نخستین مناظره بین هفت کاندیدای ریاست جمهوری در حالی برگزار شد که حتی با طرح سوالاتی کوتاه در حوزه محیط زیست، باز هم به مسئله خشکسالی و بی‌آبی کشور اشاره چندانی نشد. موضوع این مناظره انتخاباتی که دو روز مانده به نخستین روز از هفته محیط زیست برگزار شد، مسائل اقتصادی بود و به بیان کلی‌گویی‌هایی در این خصوص گذشت اما معرفی سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان مانع فعالیت شهرک‌های صنعتی، بی‌توجهی به محیط زیست را در برنامه‌های کاندیداها آشکارتر کرد.

در نخستین مناظره میان کاندیداهای سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری، از جمله کاندیداهایی که در پاسخ به سوالات مطرح شده، از تهدید محیط زیست صحبت کرد، محسن مهرعلیزاده بود. او گفت: «محیط زیست ما در خطر است و یکی از دلایل عمده آن این است که با تشکیل شوراهای اسلامی در روستا و معین نبودن اختیارات آن‌ها در مقایسه با اختیارات سایر ارگان‌ها در مسئله زمین، بعضا اعمال نفوذهایی اتفاق افتاده است.»
مهرعلیزاده که در پاسخ به سوالی در خصوص تغییر کاربری صحبت می‌کرد تاکید کرد که تغییر کاربری یا برای ایجاد صنایع است یا برای احداث ساختمان و منازل مسکونی است که با توجه به این که هرکدام در جاهای مختلفی گرفته می‌شوند، باید به این مسئله توجه کنیم. «در مسئله صنایع هم آن نظامی که در بودجه‌نویسی داریم، یک نگاه آینده نگرانه و عمیق در طراحی وجود دارد اما در عمل در مجلس به نگاه منطقه‌گرایی و توجه به حوزه انتخابیه تبدیل می‌شود که تصمیمات مخربی در حوزه محیط زیست است.» او در ادامه با بیان اینکه یکی از راه‌های اساسی، تقویت سازمان محیط زیست است و اینکه بگذاریم سازمان‌های مربوط به محیط زیست به نظارت بپردازند، به بازداشت فعالان محیط زیست اشاره کرد و گفت: «من متاسفم که با برچسب محیط زیستی‌ها برای افراد مشکل ایجاد کردند یا آقای کاوه مدنی که معاون جوانی بود که در محیط زیست کار کرد اما هزاران مشکل برایش ایجاد شد.»
کشاورزی؛ ۷۵ درصد آب
کشور را می‌گیرد
مسئله کشاورزی و کمبود آب در کشور هم از جمله مواردی بود که عبدالناصر همتی درباره‌اش صحبت کرد. به گفته او مصرف آب در بخش کشاورزی حدود ۷۵ درصد آب کل کشور است و به همین دلیل باید از نظر نوع کشت و آبیاری اقداماتی جدی انجام گیرد. «سالی در حدود ۱۴ میلیارد دلار نهاده کشاورزی وارد می‌کنیم که بخشی از آن با ارز ۴۲۰۰ تومانی است و بخشی با ارز نیمایی. این مسئله در کنار بحران آب و قیمت‌گذاری مشکل کشاورزی است.» همتی همچنین تاکید کرد که تاکنون خرید تضمینی از کشاورزان انجام می‌گرفت اما باید تضمین در خرید وجود داشته باشد و همچنین مشکل انتقال به بازار مصرف هم حل شود و واسطه‌ها از بین بروند. «کشاورز باید از طریق بورس کالایش را بفروشد و تولیدکننده کشاورزی نباید با قیمتی در این میزان کم مجبور به فروش کالا شود. در حال حاضر آب و بذر و کود و سم قیمتی بالا دارد و در نهایت باید گفت کشاورزی در کشور مسئله‌ای پیچیده شده است و نتوانسته‌ایم مناطقی را که توانایی دارند مانند شمال کشور را به سمت کشاورزی صنعتی ببریم.»
این اظهارات در حالی مطرح شد که محسن رضایی‌میرقائد، نامزد دیگر سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در تشریح برنامه‌های خود اشاراتی به برنامه‌اش برای رشد کشاورزی داشت. او به خرید تضمینی محصولات کشاورزی با ۵درصد بالاتر از قیمت‌های وارداتی، حل بیمه کشاورزان، کوتاه کردن دست دلالان و واسطه‌گران بخش کشاورزی اشاره کرد. او پیش از این گفته بود که ایران قابلیت تبدیل به هاب منطقه‌ای تولید مواد غذایی ۵۰۰ میلیون نفر را دارد.
تلاش برای معدن‌کاری و ساخت شهرک صنعتی به هر قیمت
سعید جلیلی از جمله دیگر کاندیداهایی بود که بر افزایش فعالیت معدنی تاکید کرد و بدون آنکه بگوید افزایش افسارگسیخته این فعالیت‌ها می‌تواند تا چه میزان بر محیط زیست مخرب باشد این نوع فعالیت را عامل اشتغال‌زایی دانست. او گفت: «در دولت سایه بحث‌ها و طرح‌هایی داشتیم که در آن گفتیم معدن به عنوان بخشی که مزیت نسبی است با اکتشاف و استخراج و ارزش افزوده در داخل کشور باشد و خام‌فروشی معدن داشته باشیم. هر میزان که ارزش افزوده بیشتر داشته باشیم هم ارزآوری بیشتر است، هم اشتغال‌زایی.
