«بوم سازگان»؛ طرحی سبز برای زاگرس نشینان

با سند بوم سازگان زاگرس، توسعه جنگل  و طرح‌های حفاظت جنگل های زاگرس  تعریف شده است.

در سند بوم سازگان زاگرس، توسعه جنگل و طرح‌های حفاظت تعریف شده که نقش محوری اجرای این سند با اولویت بهره‌برداران و مردم زاگرس نشین است.

جنگل های زاگرس حدود ۶ میلیون هکتار است که عمده پوشش جنگلی این منطقه بلوط ایرانی است و برنامه های متعددی برای حفاظت از این عرصه جنگلی تهیه شده که سند بوم سازگان یکی از آنها است. مدیر جنگل های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: توجه مقام معظم رهبری، مجلس و دولت در خصوص تخصیص اعتبارات از صندوق توسعه ملی به سازمان جنگل ها برای مباحث آبخوان و آبخیزداری و مدیریت پایدار منابع طبیعی باعث شد تا سال گذشته در تعداد زیادی از حوضه‌های آبخیز در مساحت حدود یک میلیون هکتار به آبخیزداری، جنگل‌کاری، مرتعداری و ترویج و مشارکت مردم و ذخیره نزولات بپردازیم.

فریبز غیبی افزود: همچنین برای اجرای پروژه تثبیت مالکیت دولت بر اراضی در سال گذشته ۲۰۰ میلیون دلار بودجه از سوی صندوق توسعه ملی به سازمان جنگل ها اختصاص داده شده است.

وی تصریح کرد: امسال ۱۵۰ میلیون یورو برای اجرای عملیات مختلف به سازمان جنگل هاپرداخت شده است که مقرر شد در بیش از ۳۳ هزار حوضه آبخیز اقدام به فعالیت های اجرایی برای مدیریت پایدار منابع طبیعی کنیم، در این برنامه فعالیت آبخیز و آبخوانداری با هدف ذخیره نزولات، رطوبت خاک و نفوذ آب، جلوگیری از فرسایش و رسوب با ایجاد بندهای ملاتی، خاکی و خشکه چین‌ها در راستای عملیات آبخیزداری صورت گرفت.

غیبی عنوان کرد: علاوه بر آن تثبیت مالکیت دولت و پوشش گیاهی در راستای اهداف سازمان است که بسیار به آنها پرداخته می شود.

مدیر جنگل های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها ادامه داد: جنگل‌های زاگرس مهمترین ناحیه رویشی کشور است و در حدود ۶ میلیون هکتار جنگل در یک وسعت ۳۰ میلیون هکتاری در زاگرس پراکنده است همچنین از لحاظ وضعیت معیشتی مردم و ساکنان زاگرس با پرورش دام روزگار می‌گذرانند که شامل ۵۰ درصد عشایر کشور می‌شوند، بنابراین این منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

غیبی اظهار داشت: برای مدیریت این عرصه های ویژه یک کارگروه تخصصی با نام «ستاد بوم سازگان زاگرس» با همکاری موسسه «تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری» و تمامی معاونت ها تشکیل شده که این ستاد به ریاست سرپرست سازمان جنگل ها اداره می شود و هدف توجه ویژه به این منطقه حساس بیولوژیکی کشور است.

وی با اشاره به عواملی که باعث به خطر انداختن منطقه رویشی زاگرس شده است، تصریح کرد: پیامدهای تغییر اقلیم، قطع درختان و فعالیت های عمرانی، چرای بیش از اندازه دام، تجاوز و تصرف عرصه، خشکیدگی و بروز آفات و امراض از عوامل تخریب این منطقه بوده که مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

غیبی اظهار داشت: از سال ۸۷  حدود ۱ میلیون و ۴۵۰ هزار هکتار از جنگل ها تحت تاثیر آفات و امراض دچار خشکیدگی شد که دستورالعمل هایی برای کنترل خشکیدگی و مبارزه با عوامل آن تهیه کرده ایم تا راهکارهای مدیریت بهینه مدیریت زاگرس انجام شود. وی ادامه داد: در طرح بوم سازگان زاگرس با کمک ۱۱ استان کشور پتانسیل یابی و آمایش انجام شد و مناطقی که نیاز به عملیات مکانیکی، بیولوژیکی و مدیریت بهینه و پایدار داشت، شناسایی شدند.

غیبی با بیان اینکه یکی از راه‌ها توسعه جنگلی در منطقه است، اظهار داشت: در خصوص توسعه جنگل محلی که ۱ تا ۵ درصد تاج پوششی دارد، جنگل‌کاری شد تا تاج به بالای ۵ درصد برسد و به سطح جنگل ها اضافه شود.

مدیر جنگل های خارج از شمال ادامه داد: برنامه ای ۵ ساله برای بوم سازگان طراحی و مقرر شد تا حدود ۵۰۰ هزار هکتار توسعه جنگل و ۶۰۰ هزار هکتار نیز غنی سازی جنگل داشته باشیم، به منظور آن در عرصه هایی که کیفیت جنگل ها از ۵۰ درصد به ۲۰، ۱۵، ۵ و ۱۰ درصد رسیده بود با نهال و بذر غنی سازی می کنیم تا کیفیت تاج پوشش بالا رود.

وی ادامه داد: تنش در زاگرس و جنگل های بلوط به دلیل تغییر اقلیم منجر به کاهش رطوبت خاک شده بود بنابراین برنامه ریزی شد تا عملیات آبخیز و آبخوان‌داری در راستای افزایش رطوبت خاک با انجام چاله های فصلی، هلالی ها، بانکت‌ها و همچنین اقدامات تلفیقی برای پوشش گیاهی برای افزایش و نفوذ رطوبت به خاک انجام شود، تمامی این اقدامات با مشارکت مردمی بر اساس بند ب ماده ۲۹ (کار با مشارکت جوامع محلی) در حال اجرا است.

 غیبی عنوان کرد: یکی دیگر از اولویت های بوم سازگان زاگرس تثبیت مالکیت اراضی (کاداستر) است که مقرر شده تا پایان سال ۹۹ تمام جنگل های زاگرس کاداستر شود و تمامی اراضی زاگرس دارای سند تک برگی به نام دولت خواهد شد.مدیر جنگل های خارج از شمال با اشاره به برنامه های حفاظتی اظهار داشت: یگان های حفاظتی و استفاده از تصاویر ماهواره ای برای پیشگیری از آتش سوزی و آفات و امراض به طور مستمر در عرصه جنگل های زاگرس فعالیت می کنند.به گفته غیبی هدف از اجرای طرح بوم سازگان زاگرس تثبیت وضعیت جنگل و سپس افزایش پوشش گیاهی است. هنهٔ رویشی زاگرس شامل رشته‌کوه‌های زاگرس، وسیع‌ترین و اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است. جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از منتهی‌الیه شمال غربی ایران (استان آذربایجان غربی) آغاز و سپس غرب (استان‌های کرمانشاه، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و لرستان) و جنوب غرب ایران (استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس) را طی می‌کند. در بین ۱۱ استان واقع در ناحیه رویشی زاگرس، استان‌های فارس، لرستان و خوزستان مقام‌های اول تا سوم را از نظر وسعت رویشگاه‌های جنگلی و درختی دارا می‌باشند.