|پیام ما| اجلاس تجارت محصولات کشاورزی و غذا روز سه شنبه دهم آبان در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد. در این اجلاس سید جواد ساداتی‌نژاد وزیر جهاد کشاورزی،‌ غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران و عباس کشاورز معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق بازرگانی ایران به موضوعاتی مانند حجم بالای ضایعات کشاورزی،‌ تعداد چاه‌های ژرف‌،‌ الگوی کشت‌، صادرات محصولات آب‌بر و کشت قراردادی پرداختند. نکته مشترک در گفته‌های این سخنرانان نکته‌ای بود که عباس کشاورز در بخشی از سخنرانی خود مطرح کرد: «در حال حاضر وضعیت آب نه پاسخگوی فعالان حوزه کشاورزی است و نه پاسخگوی سیاسیون برای تامین غذای مورد نیاز کشور».

سید جواد ساداتی‌نژاد وزیر جهاد کشاورزی در اجلاس «تجارت محصولات کشاورزی و غذا» ترجیح داد به جای آب که محور سخنرانان دیگر بود به موضوع کشت قراردادی و حمایت از کشاورزان در سخنرانی خود توجه کند. او گفت: مهم‌ترین ابزار حمایت از کشاورزان و تولید در دنیا کشت قراردادی است و این در حالی است که فقط یک درصد از محصولات تولیدی در بخش کشاورزی در کشورمان از این روش تولید می‌شد، اما به صورت متوسط در دنیا 40 درصد از محصولات کشاورزی از طریق کشت قراردادی و تامین مالی از این روش تولید می‌شود. از این رو در راستای حمایت از کشاورزان، بحث کشاورزی قراردادی در داخل کشور آغاز شده است.
به گفته عالی‌ترین مقام در حوزه کشاورزی کشور با اقدامات و بررسی‌هایی که سال گذشته در دولت انجام شد،‌ امسال تقریبا در بخش غلات، کشاورزی قراردادی را آغاز کرده‌ایم و حدود 15 هزار میلیارد تومان نیز برای آن در نظر گرفته‌ایم. به گزارش فارس او اضافه کرد: بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار نیز کمک کردند و شیوه‌نامه‌ای که در این زمینه لازم بود تهیه و ابلاغ شد و لذا بانک مرکزی بر اساس این شیوه‌نامه از شرکت‌های پشتیبان در بحث کشاورزی قراردادی حمایت می‌کند.
وزیر کشاورزی تعدد تشکل‌ها در حوزه کشاورزی را نیز عاملی برای سردرگمی دانست و گفت: تعدد تشکل‌ها گاهی موجب سردرگمی می‌شود. این در حالی است که در حوزه تولید و مصرف تشکل‌های کشاورزی نقش مهمی را ایفا می‌کنند، اما به دلیل تعدد آنها گاهی در کارها اختلال ایجاد می‌شود و باعث بهم‌ریختگی می‌شود. لذا با توجه به قانون تمرکز درخواست من این است که به جای تعدد تشکل‌ها در یک حوزه، یک تشکل قدرتمند ایجاد شود تا بتوان مباحث مشخص به آن حوزه را از طریق آن دنبال کرد.

معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق بازرگانی ایران: آب ابرچالش کشور است و بعد از آن هم چالش دیگر کشور اشتغال است که اگر قادر شویم که نسبت به این دو چالش تا قبل از اینکه به بحران ورشکستگی تبدیل شوند، اقداماتی را انجام دهیم می‌توانیم به پایداری امیدوار باشیم

شیر خفته‌ای که بیدار نشد
«سال 82 در اجلاسی در هلند تعبیری در مورد ایران در بخش کشاورزی مطرح شد، مبنی بر اینکه ایران یک شیر خفته است وای به روزی که بیدار شود، اما از سال 85 این مسأله مطرح شد که آیا این شیر خفته بیدار می‌شود یا خیر؟‌ لذا این چالشی است که باید به آن جواب دهیم که روند حرکتی که در زمینه کشاورزی و غذا داریم و آیا در آینده توفیق‌آمیز خواهد بود؟»‌ این گفته را غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران در سخنرانی خود در این اجلاس مطرح کرد. او گفت: ما با چالش‌های عمیق و بزرگی در بخش کشاورزی مواجهیم که کمتر درباره آن صحبت می‌شود. به گزارش فارس شافعی افزود: موضوع کشاورزی و امنیت غذایی برای هر کشوری بسیار اهمیت دارد و در مورد ایران مخصوصاً آنچه تعبیر و تفسیر داخلی و خارجی از آن می‌شود، این است که ایران به لحاظ موقعیت‌های متفاوتی که در منطقه دارد، حائز موقعیت استراتژیک در مسئله کشاورزی و غذا عنوان می‌شود.
به گفته رئیس اتاق ایران شاید بزرگ‌ترین چالش ما آب در کشور است که کمتر از آن صحبت می‌شود و همواره منتظر می‌مانیم تا این چالش به وضعیت نامطلوب برسد و بعد ببینیم که چگونه آن را درمان می‌کنیم. او با بیان این مطلب به موضوع چاه‌های ژرف در ایران پرداخت و گفت: در دهه 50 کلاً 47 هزار چاه عمیق در کشور وجود داشت، در حالی که در سال 98 این رقم به 850 هزار حلقه چاه عمیق رسیده است، ضمن اینکه قرار بود، طرحی به نام فدک در مجلس شورای اسلامی مصوب شود که با همکاری اتاق از تصویب آن جلوگیری شد و اگر زودتر مصوب می‌شد، الان معلوم نبود چه تعداد چاه عمیق در کشور موجود باشد.

