معاون میراثفرهنگی بوشهر در گفتوگو با «پیام ما» تشریح کرد:
سه کاوش جدید در پسکرانهٔ خلیجفارس
مطالعات «قلعهٔ ریشهر»، «تل کناری» و سومین فصل کاوشهای هخامنشی برازجان از این ماه آغاز میشود
![سه کاوش جدید در پسکرانهٔ خلیجفارس](https://payamema.ir/pubfiles/2024/04/باستان-شناسی-1.jpg)
۹ اردیبهشت ۱۴۰۳، ۲۳:۴۲
|پیام ما | خلیجفارس، آبراههای است نیلگون، یک جلوه از تمدنی دیرپا و باشکوه که مردم جنوب پابهپای آن پیش آمدهاند. مردم این دیار از خوزستان گرفته تا بوشهر و هرمزگان بهواسطهٔ همنشینی با دریا، اشتراکهای فرهنگی بسیاری در تجارت، دادوستد، هنر، معماری، موسیقی، خوراک و پوشاک دارند. همین اشتراکها و تعامل دیرینی که در جوار خلیجفارس شکل گرفته بود، روز دهم اردیبهشت را بهنام روز ملی خلیجفارس مزین کرد و حالا به همین بهانه به تاریخچهٔ باستانی کرانههای خلیجفارس سر زدهایم.
خلیجفارس که از جنوبغربی ایران شروع میشود و خوزستان، هرمزگان و بوشهر همسایههای شمالی آن هستند، از نظر تاریخی اهمیت بسیاری دارد. این آبراهه، دریایی نیمهبسته در میان ایران و شبهجزیرهٔ عربستان است که از طریق تنگهٔ هرمز به دریای عمان و از آنجا به اقیانوس هند راه مییابد و با هفت کشور امارات متحدهٔ عربی، بحرین، عراق، عربستانسعودی، عمان، قطر و کویت با طول ساحلهای متفاوت، همسایه است. کشفیات باستانشناسی سالهای اخیر در سواحل شمالی و جنوبی خلیجفارس ثابت میکند که این پهنهٔ آبی، یکی از مهمترین و شاید نخستین مراکز سکونت انسانهاست و گهواره و مرکز تبادل تمدنهای زیادی مانند عیلامی، سومری، آکدی، آشوری، بابلی، مادی، پارسی، یونانی، اسلامی و… بوده است. این آبراهه در دورههای تاریخی مختلف دارای اهمیت فراوانی بوده، اما مهمترین مقطع رونق و شکوفایی اقتصاد و تجارت خلیجفارس دوران هخامنشیان در دوران سلطنت داریوش کبیر و پس از آن عصر ساسانیان است.
یافتههای باستانی در خلیجفارس
معاون میراثفرهنگی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی بوشهر که خود باستانشناس هم هست در این باره به «پیام ما» میگوید: «خلیجفارس از نظر تاریخی، فرهنگی، استراتژیک، اجتماعی و سیاسی ارزشمند است، اما بهصورت ویژه از نظر تاریخی با توجه به آثار و یافتههای باستانشناسی که در کرانههای خلیجفارس و پسکرانههای آن بهدستآمده، میتوان به آثاری از دوران پارینهسنگی با فاصله ۳۰ تا ۴۰ کیلومتری خلیجفارس در شهرستان جم استان بوشهر اشاره کرد که نشاندهندهٔ اهمیت این آبراههٔ مهم و حیاتی است.»
بررسی باستانشناسی در کرانههای خلیجفارس امسال هم ادامه پیدا میکند و بهگفتهٔ معاون میراثفرهنگی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی بوشهر، یک ابرپروژه است که از شمالیترین نقطه تا جنوبیترین را در بر خواهد گرفت.
«نصرالله ابراهیمی» با بیان اینکه از هزارهٔ ششم پیش از میلاد مسیح به بعد با توجه به پژوهشهای باستانشناسی صورتگرفته نشانههایی از استقرار فرهنگی انسان کوچرو در حدود هشت هزار سال در شبهجزیرهٔ بوشهر دیده میشود، میگوید: «همچنین از هزارهٔ پنجم تا دورهٔ عیلامی تداوم استقراری وجود داشته که ب لحاظ تمدنی مربوط به عیلام میانه است.»
