10 سال پس از بهار عربی در مصر
سرهنگ با قدرت میتازد
یک دهه از فریادهای خروشان مردم مصر در میدان التحریر قاهره میگذرد. ارتش مصر و سردمداران آن پس از ماهها تصمیمی تاریخی گرفتند و در 11 فوریه 2011، حسنی مبارک را که سالهای زیادی رئیسجمهوری مصر بود، وادار به استعفا کردند.
۸ بهمن ۱۳۹۹، ۹:۲۳
یک دهه از فریادهای خروشان مردم مصر در میدان التحریر قاهره میگذرد. ارتش مصر و سردمداران آن پس از ماهها تصمیمی تاریخی گرفتند و در 11 فوریه 2011، حسنی مبارک را که سالهای زیادی رئیسجمهوری مصر بود، وادار به استعفا کردند. شورایعالی نیروهای مسلح، مجموعهای متشکل از 25 عضو ارشد ارتش مصر، تصمیم گرفت تا وارد عمل شود و به ظاهر، از انقلابی که علیه مبارک شکل گرفته بود، حمایت کند. شرایط اما به نحو دیگری رقم خورد. ارتش قدرتمند، تحت حکومت السیسی حالا خود را سرگرم مسائل دیگری جز حکومت کرده است.
از قرن نوزدهم، ارتش مصر نقش بسیار بزرگی را در اداره کشور داشته و از بسیاری از جهات، به عنوان آخرین قدرت تصمیمگیرنده در کشور، عمل کرده است. این موضوع به خوبی در سال 2013، هنگامی که عبدالفتاح السیسی، محمد مرسی، رئیسجمهوری منتخب دموکراتیک مردم را در یک کودتای نظامی سرنگون کرد، آشکار شد.
به گزارش خبرگزاری الجزیره، در طی سالها، درگیری ارتش در سیاست و تجارت در کشور، دائما افزایش یافته است و این نشان میدهد که این نهاد مستقل از نظارت، به تسلط بر مصر و حفظ پایگاه قدرت خود، ادامه میدهد. گرچه موضوع، فقط این نیست.
در حالی که السیسی، که در زمان سرنگونی دولت مرسی و پیش از ریاست جمهوری خودش، در سِمَتِ وزیر دفاع قرار داشت، یکی از خودِ آنها به شمار میآمد، طی چند سال گذشته که رئیسجمهور شده، اقدامات قابل توجهی را برای افزایش قدرت خود و تهدید استقلال ارتش و شورای عالی نیروهای مسلح انجام داده است.
تا حدی میتوان این موضوع را تصدیق کرد که با وجود جرمانگاری مخالفتهای مردمی، مهمترین تهدید برای حکومت السیسی، سرانجام احتمالا از میان همان نظامیانی بیرون بیاید که او را به قدرت رساندند. در طی سالهای گذشته، السیسی تلاش کرده تا چهرههای نزدیک به خود را، به ویژه کسانی که با او پیوند خونی دارند یا افرادی که در طول خدمت سربازی با آنها آشنا شده بود، در موقعیتهای مهم در ارتش و دستگاه اطلاعات قرار دهد.
مثلا او «عباس کامل» را در سال 2018 به عنوان رئیس اداره اطلاعات، به جای خالد فاوزی قرار داد. خالد فاوزی یکی از کسانی بود که در کودتای سال 2013، در سرنگونی دولت مُرسی و به قدرت رسیدن السیسی نقش داشت، با این حال از سِمتِ خود برکنار شد. السیسی همچنین در سال 2018 یک وزیر دفاع جدید را بدون تایید عمومی شورای عالی نیروهای مسلح منصوب کرد. قانون اساسی آنها اجازه چنین کاری را نمیداد.