رئیس اتاق ایران: اگر ایران بر همین منوال حرکت کند و اقدام جدی در خصوص مسئله آب انجام ندهد 20 سال آینده تصور موجود زنده در کشور محال است، اما بر اساس همان پژوهش گفته شده که ایران 10 سال فرصت دارد تا به مسأله آب رسیدگی کند و جلوی بحران را بگیرد و می‌تواند در این بازه زمانی اقدام موثری انجام دهد

شافعی با اشاره به پژوهش انجام شده در سازمان ملل بیان کرد: بر اساس پژوهش مذکور اگر ایران بر همین منوال حرکت کند و اقدام جدی در خصوص مسئله آب انجام ندهد 20 سال آینده تصور موجود زنده در کشور محال است، اما بر اساس همان پژوهش گفته شده که ایران 10 سال فرصت دارد تا به مسأله آب رسیدگی کند و جلوی بحران را بگیرد و می‌تواند در این بازه زمانی اقدام موثری انجام دهد.
از نظر رئیس اتاق ایران کشت محصولات آب‌بر در مناطق کم‌آب کشور، یکی از معضلات بزرگ ما در ایران است و متأسفانه شاهد هستیم که ایران صادرکننده نمونه هندوانه در کشور معرفی می‌شود. او اضافه کرد: در بخش صنایع وابسته به کشاورزی و صنایع تبدیلی اصولا به اشتباه تصویرگرایی را در کشور نمونه‌ای از توسعه‌گرایی فرض کرده‌ایم. با وجود اینکه کشور در بحران آب به سر می‌برد، اما در مجموع الگوی مصرف در زمینه آب نداریم و شاهد دورریز محصولات کشاورزی به عنوان ضایعات هستیم.
بحران ضایعات کشاورزی
موضوع ضایعات مواد غذایی موضوعی بود که عباس کشاورز معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق بازرگانی ایران هم به آن توجه نشان داد. او در این باره گفت: ضایعات کشاورزی ما نه در سفره بلکه از مزرعه تا مصرف‌کننده نزدیک به 10 میلیارد مترمکعب است، البته نمی‌شود، گفت که این را می‌توان به صفر رساند، اما 10 میلیارد مترمکعب برای کشور ما که با مسئله بحران آب مواجه هستیم، رقم بسیار بزرگی است.
به گفته این کارشناس کشاورزی برای حل مشکل آب دو روند مورد توجه است، یکی این که برای پایداری باید نسبت به مصرف آب کشاورزی تجدیدنظر کنیم، دومین روند نیز تمرکز بر بهره‌وری است. او افزود: آب ابرچالش کشور است و بعد از آن هم چالش دیگر کشور اشتغال است که اگر قادر شویم که نسبت به این دو چالش تا قبل از اینکه به بحران ورشکستگی تبدیل شوند، اقداماتی را انجام دهیم می‌توانیم به پایداری امیدوار باشیم.
معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: ما راه‌حل مشکل آب را از سال 1395 در کنفرانسی که پیرامون این موضوع در اتاق بازرگانی برگزار شد، مطرح کردیم و آخرین راه‌حلی که ارائه شد بین اتاق بازرگانی و دولت یعنی وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی مورد تایید قرار گرفت.
به گفته کشاورز برای حل مشکل آب دو روند در آن برنامه مورد توجه قرار گرفت که اولین روند این بود که برای پایداری باید نسبت به مصرف آب بخش کشاورزی تجدیدنظر و بازتخصیص کنیم، دومین روند نیز این بود که باید تمرکز ما به بهره‌وری باشد و با تمام ابزارها و تکنولوژی‌ها و رویه‌های موجود در کشاورزی تلاش کنیم، تا بهره‌وری را افزایش دهیم، زیرا در حال حاضر وضعیت آب نه پاسخگوی فعالان حوزه کشاورزی است و نه پاسخگوی سیاسیون برای تامین غذای مورد نیاز کشور است، لذا پیشنهاد ما در آن زمان به رئیس مجلس وقت آقای لاریجانی ارائه شد. معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات کشاورزی و آب اتاق بازرگانی ایران همچنین با بیان اینکه باید برای صادرات محصولات کشاورزی تصمیمات جدیدی گرفت، گفت: البته بعضی از محصولات خاص هستند، مانند زعفران، پسته و خرما که نمی‌توان توقع داشت صادرات آنها را متوقف کرد، ولی در مورد بعضی از کالاهای کشاورزی دیگر و صادرات آن باید تجدیدنظر کرد، البته باید دقت داشت که برنامه ما حذف صادرات نیست.
او با بیان اینکه اینکه باید کالاهایی را صادر کنیم که حداقل آب را مصرف می‌کند و در مقابل باید کالاهایی را وارد کنیم که حداکثر آب را مصرف می‌کند. اضافه کرد: ‌از سال 1393 تا سال 1400 از حدود 5.8 میلیون تن کالای صادراتی به بیش از 8.5 میلیون تن رسیده‌ایم، یعنی میزان صادرات افزایش یافته است اما ارزی که دریافت کرده‌ایم به ازای هر تن صادرات از 1.2 دلار به 0.6 دلار رسیده است، لذا کالای بیشتری صادر اما ارزآوری آن 50 درصد کمتر شده است.
کشاورز گفت:‌ در مورد آب نیز در سال 93 حدود 5 میلیارد آب صادر کردیم و 7 میلیارد دلار به دست آورده‌ایم، اما در سال 1400 به میزان 5 میلیارد دلار آب صادر کرده‌ایم، اما 5.3 میلیارد دلار پول به دست آورده‌ایم و این بدان معناست که 40 درصد پول کمتری در سال 1400 نسبت به سال 93 از صادرات آب به دست آورده‌ایم.