او با اشاره به «تل پی تل» محوطهٔ باستانی دورهٔ عیلامیان که در ۹ کیلومتری جنوب بوشهر در سبزآباد امروزی میافزاید: «این مجموعه متعلق به دورهٔ عیلام باستان شامل دو تپهٔ متوالی است و به همین دلیل در لهجههای محلی به تل پی تل معروف است. آجرنوشتههای بهدستآمده در نزدیکی این تپهها پیشینهٔ زیادی را نشان میدهد. اگرچه تاکنون کاوش باستانشناسی در این تپهها صورت نگرفته است، اما با توجه به متون حکشده بر آجرهای یادشده انتظار وجود بناهای مذهبی و معابد درجه دومی از گونهٔ بناهای مذهبی چغازنبیل دور از دسترس نیست. سال گذشته بررسیهای اولیهای در این محوطه که در محدودهٔ پایگاه نظامی قرار گرفته است، پس از ۱۰۸ سال انجام شد و قرار است کاوشهایی در آن صورت گیرد.»
از قدیم تا جدید
در حاشیهٔ خلیجفارس از دورهٔ هخامنشی، اشکانی و ساسانی گرفته تا دورههای جدیدتر آثار بسیار گستردهای در کرانهها و پسکرانهها کشف شده است که از جمله آنها میتوان به آثار دورهٔ هخامنشی در دشت برازجان، آثار دورهٔ اشکانی در جزیرهٔ خارگ و آثار دورهٔ ساسانی در حاشیهٔ خلیجفارس اشاره کرد.
تا قبل از این بررسیها محوطههای عیلامی شناساییشده در بوشهر محدود به محوطهٔ تُل پی تُل در بوشهر میشد، اما در این برنامهها محوطههای عیلامی بیشتری در محدودهٔ بررسی شناسایی شد
معاون میراثفرهنگی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی بوشهر با ذکر این توضیح میگوید: «نمونهٔ بارز این محوطههای تاریخی را میتوان بندر تاریخی سیراف دانست که از نظر تاریخی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ارتباطات تجاری با نقاط دوردست در شمال خلیجفارس، بندر بمبئی در هند، بندر کانتون در چین و بندر زنگبار در تانزانیا اهمیت زیادی داشته است. پسکرانههای خلیجفارس بهجز دوران قدیم، در دورهٔ اسلامی بهویژه افشاریه، زندیه و قاجار هم اهمیت فوقالعادهای داشتند و بندر بوشهر در این پسکرانه را بهنوعی میتوان دروازه ورود ایران دانست که ۱۱ کنسولگری و سرکنسولگری داشته است.»
کاوشهای جدید
بررسی باستانشناسی در کرانههای خلیجفارس امسال هم ادامه پیدا میکند و بهگفتهٔ معاون میراثفرهنگی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی بوشهر، یک ابرپروژه است که از شمالیترین نقطه تا جنوبیترین را در بر خواهد گرفت.
ابراهیمی مرحلهٔ اول پژوهش صورتگرفته در قالب این طرح را در قالب کاوشهای دیلم معرفی میکند و میافزاید: «بررسی باستانشناسی فراگیر کرانهها و جزایر خلیجفارس و سواحل مکران در شهرستان دیلم بهعنوان مرحلۀ نخست به مدیریت عباس مقدم، در زمستان ۱۴۰۱ انجام و طی آن، بخشی از شهرستان دیلم به مساحت حدود ۱۱۷ هزار و ۷۸۶ هکتار مورد بررسی قرار گرفت.»
بهگفتهٔ او، طی بررسیهای انجامشده در این محدودهٔ نزدیک به ۱۷۰ محوطۀ باستانی، از دورهٔ روستانشینی میانه تا جدید، عیلام قدیم تا میانه، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و دورانهای مختلف اسلامی شناسایی شد که وسعت برخی از این زیستگاهها نزدیک به چهار هکتار است.
او تأکید میکند: «تا قبل از این بررسیها محوطههای عیلامی شناساییشده در بوشهر محدود به محوطهٔ تُل پی تُل در بوشهر میشد، اما در این برنامهها محوطههای عیلامی بیشتری در محدودهٔ بررسی شناسایی شد. شناسایی بندرگاه ساسانی-اسلامی خورسیلی در غرب شهر دیلم و شرق بندر تاریخی مهروبان و یک مجموعهٔ بزرگ شهری در شمال این بندر که با عنوان بارانداز عامری نام گرفت از یافتههای مهم و با اهمیت متعلق به دورهٔ ساسانی است.»
معاون میراثفرهنگی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی بوشهر حالا خبر میدهد که این مطالعات یک قرارداد طولانیمدت و ادامهدار است و امسال هم ادامه خواهد داشت.
ابراهیمی با بیان اینکه امسال و از همین اردیبهشتماه سه کاوش باستانشناسی مهم شامل مطالعات «قلعهٔ ریشهر» در بوشهر، «تل کناری» در منطقهٔ بردخون و سومین فصل کاوشهای هخامنشی برازجان انجام خواهد شد، ادامه میدهد: «در بندر سیراف هم یکسری کارهای باستانشناسی و ساماندهی آثار تاریخی در دستورکار است که شامل مطالعات و ساماندهی آثار تاریخی میشود.»
سال گذشته و به مناسبت روز ملی خلیجفارس بود که روزنامهٔ «ایران» در گزارشی با عنوان «باستانشناسی زیر آب برای کاوش رازهای نهفته در خلــیجفـارس» نوشت؛ نخستین گروه باستانشناسان زیر آب ایرانی، از ۲۵سال پیش، کشتیهای به گل نشسته و خانههای ساحلی قدیمی زیرآبرفته را کاوش میکنند.
از زمانی که ماهیگیران محلی منطقهٔ پارس جنوبی و بندر طاهری بوشهر در تورهای ماهیگیریشان قطعات سفال مشاهده کردند، تیم باستانشناسی دریایی پژوهشگاه میراثفرهنگی که تجاربی دربارهٔ باستانشناسی زیر آب در دریای خزر، دریاچهٔ تختسلیمان و بندر میزان شوشتر داشتند، کار کاوش در پنج منطقهٔ خلیجفارس را شروع کردند.
«حسین توفیقیان»، عضو هیئتعلمی پژوهشگاه میراثفرهنگی و عضو گروه باستانشناسی دریایی دربارهٔ نتایج کاوشهای باستانشناسی زیرآب در خلیج فارس گفته بود که حداقل پنج نقطه از خلیج فارس کاوش شده است که شامل سواحل بندر ریگ، سواحل روبهروی شبهجزیرهٔ بوشهر (شهر قدیم بوشهر)، سواحل سیراف، سواحل اطراف قلعهٔ پرتغالیهاست و طی آن غواصها در عمق ۴۰ تا ۶۰ متری به سفالهای پراکندهای رسیدند که نشان میداد یک کشتی دورهٔ ساسانی و اوایل دورهٔ اسلام در اینجا غرق شده است. او با بیان اینکه در ۲۰۰ سال قبل کشتیهای زیادی آنجا غرق شدند و در نقشههای قدیمی آنجا را بهعنوان نقطهٔ خطرناک که کشتیهای زیادی غرق شدهاند، مشخص کردهاند، این نقطه را بهشت باستانشناسی زیر آب اعلام کرده بود؛ گفتههایی که نشان میدهد خلیجفارس نهتنها در کرانه و پسکرانه که در زیر آب هم حرفهای زیادی از نظر تاریخی و باستانشناسی دارد و همچنان باید در این باره کاوش انجام شود.
۱۰ اردیبهشت چه روزی است؟
روز ملی خلیجفارس سال ۱۳۸۴ در شورایعالی انقلاب فرهنگی تصویب و سال ۱۳۸۹ بهعنوان میراث معنوی ثبت شد. پیش از تصویب این روز سه پیشنهاد برای نامگذاری روز خلیجفارس مطرح شده بود، ۹ آذر برگشت سه جزیره بهنام ایران، روز ملی شدن نفت در ۲۹ اسفند و روز اخراج پرتغالیها توسط ارتش ایران از خلیجفارس در ۱۰ اردیبهشت که بعد از چانهزنی و بررسیها، درنهایت پیشنهاد سوم به تصویب رسید. در این تاریخ، شاه عباس صفوی بعد از ۱۱۷ سال تسلط پرتغالیها بر سواحل جنوبی کشور با کمک انگلیسیها به رهبری امیرالامرای فارس (امامقلیخان) در سال ۱۶۲۱ میلادی توانست هرمز را از چنگ پرتغالیها درآورد تا همیشه بهخاطر این اقدامش از او به نیکی یاد کنند.
برچسب ها:
آثار تاریخی، باستانشناسی، پژوهشگاه میراث، خلیج فارس، گردشگری، میراثفرهنگی
پیشنهاد سردبیر
مطالب مرتبط
![اطلاعرسانی یک طرفه درباره کابینه آینده](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/سازمان-محیط-زیست-1.jpg)
اطلاعرسانی یک طرفه درباره کابینه آینده
![رونمایی و اکران مستند «غرقشدن در پلاستیک»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/غرق-شدن-در-پلاستیک.jpg)
رونمایی و اکران مستند «غرقشدن در پلاستیک»
![برای پیشگیری از حریق جنگلها باید در مراکز استان ستاد مدیریت بحران تشکیل شود](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/63088515.jpg)
سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری تاکید کرد؛
برای پیشگیری از حریق جنگلها باید در مراکز استان ستاد مدیریت بحران تشکیل شود
![تدوین برنامه ۱۰ ساله مقابله با گردوغبار در ایران](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/63019015.jpg)
ابلاغ برنامه به استانهای غبارخیز
تدوین برنامه ۱۰ ساله مقابله با گردوغبار در ایران
![خطر بیخ گوش «دریای عزیز»](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/photo_5812249748869071678_y.jpg)
فعالیت معدنی در نزدیکی برکههای باستانی «سیسر» نیشابور، نگرانی از خشک شدن این برکهها را افزایش داد
خطر بیخ گوش «دریای عزیز»
![دولت چهاردهم و وضعیت آب کشور](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/مهر.jpg)
دولت چهاردهم و وضعیت آب کشور
![آدرس غلط سعید لیلاز](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/rexhq6SSTUta.jpg)
آدرس غلط سعید لیلاز
![پروژههایی که با چالش جهانی گرمشدن زمین مقابله میکنند](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/معماری-پایدار-1.jpg)
پروژههایی که با چالش جهانی گرمشدن زمین مقابله میکنند
![عملیات بازسازی و احیاء قناتهای تهران آغاز شد](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/قنات-تهران.jpg)
معاون خدمات شهری و محیطزیست شهرداری منطقه ۶ تهران:
عملیات بازسازی و احیاء قناتهای تهران آغاز شد
![آتشسوزی در 138 هکتار ار مراتع اصفهان](https://payamema.ir/pubfiles/2024/07/قاچاق-چوب-و-زغال-جنگلی.jpg)
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان اصفهان خبر داد:
آتشسوزی در 138 هکتار ار مراتع اصفهان
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- با طراحی سایت مشتریان رقیب خود را بدزدید!
- بیماری هاشیموتو چیست؟ علائم و راهکارهای درمان
- نورپردازی کابینت آشپزخانه چه تاثیری بر روحیه افراد دارد؟
- سفر به پوکت بهترین مقصد گرمسیری آسیا با تور تایلند آرزوی سفر
- بورس شمش گلدن ارت ( خانی )
- مقایسه گچبری پیش ساخته پلی یورتان و گچبری پیش ساخته پلی استایرن
- عطر بدون سردرد – 11 عطر مخصوص افراد میگرنی
- گیلکی کناری، پژوهشگر برتر متافیزیک ایرانی بر سکوهای بینالمللی
- چرا رزرو هتلهای 4 ستاره استانبول ارزشمند است؟
- کدام شاخص اقتصادی بیشترین تاثیر را روی پیشبینی قیمت انس طلا دارد؟ بیشتر
بیشترین نظر کاربران
![«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام](https://payamema.ir/pubfiles/2024/06/کتاب-چرا-شما-را-نمیگیرن.jpg)
«آفاق آزادی در سپهر تاریخ» در غیاب زیباکلام
بیشترین بازنشر
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
آشکارشدن گورهای ماقبلتاریخ هنگام ساخت بزرگراه
3
«بمو» را تکهتکه کردند
4
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
5
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
دیدگاهتان را بنویسید