اینها تنها مواردی معدود از یک روند کلی است که السیسی در پیش گرفته است. او از سال 2017 تاکنون بیش از 130 مقام بلندپایه کشوری و نظامی را برکنار و جایگزین کرده است. پسران السیسی، به نامهای مصطفی و محمود نیز به سمتهای ارشد اطلاعاتی منصوب شدهاند. تغییرات جدید البته به غیر از دو مورد، شامل رهبران نظامی که در کودتا شرکت کردهاند نشده است. فقط محمد فرید حجازی، رئیس ستاد نیروهای مسلح و ممدوح شاهین، دستیار وزیر دفاع از سِمتِ خود برکنار شدند.
اقدامات السیسی این اطمینان را برایش حاصل کرده که فقط تعداد اندکی از افراد در ارتش و سازمان اطلاعات، توانایی ایجاد پایگاه قدرتی را دارند که میتواند السیسی را در آینده تهدید کند.
«محمد مندور»، محقق مصری در «پروژه دموکراسی در خاورمیانه» به الجزیره گفته است: «سیسی خوب میداند که با کودتای ارتش به قدرت رسیده است و او هم مانند سایر روسای جمهور مصر، تا حدی از ارتش میترسد.» محمد مندور میگوید، السیسی نمیخواهد که ارتش و سازمان اطلاعات، مستقل باشند: «السیسی اجازه نمیدهد که اتفاق مشابهی برای او بیافتد، آنهم در شرایطی که او نگران قدرتگرفتن رقبا و مشکلساز شدن آنها برای قدرتش است.»
نقش سرنوشتساز نظامیها
به لحاظ سنتی و تاریخی، ارتش در مصر محبوب بوده است، به ویژه در محافل ملیگرا، چراکه ارتش نقش بسیار مهمی در تاریخ این کشور داشته است. در سال 1952، گروهی از افسران از جمله جمال عبدالناصر که بعدها رئیسجمهور شد، حکومت سلطنتی مصر را سرنگون و سیستم جمهوری برقرار کردند. علیرغم عملکرد ضعیف ارتش در جنگ شش روزه علیه اسراییل در سال 1967، پس از آنکه ناصر پیشنهاد استعفا داد، تظاهراتکنندگان به حمایت از او بیرون آمدند و همچنین نمایش مثبت ارتش در جنگ اکتبر 1973 باعث احساس غرور ملی در میان مردم مصر شد. این موضوع تا انقلاب 2011 ادامه داشت که شعار «مردم و ارتش یک دست هستند» یکی از محبوبترین شعارها بود؛ خصوصا آنکه ارتش استفاده از زور علیه معترضان را رد و اعلام کرد که «به حقوق قانونی مردم احترام میگذارد.»
شاید به همین دلیل است که السیسی ارتش را به عنوان نهادی با بیشترین پتانسیل برای پایان دادن به حکومت خود تلقی میکند، حتی در شرایط کنونی که به نظر میرسد مخالفت واقعی با رئیسجمهور در ارتش وجود ندارد.
«یزید سایق»، یکی از اعضای ارشد بنگاه تضارب آرای «کارنگی» میگوید: «ارتش همیشه دارای افسران و شبکههای غیررسمی مبتنی بر روابط شخصی یا وفاداری بوده است؛ بنابراین ممکن است که برخی از افسران به خاطر وفاداری به برخی افراد برکنار شده توسط سیسی یا ارتقای درجه برخی از رقبایشان، ناراحت بشوند، اما این لزوما به معنای مخالفت با حکومت سیسی نیست.»
