر از «بانگ نی»، در کارنامۀ شاعریِ سایه، چندین مثنوی تأثیرگذار وجود دارد که «بهار آمد گل و نسرین نیاورد» از معروفترین آنهاست که فروردین سال 1333 شمسی به یاد دکتر مصدّق و کودتای 28 مرداد سروده شده است.
در دهۀ پنجاه شمسی، حضور سایه در شورای شعر و موسیقی رادیوی ایران، و همراهی با گروه موسیقی شیدا و عارف و تأسیس کانون چاووش، فصل درخشانی را در موسیقی ایرانی رقم زد. در دوران سرپرستی او، دو برنامۀ «گلهای تازه» و «گلچین هفته» در رادیو تهیّه شد و حاصل آن، تولید صدها آهنگ با همکاری، شاعران، آهنگسازان، نوازندگان و خوانندگان سرشناس در کنارِ جوانان با استعداد کشور بود. بسیاری از غزلهای سایه توسط خوانندگان مشهور اجرا شده است و برخی از تصنیفهای او مثل «تو ای پری کجایی» شهرت فراملّی دارد.
بیشک یکی از دلایل محبوبیّت مستمرّ سایه، گرهخوردگیِ شعر او با رنجهای جامعه و مردمی بودنِ آنهاست. غزلهای حافظانۀ سایه، همچون غزلهای خواجۀ شیراز، تلفیقی از عشق و اندوه و اعتراض در زبانی استعاری است. معماریِ باشکوه و تراشخوردگیِ زبانیِ سرودههایِ سایه، در کنارِ نفوذ پُر دامنۀ شعرهایش در بین تودۀ مردم، باعث بلندی و ماندگاری نامِ هوشنگ ابتهاج در شعر فارسی است. سایه در هویت بخشیدن به موسیقی ملّی، سهم بسیاری داشته و آثار موسیقایی او همچنان تا امروز، زبان حالِ این قبیلۀ سرگردان است. کارنامۀ کنشهای ایدئولوژیک سایه، بینیاز از نقد و داوری نیست؛ همچنانکه میراث ادبی و هنری او. اما در اینکه او پدیدآورندۀ آثاری است که درخشندگیِ آنها فراتر از زمان و مکان و سلایق سیاسی است، تردیدی نباید کرد. روحش شاد.
*تیتر مطلب برگرفته از رباعی استاد شفیعی کدکنی در مورد سایه است.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
![۵ اثر طبیعی استان کرمان ثبت ملی شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/مزارشاه.jpg)
۵ اثر طبیعی استان کرمان ثبت ملی شد
![تلاش میکنیم کودک ترک تحصیل کرده در استان کرمان نداشته باشیم](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/6-3-jpg.webp)
معاون کمیته امداد کشور:
تلاش میکنیم کودک ترک تحصیل کرده در استان کرمان نداشته باشیم
![مرمت و بازسازی «خانه شهر» کرمان به کجا میرسد؟](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/خانه-شهر-jpg.webp)
مرمت و بازسازی «خانه شهر» کرمان به کجا میرسد؟
![مجرمان در کرمان به جای زندان، درخت میکارند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/03/14010824000383_Test_PhotoN-jpg.webp)
مجرمان در کرمان به جای زندان، درخت میکارند
![محیط زیست کرمان: غازهای وحشی تلف شده در رفسنجان نمونهگیری میشود](https://payamema.ir/pubfiles/2024/02/170968815.jpg)
محیط زیست کرمان: غازهای وحشی تلف شده در رفسنجان نمونهگیری میشود
![ترافیک سنگین در قشم و گیلان و کمبود جا در بوشهر](https://payamema.ir/pubfiles/2024/02/سفرهای-جاده-ای-jpg.webp)
آخرین وضعیت سفر در تعطیلات ۲۲ بهمن
ترافیک سنگین در قشم و گیلان و کمبود جا در بوشهر
![تعداد مجروحان بستری در بیمارستان به ۷ نفر رسید](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/1200x675_cmsv2_a803e2a5-ef7a-5ee8-86eb-629159775ffb-8149064.webp)
۲۷ روز پس از حمله تروریستی کرمان
تعداد مجروحان بستری در بیمارستان به ۷ نفر رسید
![شهادت نازنین آچکزهی یکی دیگر از مجروحان حادثه کرمان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/1200x675_cmsv2_a803e2a5-ef7a-5ee8-86eb-629159775ffb-8149064.webp)
شهادت نازنین آچکزهی یکی دیگر از مجروحان حادثه کرمان
![ترکشهایی که امکان خارج کردن آنها نیست](https://payamema.ir/pubfiles/2024/01/1200x675_cmsv2_a803e2a5-ef7a-5ee8-86eb-629159775ffb-8149064.webp)
۱۷ روز بعد از حادثه تروریستی کرمان
ترکشهایی که امکان خارج کردن آنها نیست
![افزایش ۲۶ درصدی مرگهای منتسب به آلودگی هوا در ۱۴۰۱](https://payamema.ir/pubfiles/2023/12/Air-Pollution-Shuts-Down-Schools-Universities-in-Tehran-5-jpg.webp)
افزایش ۲۶ درصدی مرگهای منتسب به آلودگی هوا در ۱۴۰۱
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟
- محبوبترین تورهای ترکیه کدامند؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید