بایگانی
یک عضو شورای شهر مشهد: هنوز هیات تطبیق فرمانداری درباره مصوبه نامگذاری خیابان شجریان جلسه تشکیل نداده است.
صبح روز سه شنبه ۲۹ مهر ۹۹ این خبر در فضای مجازی پیچید: «نام شجریان بر روی خیابان‌های مشهد هم نمی‌نشیند.» درست ده روز بعد از اینکه آن خبر تلخ آمده بود، جان از تن استاد آواز ایران رفته و در توس آرمیده است.
مردم شوکه شده از مرگ آوازه خوان محبوب، از بیمارستان جم و بهشت زهرای تهران، شبانه خودشان را به توس رسانده بودند که اینبار خبر رسید قرار است نام استاد شجریان بر خیابان‌های کلانشهرهای کشور بنشیند.
خبر مردم را خوشحال نکرد. قرار نبود خوشحال کند، تنها می‌خواست تسکینی باشد بر دل‌هایی که روزگاری را با «یاد ایام» استاد سپری کرده بودند و حالا می‌خواستند وقتی در شهرهایشان پرسه می‌زند، چشمان‌شان به نام شجریانی بیفتد که چند دهه اسطوره‌شان بوده است. دیروز اما اثر تسکین کننده‌ای که خبر داشت هم از بین رفت، لحظه‌ای که فضای مجازی پر شد از خبر :«نام شجریان بر روی خیابان‌های مشهد هم نمی‌نشیند.»
سنت نام گذاری به یاد از دست رفته‌ها در ایران کهن است. در خانواده‌های اصیل ایرانی کم نیستند نام‌هایی که بعد از مرگ عزیز روی کودک تازه متولد شده نشستند تا یاد رفته را زنده نگه دارند. به یاد همین رسم کهنه است که خیابان‌های شهر گاهی به نام شخصیت‌های محبوب مردم نامگذاری می‌شود. بعد از خاکسپاری محمدرضا شجریان، شیراز و مشهد اعلام کردند که هرکدام اسم یک خیابان را محمدرضا شجریان می‌گذارند.
پایتخت پیشتر پیش دستی کرده بود. بهشت نشینان تهرانی سال ۹۸ با ۱۵ رای موافق نام خیابان فلامک شمالی و جنوبی در منطقه ۲ پایتخت را به نام محمدرضا شجریان تغییر داده بودند. مصوبه، تغییر نامهای دیگری را هم در دستور کار شهرداری قرار داده بود، فروغ فرخزاد، سیمین بهبهانی، بیژن بیژنی و سپانلو هم قرار بود روی خیابان‌های تهران بنشینند که البته هیچ وقت مشخص نشد چرا نام فروغ فرخزاد به تهران ننشست.
همانطور که شجریان ننشست و گذر زمان مصوبه را مسکوت نگه داشت تا زمانی که نامه محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران درست در روز تولد هشتاد سالگی استاد آواز ایران، منتشر شد. نامهای که از شهرداری خواسته بود تا فعلا مصوبه نامگذاری خیابان شجریان را اجرایی نکند. نامهای که البته به گفته محسن هاشمی قدیمی بود و محرمانه و تنها تازه به دست رسانه‌ها رسیده بود:«این موضوع بسیار قدیمی است و برای یک‌ونیم سال قبل است و از آنجایی که هدف این کار روشنگری نبود و افراد سعی در تخریب داشتند تصمیم گرفته شد که سخنگوی شورای شهر در این خصوص توضیحاتی ارائه کنند؛ اما من نمی‌گویم موضوع منتفی است، بلکه از شهردار می‌خواهیم در راستای اجرای هرچه بهتر این مصوبه مدتی صبر کند و جای نگرانی هم نیست.»
همان روزها علی اعطا سخنگوی شورای شهر تهران توییتر خود برای توضیح ماجرا نوشت: «حقیقت ماجرا این است که با توجه به اینکه بنا به ملاحظات و مصالحی، این نامگذاری نمی‌توانست انجام شود، آقای هاشمی با شهردار مکاتبه کردند تا بار حقوقی مسئولیت عدم‌اجرای این مصوبه به گردن شهرداری نیفتد. در حقیقت این نامه در شرایطی نوشته شد که اولا همه اعضای شورا و ثانیا شهردار محترم دریافته بودند بنا به مصالح و ملاحظاتی این نامگذاری نمی‌تواند انجام بگیرد. حتی ممکن است این نامه به درخواست شهرداری نوشته شده باشد تا وقتی مصوبه‌ای به دلایلی قابل اجرا نیست، خود شورا به آنها بگوید تا اطلاع ثانوی این مصوبه را اجرا نکنید.»
بعد از فوت محمدرضا شجریان، اما ورق برگشت صحن شورای شهر تهران، آیاتی از قرآن در با تلاوت شجریان را پخش شود و رئیس پارلمان شهر تهران در نطق پیش از دستور خود از جایگاه شجریان در موسیقی ایران تقدیر کرد و از رفع موانع برای نامگذاری خیابان شجریان گفت: «مکاتبات لازم درباره اجرای مصوبه شورا جهت نامگذاری خیابان به نام استاد شجریان صورت گرفته و به زودی توسط شهرداری اجرا خواهد شد.»
خیابان ارشاد و تابلوی بی‌سرانجام
تغییر نام
سنت نامگذاری خیابان شجریان در مشهد اما متفاوت بود. شهناز رمارم، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر مشهد به «پیام ما» میگوید که تنها ۲۴ ساعت بعد از تشییع پیکر محمدرضا شجریان، طرح نامگذاری خیابان شجریان به صحن آمد: «ما در فاصله ۲۴ ساعت بعد از تشییع پیکر تصمیم گرفتیم که خیابانی به نام خیابان محمدرضا شجریان نام گذاری کنیم.
یکشنبه لایحه دو فوریتی به شورا آمد و فردای آن روز که دوشنبه باشد، صحن علنی تشکیل شد.» لایحه با ۱۳ رای موافق به تصویب رسید: «شهرداری مشهد مکلف است با توجه به منظومه فرهنگی و ادبی شکل گرفته به لحاظ نامگذاری در بلوار فردوسی، بلوار فردوسی، بلوار خیام و خیابان اخوان ثالث، حدفاصل بلوار شهید صادقی تا خیابان خیام (خیابان ارشاد فعلی) را به نام «محمدرضا شجریان» نامگذاری کند.» او معتقد است که همین سرعت باعث شده بود که شورا فرصتی پیدا نکند که نظرات موافقان و مخالفان خارج از صحن را بررسی کند.
فرمانداری مخالف نامگذاری است؟
نام شجریان روی خیابان ارشاد نمی‌نشیند. فعل آینده منفی چندی پیش در نامه هیات تطبیق فرمانداری تهران به شورای شهر تهران هم آمده بود. نامهای که اعلام می‌کرد برخلاف مصوبه شورای شهر تهران، با نامگذاری خیابانی به نام اعظم طالقانی و مهدی بازرگان مخالفت داشت.
مخالفتی که رنگ و بوی تحکم داشت و داد محمد جواد حق شناس، رییس کمیسیون نامگذاری شورای شهر تهران را هم درآورد: «در ۲۰ سال گذشته همه مصوبات نامگذاری تنها جهت اطلاع برای فرمانداری ارسال می‌شد و در این مدت نیز هیات تطبیق اعتراضی نداشته، اما حالا ورود محتوایی به تصمیمات شورا می‌کند که این از تصمیم‌های تازه این دوره مدیریت شهری است.»
رمارم اما خبر منتشر شده درباره مخالفت هیات تطبیق با نامگذاری استاد شجریان را درست نمی‌خواند: «هنوز نامهای مبنی بر مخالفت به شورای شهر تهران ارسال نشده است، زیرا هنوز جلسه هیات تطبیق فرمانداری درباره مصوبه نامگذاری خیابان شجریان هنوز تشکیل نشده است.
ما ۷ روز پیش مصوبه را ارسال کردیم و ان‌ها تا ۱۵ روز فرصت دارند تا به ما پاسخ دهند.» او معتقد است تنها زمانی مخالفت معنا دارد که نامه فرمانداری به شورای شهر مشهد ارسال شود. اما اگر هیات تطبیق فرمانداری مشهد هم مانند تهران با نامگذاری مخالفت کند، مواضع شورای شهر مشهد چه خواهد بود؟ رمارم میگوید که فرمانداری تنها وظیفه تطبیق قوانین را دارد: «نامگذاری از اختیارات شورای شهر است و بر اساس قوانین بعید است که مخالفتی صورت بگیرد. ممکن است فرمانداری در هیات تطبیق دستورالعمل‌هایی داشته باشد که بر طبق آن دلایلی بیاورد و اعلام کند که مخالفتی با نام گذاری دارد، در آن صورت شورا دلایل را می‌شنود و بر اساس آنها تصمیم می‌گیرد.» اصرار در اجرای مصوبه یا عقب نشینی دو راهکار بعدی شورای شهر مشهد درباره نامگذاری استاد شجریان است.
آیا مانند بهشت نشینان تهران خودشان را عقب می‌کشند یا بر مصوبه خودشان اصرار می‌کنند؟ رمارم میگوید اگر مخالفت هیات تطبیق به دست شورا برسد، اعضا جلسه تشکیل می‌دهند، می‌توانند بر مصوبه اصرار کنند اما آنچه در ادامه پیش می‌آید این است که فضا را به سمت التهاب نمی‌برند: «بعید است که شورا از مصوبه عقب‌نشینی کنند اما بستگی به دلایل فرمانداری دارد.
حتما سری قبل که فرمانداری به شورای شهر تهران نامه زد هم دلایل قانع کننده‌ای داشت که شورای شهر تهران آن را پذیرفت.» هنوز مشخص نیست که بر سر مصوبه نامگذاری خیابان استاد شجریان در شیراز چه خواهد آمد. سنت دیرینه نامگذاری به یاد شخصیت محبوب تازه از دست رفته در یک فامیل به وسعت ایران در یک شهر به ثمر می‌نشیند یا فرماندار آن شهرهم مخالفت می‌کند و سنت به کلی از یاد و از دست می‌رود.
گروهی از فعالان صنایع دستی در شرایط شیوع کرونا، به فروش در فضای مجازی روی آورده‌اند
رونق از بازار صنایع دستی رفت
زخم کرونا بر پیکر صنایع دستی عمق گرفته و چرکین شده است. تسهیلات حمایتی دولتی در عمل نتوانسته جلوی این عامل تخریب را بگیرد و بسیاری از فعالان از قلم افتادند. کاهش نقدینگی و درآمد مردم و کاهش فروش از یک سمت و گرانی مواد اولیه از سمت دیگر بر گرده این صنعت فشار می‌آورد. در این بین بخش‌هایی که کمتر مشمول گرانی مواد اولیه شدهاند و برای فروش به فضای مجازی روی آورده‌اند، از اقبال بهتری برخوردارند.
کرونا نفس فعالان صنعت صنایع دستی را به شماره انداخته است. هنرمندان حدود ۶۰ هزار کارگاه با مشکلات مالی ناشی از کاهش تولید و فروش محصولات‌شان دست به گریبان شدهاند. فارغ از نبود حمایت دولتی‌ها از صنعتگران، امسال صنایع دستی مانند بسیاری از صنعت‌های دیگر گرفتار تبعات اقتصادی کرونا شده و بسیاری از فعالان این عرصه از دور خارج شدهاند.
دنبال سود نیستیم، برای بقا تلاش می‌کنیم
فرزانه درخشان، مدیر سازمان غیرانتفاعی دستادست که برای کمک به فعالان صنایع دستی در بازاریابی و فروش محصولات فعالیت می‌کند، به «پیام ما» میگوید: «هزینه مواد اولیه روز به روز بیشتر می‌شود و فعالان در قیمت‌گذاری دچار مشکل شدهاند. در کنار این مشکل، هزینه حمل و نقل و هزینه‌های اینترنت هم به شدت بالا رفته است. افراد و گروه‌هایی بودند که کار را تعطیل کردند، چون دیگر برایشان نمی‌صرفید. می‌گفتند اگر قیمت را از یک جایی بالاتر ببریم، مردم نمی‌خرند و از یک حد هم پایین‌تر بیاوریم، برای خودمان فایده‌ای ندارد و باید از جیب بگذاریم.»
به گفته درخشان، خیلی از فعالان این صنایع دستی در این شرایط فقط تقلا می‌کنند تا کارشان تعطیل نشود. او ادامه می‌دهد: «از سال گذشته که بحران اقتصادی شدیدتر شد یکی از جاهایی که خیلی آسیب دید صنایع دستی بود چرا که صنایع دستی از ضروریات زندگی نیست و به همین دلیل هر قدر شرایط اقتصاد مردم بدتر شود، از سبد خرید مردم خرید موارد غیرضروری حذف و یا کمتر می شود.»
در این وانفسا گروهی برخلاف مسیر طوفان حرکت کرده و با چنگ و دندان از فعالان این عرصه حفاظت می‌کنند. سروش صلواتیان یکی از آنهاست. او فعالیت خود را از سه سال پیش شروع کرده و در طی این مدت با افت‌و‌خیزهایی مواجه بوده است. «جازکالا» که فروش محصولات مردمان مناطق حاشیه جازموریان را پوشش می‌دهد با بیش از ۱۲ هزار دنبال‌کننده بعد از روزهای کرونا جان تازه‌ای گرفته است. صلواتیان به «پیام ما» میگوید که در طی این ۴ ماهه که کارش را آغاز کرده هیچ محصولی روی دستش نمانده است. در صفحه جازکالا محصولات متنوعی از سوزن‌دوزی و حصیربافی و حتی محصولات خوراکی را در خود جا گرفته است و حصیر بافی با اقبال گسترده‌ای مواجه شده است. بیشتر محصولات این صفحه از تولیدات اهالی جازموریان است؛ محصولاتی که تا حدی از اثرات افزایش قیمت مواد اولیه مصون مانده‌اند.
«یکی از شاگردانم را به کارگاه دوخت لباس بیمارستان معرفی کردم»
چراغ بازار صنایع دستی بعد از کرونا کم فروغ‌تر شده است و تولیدات اندک فعالانی که در این عرصه فعالیت می‌کنند، سفارشی است. زهرا محسنی که از دبیران هنری رودوزی سنتی ایران در خراسان است به «پیام ما» می گوید: «همه کلاس‌های آموزشی بعد از کرونا تعطیل شد و حتی زنانی که در آموزشگاه فنی‌و‌حرفه‌ای آموزش داده بودم تا کار را به هنرجوها یاد دهند، متقاضی چندانی ندارند، یعنی حتی یک نفر را هم ندارند.»
محسنی میگوید شاگردانی که پیش از این بیش از ۱۰۰ اثر تولید و در نمایشگاه‌ها به فروش می‌رساندند، دیگر هیچ ثبت سفارشی ندارند. «کسی فروشی ندارد، مگر کسانی که به صورت آنلاین محصولات را در صفحاتشان می‌فروشند که همان ها هم فروش چندانی ندارند.» او یکی از شاگردانش میگوید که وضعیت اقتصادی‌اش چنان ضعیف شده که به ناچار او را به یکی از کارگاه‌های دوخت لباس برای بیمارستان معرفی کرده تا از این طریق بتواند درآمد کسب کند.
بیشتر فعالان صنایع دستی از تسهیلات کرونا جاماندند
آمار دقیقی از ورشکستگان این عرصه در دسترس نیست اما آن طور که فرهاد فلاح، مدیرکل حمایت از تولید صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور به فارس گفته، کرونا به تولید و فروش صنایع دستی در کشور، حدود ۱۹۵۰ میلیارد تومان خسارت زده است. به گفته او بیش از ۶۰ هزار کارگاه انفرادی و جمعی تولید صنایع دستی در کشور در شرایط کرونا دچار آسیب اقتصادی شدهاند و فهرست نام‌هایشان به وزارت تعاون داده شده تا سهمشان را از تسهیلات دریافت کنند. با این حال بسیاری از متقاضیان از دریافت این تسهیلات جا ماندند.
از سوی دیگر میزان دریافت این تسهیلات در استان‌های مختلف متفاوت است، چنان که به طور مثال تا دوم شهریور ماه تنها ۲۵ درصد از فعالان صنایع‌دستی در استان زنجان که متقاضی دریافت تسهیلات جبران خسارت بودند، موفق به دریافت این وام شدهاند. مسئول سازمان غیرانتفاعی دستادست هم تایید می‌کند که «تعداد کمی از فعالان صنایع دستی از این تسهیلات استفاده کرده‌اند.»
یونس رستمی، تولیدکننده و فروشنده لوازم مسی و قلم‌زنی در بازار اصفهان به «پیام ما» میگوید: «کرونا که آمد بازار خیلی کساد شد و تورم بازار را از ثبات خارج کرد. ما اکنون هیچ تضمینی نداریم و قیمت‌ها مقطعی و ثانیه‌ای افزایش می یابد و به همین دلیل بازار ۹۰ درصد دچار رکود شده است.» به گفته او به علت نبود ثبات، روند صعودی افزایش قیمت‌ها و کاهش فروش، تولید و فروش تولیدات مسی ۷۰ تا ۸۰ درصد کاهش یافته است.
مدیر «دستادست» نیز از کاهش بیش از ۵۰ درصدی فروش در نمایشگاه‌های فروش مجازی خبر می‌دهد. او البته آمار دقیقی از فروش تکی و غیرمنسجم فعالان ندارد اما معتقد است که به طور حتم میزان فروش در سایر بخش‌های غیرنمایشگاهی به شدت آسیب دیده است. افزایش قیمت مواد اولیه تیر آخر به این صنعت بود. حال فعالان این بخش به دو دسته تقسیم شدند؛ آنها که با افزایش هزینه‌ها از این حرفه کنارکشیده و به سمت و سویی دیگر رفته‌اند و آنها که با جان‌سختی با تبعات کرونا دست به گریبان شدند و با بهره‌گیری از روش‌های فروش مجازی و کمک سازمان‌های مردم نهاد برای بقا تلاش می‌کنند.
هشدار سازمان هواشناسی درباره آلودگی هوای ۹ استان | هوای ۹۹ آلوده است
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در گفت‌وگو با «پیام ما»: امسال به دلیل شرایط خاصی که در آن هستیم هم به واسطه کرونا، هم تحریم‌ها و هم تخصیص نیافتن اعتبارات لازم سال الوده‌تری را خواهیم داشت.
پیام ما -آلودگی هنوز از آسمان کلانشهرها رخت نبسته است و هشدارها نشان از ادامه آن دارد. روز گذشته ۱۲ ایستگاه سنجش کیفیت هوا در کل کشور به رنگ قرمز درآمد و سازمان هواشناسی با هشدار زرد رنگ دیگری، آلوده‌شدن هوای ۹ استان را پیش‌بینی کرد. همزمان اراک ششمین روز آلوده خود را تجربه کرد و ایستگاه پیشوا در جنوب شرق استان تهران، با شاخص ۱۸۰ آلوده‌ترین نقطه کشور شد. دود خفه‌کننده این بار زودتر از موعد همیشه آسمان‌ها را تیره‌وتار کرده و رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم به «پیام ما» خبر می‌دهد که امسال به دلیل شرایط پیچیده‌ای که با شیوع کرونا همراه شده، سال آلوده‌تری خواهیم داشت.
بر اساس آمار سامانه پایش کیفی هوای کشور، روز گذشته دوازده ایستگاه سنجش، کیفیت هوا را ناسالم (قرمز) نشان می‌دادند؛ چهار ایستگاه در خراسان رضوی، سه ایستگاه در تهران و پنج ایستگاه در استان‌های قم، خوزستان، فارس، اصفهان و خراسان جنوبی. این آمار البته جدا از نقاط زرد رنگی است که در نقشه پایش کیفی هوا از ناسالم‌بودن هوا برای گروه‌های حساس خبر می‌داد. هشدار تازه سازمان هواشناسی اما این است که از فردا (اول آبان) هوای ۹ استان آلوده خواهد شد. در اعلامیه سازمان هواشناسی آمده است: «در پی پایداری هوا و سکون نسبی جو افزایش غلظت آلاینده‌ها از صبح پنج‌شنبه (اول آبان ماه) تا پیش از ظهر دوشنبه (۵ آبان ماه) برای استان‌های تهران، مرکزی، البرز، اصفهان، قزوین، قم، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و خوزستان پیش بینی می‌شود.» بر اساس این گزارش، با حاکمیت این شرایط جوی و در صورت افزایش ترددهای درون شهری به ویژه در کلانشهرها افزایش نسبی آلاینده‌ها تا حد ناسالم برای گروه‌های حساس رخ خواهد داد. سازمان هواشناسی توصیه کرده است که ترددهای غیرضروری در سطح شهر کاهش یابد، به ویژه برای کودکان، افراد مسن و بیماران قلبی و تنفسی.
کرونا الگوی ترافیک را عوض کرد
تغییر الگوی ترافیکی به دلیل شیوع کرونا و استفاده از مازوت در سوخت کارخانه‌ها؛ محمد مهدی میرزایی قمی، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم این موارد را از دلایل آلودگی هوا در شهرها و استان‌های مختلف می‌داند. او درباره ادامه روند آلودگی به «پیام ما» میگوید: «ما هر سال بر استفاده بیشتر از حمل‌و‌نقل عمومی تاکید می‌کردیم اما امسال به دلیل شیوع کرونا الگوهای ترافیکی هم تغییر کرد و وزارت بهداشت هم در دستورالعمل خود استفاده حداقلی از سیستم حمل و نقل عمومی را توصیه کرد. در نتیجه شاهد این هستیم که استفاده از مترو حدود ۵۰ درصد کاهش داشته و شمار مسافران بی‌آر‌تی هم به نصف رسیده. کاهش مسافران به معنای از بین رفتن آنها نیست بلکه این افراد به سیستم حمل‌و‌نقل فردی منتقل شدهاند. با این همه توصیه‌ها مطابق با شرایط است و خلاف نیست و لاجرم مردم مجبور به استفاده از خودروی شخصی شدهاند و این روند الگوهای ما را برعکس کرده و در نتیجه آلودگی هوا هم افزایش یافته است.»
در حالی که دو روز گذشته صحبت از این بود که ازن موجود در هوای تهران برای نخستین‌بار به کمترین میزان رسیده اما تابستان امسال ازن بیشتری در هوای تهران بود و این بار هم ویروس مرموز کرونا مقصر شناخته شد، چنانکه رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم هم تایید می‌کند: «تغییر الگوی ترافیکی در تابستان از جمله دلایل اصلی وجود ازن بود.»
سال آلوده‌تری را تجربه می‌کنیم
«رابطه مستقیم» میان شیوع ویروس کرونا و آلودگی هوا موضوع دیگری است که میرزایی به آن اشاره می‌کند. این مسئله در روزهای آلوده سبب نگرانی بیشتر شده است: «بر اساس مطالعات انجام شده در دانشگاه جان هاپکینز آمریکا که دانشگاه هاروارد آن را منتشر کرده است، اعلام شده که افزایش یک واحد ذرات معلق پیام ۲.۵ باعث افزایش هشت درصدی ناشی از ویروس کووید-۱۹ می‌شود. یعنی اگر نتوانیم آلودگی هوا را کاهش دهیم و یا کنترل کنیم، اثرات زیادی بر روی کرونا هم خواهد داشت و هشت درصد مرگ‌ومیر را افزایش می‌دهد.» میرزایی با این ادله میگوید امسال شرایط آلودگی حادتر خواهد بود و ادامه می‌دهد: «امسال به دلیل شرایط خاصی که در آن هستیم سال آلوده‌تری را خواهیم داشت؛ هم به واسطه کرونا و تحریم‌ها و هم به دلیل تخصیص نیافتن اعتبارات لازم. اینها عواملی است که امسال را سال دشواری می‌کند. ما برای سال ۹۹ با توجه به دستورالعمل‌های جهانی شاخص‌ها را سختگیرانه‌تر کردیم و همین هم دلیلی بود که روزهای آلوده بیشتری در آمار باشد اما در مقایسه با همان استاندارد قبلی وضعیت بهتری را تجربه کردیم.» وضعیت در شهرهای دیگر نگران‌کننده‌تر است، چنان که او میگوید: «کلانشهرهایی که نیروگاه و پالایشگاه دارند و از سوخت مازوت استفاده می‌کنند، وضعیتشان حاد است؛ مانند اراک، اصفهان و مشهد. اما این میان کلانشهری که در این وضعیت اولویت دارد، تهران است.» بر اساس همین شرایط خاص است که سازمان حفاظت محیط زیست برنامه‌های کوتاه‌مدتی تدوین کرده و به ستاد ملی کرونا داده؛ جلوگیری از تردد خودروهای دیزلی، استفاده‌نکردن از سوخت مازوت، نظارت کافی بر معاینه فنی و نظارت مکانیزه بر تردد خودروها و نظارت بر معاینه فنی آنها.
چرا آلودگی زود به تهران رسید؟
شینا انصاری، مدیر کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران علت افزایش آلودگی هوا در پایتخت را افزایش تردد خودروهای شخصی در زمان شیوع کرونا می‌داند. او درباره علت آلودگی زودهنگام به ایلنا توضیح داد: «امسال روزهای سرد زودتر آغاز شد و در نتیجه زودتر شاهد سکون دما و عدم وزش باد بودیم، از طرفی افزایش تردد خودروهای شخصی نیز به دلیل شیوع کرونا بیشتر شده است، در نتیجه زودتر شاهد آلودگی هوا بودیم.» به گفته او بارگذاری جمعیت و خدمات در تهران بیشتر از ظرفیت زیست‌پذیری آن است و با یک تغییر در شرایط اقلیمی چنین شرایطی در محدوده کلانشهر تهران رخ می‌دهد. انصاری همچنین گفت: «برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، وزارت کشور و برای ارتقای خودروهای نو، وزارت صمت و همچنین برای بهبود کیفیت سوخت، وزارت نفت مسئولیت دارد؛ این مساله چند وجهی است و با پیش قدم شدن یک سازمان و مطالبه از یک مجموعه راه به جایی نمی‌برد.»
با طولانی‌شدن آلودگی هوای تهران و همزمانی آن با کرونا، رییس شورای شهر تهران پیشنهاد تعطیلی دو هفته‌ای شهر تهران را مطرح کرد اما یکی از رامین عزتی، کارشناس آلودگی هوا به ایسنا گفت که در حالی که تعطیلی دو هفته‌ای شهر تهران به‌منظور جلوگیری از احتمال ابتلا به بیماری کووید – ۱۹ راه حلی خوبی است اما در کاهش آلودگی هوای تهران تاثیر چندانی نخواهد داشت. او با استناد به نقشه‌های جغرافیایی آلودگی هوا توضیح داد: «با وجود اینکه بخشی از آلودگی هوای شهرهای بزرگ ایران ناشی از مصرف بنزین بی‌کیفیت است اما همانطور که در نقشه‌های جغرافیایی آلودگی هوا مشخص است، گرد و غبار و ذرات معلق همراه با توده‌های هوا از صحرای بزرگ آفریقا به سمت ایران در حال حرکت هستند و میزان گرد و غبار به قدری زیاد است که باعث ایجاد آلودگی در شهرهایی از جمله تهران، تبریز، زنجان و کرج شده است.» این کارشناس از سوی دیگر به ارتباط شیوع ویروس کرونا و افزایش ذرات گردوغبار هم اشاره کرد. به گفته او بررسی‌ها نشان می‌دهد که همزمان با افزایش گرد و غبار و ذرات معلق به‌طور جدی شیوع ویروس کرونا میان افراد نیز افزایش پیدا می‌کند. اینطور که او گفته، همچنین طبق کشش‌هایی که بین سطوح خارجی ویروس کرونا و ذرات معلق وجود دارد، کرونا می‌تواند همراه این ذرات معلق منتقل شود و در مکان‌های دیگری نشست کند.