منکوب کردن رقبا
به نظر میرسد که تاکتیک السیسی با مخالفان خود، مبتنی بر رویکرد چماق و هویج است. شخصیتهای ارشد نظامی سابق که سرشان را بیش از اندازه بلند کردند و به طور مستقیم، قدرت السیسی را به چالش کشیدند، به سرعت از میان برداشته شدند. این امر بیشتر در آستانه انتخابات ریاست جمهوری 2018 مشهود بود؛ زمانی که دو شخصیت ارشد نظامی به نامهای احمد شفیق و سامی عنان سعی در رقابت با السیسی داشتند. شفیق، فرمانده سابق نیروی هوایی و نخستوزیر سابق و نامزد مورد حمایت ارتش در انتخابات 2012 بود که از مرسی شکست خورد. او پس از اعلام کاندیداتوری، در خانه خود در امارات متحده عربی ناپدید شد. ماهها بعد، او در یک پیام توئیتری نوشت که قصد ندارد السیسی را به چالش بکشد. عنان، رئیس ستاد سابق نیروهای مسلح، پس از اعلام نامزدی در ژانویه 2018 دستگیر و یک سال و نیم بعد، آزاد شد. البته مجازات سرهنگ احمد کنسووا، مهندس ارتشی از همه سختتر بود. او پس از انتشار ویدیویی که در آن با لباس نظامی اعلام کرد قصد رقابت با السیسی را در انتخابات دارد، به شش سال زندان محکوم شد. اینها بخش چماق در رویکرد چماق و هویج بود.
السیسی سیاست هویج را هم اِعمال کرده است. از سال 2013، ارتش منافع تجاری خود را گسترش داده و همهچیز را – از تلویزیون و سیمان گرفته تا مرغ- خرید و فروش میکند. آنها همچنین در پروژههای بزرگ زیربنایی، از جمله ساخت جادهها و پلها و همچنین توسعه کانال سوئز و ایجاد یک پایتخت اداری جدید، مشارکت دارند. محمد مندور، محقق مصری میگوید: «وقتی ارتش، خود را با مشاغل و پروژههای بزرگ زیربنایی سرگرم میکند، از تبدیل شدن به یک رقیب بزرگ برای سیسی فاصله میگیرد و از مسائل حاکمیت و سیاست منحرف میشود.»
در حال حاضر، به نظر میرسد که ارتش، مطیع السیسی است؛ اما با بررسیهای دقیقتر مشخص میشود که این نهاد در سالهای آینده میتواند نقش مهمی را در مصر بازی کند. خصوصا پس از قانون اساسی جدید که در سال 2019 تصویب شد و به طور رسمی، قدرت فوق قانونی ارتش را تصدیق کرد.
«یزید سایق» میگوید: «گرچه نیروهای مسلح از السیسی اطاعت میکنند اما آنها هستند که نقش مرکزی و بسیار مهمی را در انتخاب روسای جمهور آینده بازی میکنند. آنها هنوز هم قدرت حذف هر رئیسجمهور یا دولتی را که دوست ندارند، در دست دارند.»
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
سال گذشته میلادی زمین حدود ۰.۲ درجهٔ سانتیگراد بیش از پیشبینی دانشمندان گرم شد
قلمروی ناشناخته تغییر اقلیم
بررسی پیامدهای نظام نرخگذاری و بازار آب در بخش کشاورزی
دوسوم آب «گلستان» را «گرگان» مصرف میکند
بررسی اصول اخلاق حرفهای عکاسی از حیوانات در گفتوگو با «پوریا سرداری»، کارشناس حیات وحش
سوژه زبان ندارد
در همایش مشترک تجاری ایران و طالبان چه گذشت؟
تجارت بدون حقابه
تغییر کاربری زمینهای اطراف آببندانها جامعۀ محلی را نگران کرده است
شالیزارهای ویران «بابل»
گفتوگو با فرزانه سفلایی، استاد دانشکده معماری دانشگاه همپتون ویرجینیا:
معماری ایران دچار تجملگرایی شده است
آیا هزینه کردن برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای بهصرفه است؟
توزیع ناعادلانهٔ گرمایش
گردوغبار در خوزستان بیش از هزار نفر را راهی بیمارستان کرد
بازگشت غبار به آسمان ایران
دیپلماسی گردوغبار در تعلیق
پژوهشگاه سوانح طبیعی گزارشی از سیلاب فروردین در سیستانوبلوچستان منتشر کرد
بازسازی پس از سیل کافی نیست
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- روغن صنعتی مایعی جادویی برای افزایش عمر مفید ماشین آلات
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید