| پیام ما | در آستانه کنفرانس جهانی تغییر اقلیم معروف به کاپ 27، رئیس این اجلاس در نامه‌ای سرگشاده ادعا کرد که تعهدات اجلاس سال گذشته مبنی بر کاهش گازهای گلخانه‌ای انجام شده است. اما گزارش‌های جهانی حکایت دیگری دارند. از 200 کشور شرکت کننده کمتر از 40 کشور به تعهدات خود پایبند بودند و سیاست‌های جهان همچنان به سوی افزایش گازهای گلخانه‌ای است. با این حال مجریان این کنفرانس پیش رو، امید دارند که بتوانند به سیاست‌های الزام‌آوری دست یابند که در آینده مشارکت‌کنندگان را در صورت پایبند نبودن به تعهدات‌شان، تحت فشار بین‌المللی قرار دهند.

از امروز برابر 15 تا 27 آبان، بیست و هفتمین اجلاس کاپ یا همان شرکت‌کنندگان با هدف مبارزه با آثار تغییر اقلیم و افزایش سازگاری از طرف سازمان ملل متحد در مصر برگزار می‌شود. این کنفرانس قرار است با حضور بیش از 45 هزار شرکت‌کننده از سراسر جهان و 2 هزار سخنگو و حدود 100 نفر از سران کشورها بر سر 300 موضوع، گفت‌وگو کنند به امید اینکه راهکاری عملی برای مبارزه افزایش گرمایش زمین و کاهش آثار مخرب آن ارائه دهند. این کنفرانس بزرگ در شهر شرم‌الشیخ مصر که طبق گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی یکی از بدترین وضعیت‌ها از نظر کاهش منابع آبی و مالی و خسارات ناشی از تغییر اقلیم را تجربه می‌کند، برگزار خواهد شد. علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان نماینده ایران در این نشست حضور خواهد داشت.

در حالی که تصمیمات و تعهدات کاپ 26 که سال گذشته برگزار شد، عملی نشدند امسال دوباره این اجلاس در بدترین شرایط اقلیمی جهان به مدت 12 روز در شهر شرم‌الخیر مصر برگزار می‌شود

مبارزه با تغییر اقلیم، نیازمند توافق جمعی
سامح شکری، دیپلمات مصری و رئیس کاپ 27 در نامه‌ای سرگشاده خطاب به شرکت‌کنندگان این کنفرانس نوشت: «نشست‌های گروه 20، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول هیچ کدام نتوانستند به آنچه هدف مبارزه با تغییر اقلیم بود دست یابند. این شکست در توافق و مصالحه جمعی و عقب‌نشینی از تعهدات مالی نهادهای کنوانسیون پاریس، به نیازهای کشورهای در حال توسعه پاسخ نمی‌دهد. نیازهایی که طبق برآورد‌های کمیته دائمی امور مالی در حوزه تغییر اقلیم سازمان ملل تا سال 2030 برای مشارکت جمعی، برنامه‌ریزی و اقدام به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به حداقل 5.6 تریلیون دلار نیاز است.» او در ادامه ضمن ابراز امیدواری به نتایج کنفرانس پیش رو در بخش دیگری از این نامه به دستاورد‌های کاپ 26 اشاره کرد: «براساس آخرین گزارش برنامه اقدام ملی کاهش گازهای گلخانه‎ای (NDC)، کشورها انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش داده‌اند.» این دیپلمات مصری در حالی ادعای کاهش جهانی گازهای گلخانه‌ای را کرد که در گزارش جدید سازمان جهانی هواشناسی، سطح گازهای دی‌اکسید کربن، اکسید نیتروژن و متان در سراسر جهان افزایش یافته و به رکورد نگران‌کننده‌ای رسیده است. شکری در ادامه دستاوردها در این نامه به این موارد اشاره کرد: «صندوق بین‌المللی پول، صندوقی تازه را عنوان تاب‌آوری با 40 میلیارد دلار ایجاد کرد. به علاوه صندوق بین‌المللی آب و هوا (CIF) در یک بودجه‌ریزی جدید از برنامه‌هایی مبتنی بر ارائه راهکار‌های طبیعت محور رونمایی کرد. همچنین صندوق آب و هوای سبز زیر نظر کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل به شکل سالانه 2.5 میلیارد دلار را به برنامه‌های سازگاری با تغییر اقلیمی در چارچوب منابع محدود ارائه می‌‌دهد. این پیشرفت ثابت می‌کند که وقتی اراده سیاسی، احساس فوریت و ساختار عملکردی وجود داشته باشد، می‌توانیم به طور جمعی در تلاش مشترک خود برای مبارزه با تغییرات اقلیمی گام برداریم.»

صندوق بین‌المللی پول، صندوقی تازه را عنوان تاب‌آوری با 40 میلیارد دلار ایجاد کرد. به علاوه صندوق بین‌المللی آب و هوا (CIF) در یک بودجه‌ریزی جدید از برنامه‌هایی مبتنی بر ارائه راهکار‌های طبیعت محور رونمایی کرد. همچنین صندوق آب و هوای سبز زیر نظر کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل به شکل سالانه 2.5 میلیارد دلار را به برنامه‌های سازگاری با تغییر اقلیم در چارچوب منابع محدود ارائه می‌‌دهد

