قلعه بمپور ایرانشهر

قلعه بمپور ایرانشهر در شمال شهر بمپور واقع شده و این قلعه معروفترین و در عین حال مهمترین قلعه در سراسر بلوچستان محسوب می شود که بر فراز تپه ای مصنوعی در استان سیستان و بلوچستان ساخته شده است. قلعه بمپور یکی از قلعه‌ های نظامی مهم کشور است که در ۲۲ کیلومتری غرب ایرانشهر و یک کیلومتری شمال شهر بمپور در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.
این قلعه بر روی یک تپه مصنوعی به ارتفاع ۸۰ متر واقع شده و به لحاظ همین موقعیت استراتژیک می‌ توانسته در مقابل هجوم بزرگ‌ ترین قشون نظامی نیز مقاومت نماید.
شباهت بنای قلعه بمپور با بناهای دوره ساسانی منطقه از جمله قلعه دختر کرمان و قلعه بم نشان می دهد که تاریخ ساخت اولیه تا دوره ساسانیان به عقب برگردد.
قلعه بمپور در زمان های مختلف مورد تهدید و تخریب قرار گرفته و آسیب هایی به آن وارد شده ولی قلعه بمپور با توجه به حوادث مختلف همچنان استوار و با صلابت پابرجا در ایرانشهر ایستاده است.
قلعه بمپور به صورت دو تکه ساخته شده و این دو بخش به لحاظ ارتفاع با یکدیگر یکسان نیستند. صحن پایین در ورودی دیواره شرقی قلعه قرار گرفته و چندین برج نیز آن را احاطه کرده‌اند. اصطبل اسب‌ ها و یک راه زیر زمینی برای فرار از محاصره به هنگام تسخیر احتمالی قلعه نیز وجود داشته است. قسمت فوقانی قلعه، محل ارگ و حاکم‌ نشین بوده است. ارتفاع تپه از صحن پایین بیشتر بوده به طوری که نفوذ به داخل ارگ برای مهاجمان به علت بلندی و شیب تند تپه، کار دشواری بوده است.
در داخل قلعه یک ردیف از اتاق‌ های چسبیده به دیوار قلعه برای امور مختلف در نظر گرفته شده‌ اند.
یک حلقه چاه عمیق نیز در درون قلعه وجود دارد که همچنان پس از گذشت چندین سال هنوز پر نشده است. در گذشته در داخل چاه یک محوطه سنگفرش بوده که دارای سوراخی برای عبور نیروهای قلعه در هنگام محاصره قلعه توسط دشمنان به خارج بوده است.
مصالح بکار رفته در ساخت این قلعه خشت خام و گل رس می‌ باشد.
قلعه بمپور علاوه بر برخورداری از موقعیت استراتژیک، تنها حدود ۲ کیلومتر با رودخانه بمپور فاصله دارد که این امر موقعیت جالب توجهی به آن بخشیده است.
قلعه بمپور در گذشته، استوارترین پناهگاه به شمار می‌ آمده و زمانی بسیار طولانی مرکز حکومت کرمان و بلوچستان بوده است. بنابر پژوهش‌ های باستان‌ شناسان، قدمت این قلعه به دوره‌ های ساسانی و اشکانی بازمی‌گردد اگرچه مردم بلوچستان بر این باورند که این قلعه توسط نادر شاه افشار ساخته شده و با وجود این که نادرشاه اجازه ساخت قلعه‌ ای را در منطقه بمپور به نصیرخان براهویی داد، اما بنای قلعه بمپور بسیار کهن‌ تر از آن است. گفتنی است در سال ۱۹۶۰ میلادی، یک دیرینه‌ شناس انگلیسی بخشی از سراشیبی تپه زیر قلعه بمپور را مورد کاوش قرار داد و آثاری از دوران آغازین تاریخ بدست آورد.
این قلعه در زمان فرمانروایی سلجوقیان مورد استفاده بوده و بارها در زمان‌های مختلف به ویژه در دوره قاجاریه محاصره و به توپ بسته شد. در سال ۱۲۵۷ با شورش آقاخان محلاتی و حمایت محمد علی خان (حاکم بمپور)، حبیب‌ الله خان شاهسون (امیر توپخانه ارتش قاجار) به این قلعه یورش برد که این امر صدمات جدی به قلعه وارد نمود اما کاملاً ویران نشد. در سال ۱۳۰۷ خورشیدی نیز یک نیروی نظامی به سرکردگی سر تیپ امان‌ الله خان جهانبانی قلعه را به توپ بست و این قلعه تاریخی را به ویرانه‌ ای مبدل ساخت. بمپور از توابع شهرستان ایرانشهر می‌ باشد و در ۴۰۰ کیلومتری جنوب زاهدان (مرکز استان سیستان و بلوچستان) قرار دارد.
بهترین زمان برای مراجعه به این منطقه و بازدید از قلعه بمپور فصول پاییز و زمستان و ابتدای فصل بهار است.