یکی از فرصت‌ها معدن است که می‌تواند موتور اقتصاد را راه بیندازد و می‌توان یک بخشی از هزینه‌های کشور را تامین کرد.»
به اعتقاد او ما در کشور فرصت‌های مختلفی در کشاورزی معدن صنعت و شیلات داریم و هر کدام می‌توانند پیشران باشند و دولت باید بتواند با هر کدام از این‌ها به تنهایی کشور را اداره کند. نباید بگوییم مشکل چند معدن‌کار را می‌خواهیم حل کنیم بلکه باید موانع را برطرف کرد.
او همچنین در پاسخ به سوالی در مورد شهرک‌های صنعتی گفت که در ۸ سال گذشته از شهرک‌های صنعتی بازدید کرده و با ۲۴ صنف جلسات مفصل داشته است که ۱۶ مسئله مشترک مطرح شده که موانع کار آنهاست. «یکی از مهم‌ترین بحث‌ها که مطرح می‌کنند، بحث تامین مالی است. اگر ما روزانه ۲ هزار میلیارد تومان خلق پول می کنیم، پس چگونه افراد حاضر در تولید مشکل مالی دارند؟ این خلق پول کجا می رود و به چه کسی می‌رسد؟ اگر می‌خواهید به تولید بها بدهید، باید این مشکل را حل کنید. برای این که تولیدکنندگان بخواهند صادر کنند با مشکلات قانونی مواجه‌اند و در مقررات تجاری عدم ثبات وجود دارد. از سال ۹۷ تا ۹۹ بخش‌نامه‌هایی متعارض صادر شده است.»
جلیلی همچنین بار دیگر پای سازمان حفاظت محیط زیست به میان کشید و گفت: «در شهرک صنعتی عباس‌آباد می‌گفتند که از ۱۰ جا مجوز گرفته‌ایم اما محیط زیست مجوز نمی‌دهد. باید از امکانات دولت الکترونیک استفاده کنیم و به صورت فوق هوشمند به تولیدکنندگان شرایط راه‌اندازی را بگوییم.» او اما درباره دلایل محیط زیست برای مجوز ندادن به برخی شهرک‌های صنعتی چیزی نگفت؛ اینکه برخی از این شهرک‌های صنعتی تا چه میزان به بهانه اشتغال‌زایی آب و خاک و هوا را آلوده می‌کنند.
محیط زیست اولویت نیست
حوزه محیط زیست در اغلب دولت‌ها در گذشته هم اغلب درگیر شعارها بود و حتی در بعضی از مواقع شعار رسیدگی به آن هم داده نمی‌شد. دولت یازدهم و دوازدهم از جمله دولت‌هایی بود که عنوان دولت محیط زیستی را به خود داد و در همین راستا رسیدگی به دریاچه ارومیه و احیای آن، اولین مصوبه حسن روحانی بود. احسان محمدی، کارشناس محیط زیست هم در این ارتباط به «پیام‌ما» می‌گوید: «حتی در فیلم تبلیغاتی روحانی هم به این موضوع پرداخته شد و بعد از آن هم در شروع کار دولت اعتبارات و تلاش زیادی برای نجات دریاچه رخ داد.
ما در این دولت علاوه بر این شاهد افزایش استخدام محیط‌بانان بودیم و این را هم می‌توان جزو نقاط مثبت این کارنامه دانست. با این حال انتقادات هم به این دولت زیاد است و کاستی‌های فراوانی وجود دارد که افزایش خشکسالی و کمبود بارش در تشدید آن موثر بوده است.»
به گفته او و با توجه به مناظره روز شنبه، محیط زیست اولویت هیچ یک از کاندیداها نیست چرا که در کشوری هستیم که غم نان و معیشت در آن برجسته است و طبعا کاندیداها مسائل محیط زیستی را مهم نمی‌شمرند و توجه‌شان را خرج مسائل دیگر می‌کنند و معضلی مثل کسب و کار در اولویتشان قرار می‌گیرد.
محمدی توضیح می‌دهد: «این در حالی است که اگر سخت‌گیری‌ها افزایش پیدا کند و بعضی از کارخانه‌ها کسب و کارها به دلیل محیط زیستی تعطیل شوند باز هم دولت مقصر از بین بردن معیشت خواهد بود.
اما واقعیت این است که اغلب بحران‌هایی که درگیرش هستیم ریشه محیط زیستی دارند. اگر قطعی برق داریم به این دلیل است که نتوانسته‌ایم منابع آبی کشور را به درستی مدیریت کنیم و مدیریت سبز را گسترش دهیم. مصرف درست انرژی صورت نگرفته و همه این بی‌توجهی‌ها به طور زنجیروار به یکدیگر متصل است و محیط زیست را به ابرچالش کشور تبدیل کرده است.»