در کاپ 26 چه گذشت؟
در حالی که رئیس اجلاس کاپ 27 ادعای تحقق وعده‌های کاپ 26 را داده است، به نقل از نیویورک تایمز در نشست سال گذشته اسکاتلند، کشورها توافق کرده بودند که فورا اقدامات بیشتری برای جلوگیری از افزایش خطرناک دمای جهانی انجام دهند. اما اقدام سریع محقق نشده و پیامدهای تغییرات آب و هوایی -از جمله سیل‌های مرگبار در پاکستان، خشکسالی در ایالات متحده، قحطی در آفریقا و امواج گرما در سراسر جهان- به طرز دردناکی به چشم می‌خورد. COP26 پیمان گلاسکو را ایجاد کرد، توافقی بین نزدیک به 200 کشور. در این کنفرانس از کشورها درخواست شد تا به اهداف کاپ 26 پایبند بمانند و از انتشار گازهای گلخانه‌ای خود تا پایان سال 2022 کاهش دهند تا به هدف افزایش دمای جهانی به زیر 1.5 درجه سانتی گراد در مقایسه با سطوح قبل از انقلاب صنعتی، نزدیک شوند. این کنفرانس همچنین به کشورهای ثروتمندی که به وعده ده ساله کمک به کشورهای در حال توسعه و تحویل سالانه 100 میلیارد دلار تا سال 2020 برای افزایش سازگاری با تغییر اقلیمی عمل نکرده بودند، هشدار داد. از آنها خواسته شد که تا سال 2025 حداقل دو برابر بودجه خود را برای برنامه سازگاری اختصاص دهند. در حاشیه مذاکرات رسمی ده‌ها توافق بین کشورها و شرکت ها منعقد شد. بیش از 100 کشور توافق کردند که انتشار گاز متان، گازی که باعث گرم شدن سیاره‌ها می‌شود را تا 30 درصد در این دهه کاهش دهند. 130 کشور دیگر متعهد شدند که جنگل‌زدایی را تا سال 2030 متوقف کنند و میلیاردها دلار برای این تلاش اختصاص دهند. ده‌ها کشور دیگر متعهد شدند که کارخانه‌های زغال‌سنگ و فروش خودروهای بنزینی خود را طی چند دهه آینده متوقف کنند.
وعده‌هایی برای انجام ندادن
اما آیا کشورها آنچه که در COP26 گفته بودند را انجام دادند؟ نه! اما برخی قدم‌هایی برای رسیدن به این هدف برداشتند. مثلاً ایالات متحده در سال جاری، قانونی را برای سرمایه‌گذاری 370 میلیارد دلاری برای دور کردن کشور از سوخت‌های فسیلی به سمت انرژی‌های بدون آلاینده مانند انرژی باد، خورشیدی و هسته‌ای تصویب کرد. انتظار می‌رود که ایالات متحده برای رسیدن به هدف خود برای کاهش حداقل 50 درصدی گازهای گلخانه‌ای کمتر از سطح سال 2005 تا سال 2025 نزدیک شود. همچنین به نقل از رویترز در آستانه کاپ 27، سال گذشته 200 کشور در برنامه NDC توافق کردند که به تعهدات خود برای کاهش گازهای گلخانه‎ای عمل کنند اما تنها 22 کشور از جمله کره جنوبی، اندونزی و استرالیا به این تعهدات پایبند ماندند. برزیل هم در ماه مارس طرحی را ارائه کرد که در واقع به خودش اجازه انتشار گازهای گلخانه‌ای بیشتری از تعهدات قبلیش داد. اتحادیه 27 کشور اتحادیه اروپا یا سومین آلاینده بزرگ جهان، وقتی دید که به هدفش نمی‌رسد آن را یک سال عقب‌تر یعنی پایان 2023 اندخت. همچنین چین در برابر فشار برای اعمال تعهدات خود مبنی بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای قبل از سال 2030، مقاومت کرده است. اقدامی که با هدف کاهش فوری انتشار گازهای گلخانه‌ای برای جلوگیری از فاجعه گرم شدن کره زمین متناقض است. به علاوه بیش از 100 کشور در سال گذشته متعهد شدند که تا سال 2030 به جنگل‌زدایی پایان دهند. اما جنگل‌زدایی آمازون در سال گذشته به بالاترین سطح خود از سال 2006 رسیده است و داده‌های اولیه دولت نشان می‌دهد که در 9 ماه اول سال 2022، 23 درصد افزایش یافته است. کنگو هم که قول داده بود حفاظت از جنگل‌ها را پس از COP26 بهبود بخشد، در عوض اعلام کرد که قصد دارد مناطقی از جنگل‌های بارانی بکر و زمین‌های زغال‌سنگ نارس غنی از کربن را برای حفاری نفت و گاز باز کند.
114 کشور بی‌توجه به تعهد متان
119 کشور از جمله ایالات متحده و اتحادیه اروپا در کنفرانس تغییر اقلیم سال گذشته، متعهد به کاهش 30 درصدی انتشار گاز متان از سطح سال 2020 تا سال 2030 شدند. اما طبق گزارش موسسه منابع جهانی، تنها 15 مورد از آنها، برنامه‌های مشخصی را برای انجام این کار ارائه کرده‌اند. ایران هم در کاپ 26، حضور داشت و 10 روز پیش هم یک توده ابر ساطع‌کننده متان در جنوب تهران توسط ناسا دیده شد. معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌ زیست علت این توده را مراکز دفن قدیمی زباله دانست.
با این وضعیت شاید نباید انتظار داشت که در COP27 هم به جز تعداد انگشت شماری به تعهدات خود عمل کنند. البته برگزارکنندگان این دوره از کنفرانس، تفاوت آن را با دوره‌های گذشته تلاش برای تبدیل تعهدات به سیاست‌های الزام‌آور اعلام کردند؛ تا بتوانند کشورهای امضاکننده را تحت فشار بین‌المللی ملزم به انجام این تعهدات کنند.