نگاهی به مساله آب در ابتدای سال آبی 1401-1402
پرسشهایی برای سازگاری اقلیمی
آب فقط به پاسخهای مهندسی نیاز ندارد، بلکه رویکردهای کلان اکولوژیکی میطلبد که شامل درک چگونگی عبور از موانع اجتماعی-اقتصادی است
۱۶ مهر ۱۴۰۱، ۹:۱۰
بدون آب بقا ممکن نیست. در جهان 2.1 میلیارد نفر هنوز هر روز صبح بدون دسترسی به آب تمیز از خواب بیدار میشوند. این بدان معناست که میلیونها خانواده آسیبپذیر در سراسر جهان با آب تمیز و سالم، آشپزی یا حمام نمیکنند و آن را نمینوشند سالانه 3.4 میلیون نفر بر اثر منابع آب کمیاب و آلوده جان خود را از دست میدهند. در ایران نیز کمبود آب یکی از زمینههای اصلی بحران اقلیمی است. سال آبی 1400-1401 یکی از خشکترین سالهای پنج دهه گذشته بود. پروژههای عمرانی به صورت ناپایدار پیش رفته و بیشتر آنها دچار کمبود آب، یا منجر به کاهش سطح آبهای زیرزمینی و سطحی شدهاند.
چالشهای آبی ایران، فقط نتیجه پدیدههای طبیعی مانند فرسایش یا افزایش دما نیست. این چالشها از یک پارادایم اقتصادی ناشی میشوند که منابع طبیعی مانند آب را صرفاً کالاهایی میداند که از طریق مهندسی و فناوری مورد بهرهبرداری قرار میگیرند. این امر منجر به انحطاط طولانیمدت چرخههای طبیعی و اقتصادهای سیاسی شده که با روشهای مدیریت پایدار آب در تضاد است. بیش از 90 درصد جمعیت ایران و تولیدات اقتصادی در مناطقی با تنش آبی زیاد یا بسیار زیاد قرار دارند. دولت آب را به عنوان یک بخش اولویتدار اصلی در برنامه پنج ساله هفتم توسعه 1400-1405 قرار داده است، پروژههای زیربنایی بزرگ مانند سدها برای توسعه منابع آب و تولید برق بر پایه انتخابهای کشاورزی-اقتصادی که منطق محیط زیستی ندارند، مانند تولید در مقیاس وسیع محصولات پرآب مانند پسته، گندم و برنج باعث تقویت مصرف بیرویه آب شده است. آب به دلیل افزایش سرعت تبخیر به دلیل گرم شدن کره زمین در حال کمیاب شدن است، اما نقطه شروع کمبود آب کاملاً به دلیل سوءمدیریت چند بعدی است.
استفاده از آب در بخش کشاورزی یک مشکل خاص از نظر مدیریت آب ایجاد میکند. بیشترین تخصیص آب (92 درصد) به بخش کشاورزی، و سپس 7 درصد به مصارف خانگی و یک درصد به مصارف صنعتی اختصاص دارد. با این حال، فقط 15 درصد از مساحت ایران زیر کشت است و کشاورزی 23 درصد مشاغلی را فراهم میکند که 13 درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل میدهد. این امر نشانگر ناکارآمدیهای داخلی در انتخاب سیاست اقتصادی راهبردی نشان میدهد که نمیتواند به راحتی با اولویت سیاست اعلام شده دیگری (مانند رسیدگی به کمبود آب) توجیه یا اصلاح شود.
استفاده بیرویه از آبهای زیرزمینی سطح آب را کاهش میدهد. پمپاژ نامنظم آب به نوبه خود باعث افزایش شوری آب میشود. کیفیت آب در خارج از مناطق شهری به طور قابلتوجهی کاهش مییابد. در سال 1394 کلانتری، وزیر سابق کشاورزی هشدار داد که اگر روند فعلی ادامه یابد، روزی کمبود آب به مهاجرت کامل 50 میلیون نفر از کشور منجر میشود.
در حال حاضر مهاجرت فزاینده از روستا به شهر، مردم را در موقعیتهای آسیبپذیری چند بعدی و در معرض خطر فقر ساختاری قرار میدهد.
اتکای کشاورزان خردهپا به چاههای غیرقانونی نتیجه مدیریت غلط منابع آب است. با توجه به اینکه مسئولیت این موضوع در محدوده استانی است نه حوضههای آبخیز، رقابت بین مقامات مختلف موجب برنامهریزی کوتاه مدت ناپایدار میشود. معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست در جریان مذاکرات اقلیمی در کنفرانس پاریس 2015 گفته بود که ایران برای مقابله با بحران آب به یک چرخش کامل در سیاست کشاورزی نیاز دارد.
تلاش برای ساختن سدها برای تولید برق یکی از عواملی است که باعث تخریب محیط زیست میشود و به غیرقابل سکونت شدن بخشهایی از زمین کمک کرده است. زیرساختهای انرژی برقآبی با کمتوجهی به یکپارچگی بلندمدت منابع آب ساخته شده است.
مسائل مربوط به آب اغلب در مناطق مرزی و پیرامونی به وجود میآید. حوزه اکولوژیک دریاچه ارومیه بین استانهای آذربایجان شرقی و غربی قرار گرفته، سیل و خشکسالی در سیستان و بلوچستان، و استانهای مرزی پاکستان و افغانستان، آلودگی هوا و توفانهای گرد و غبار در خوزستان که منشأ آن کشورهای همسایه در میانرودان است. اینکه چطور به این مسائل میپردازیم، به شدت به تفکرات ما در مورد امنیت ملی و منطقهای وابسته است.
پرداختن به مسائل آب در ایران نیازمند رویکردی سیستمی بر اساس مجموعه سوالات زیر است. واکنش سیستم آب به تخلیه مداوم آن چگونه است؟ چگونه میتوان منابع آب را به وضعیت سالم بازیابی کرد؟ محرکهای چند بعدی کاهش منابع آب چیست و برای رفع آنها چه چیزی لازم است؟ تابآوری در مساله آب موضوعی است که رابطه جامعه با آب را تغییر میدهد و بنابراین به مسائل حاکمیتی، اقتصادی، بافتهای اجتماعی و البته دیپلماسی مربوط میشود. آب فقط به پاسخهای مهندسی نیاز ندارد، بلکه رویکردهای کلان اکولوژیکی میطلبد که شامل درک چگونگی عبور از موانع اجتماعی-اقتصادی است. بازگرداندن چرخه هیدرولوژیکی از بهترین فرصتها برای سازگاری با اقلیمی، امنیت چند بعدی و تابآوری جمعی است.
برچسب ها:
آب، آبهای زیرزمینی، آذربایجان شرقی، ارومیه، افزایش دما، امنیت ملی، انرژی، ایران، بحران آب، بحران اقلیمی، برق، برنج، پاکستان، تخریب محیط زیست، تنش آبی، تولید برق، خشکسالی، خوزستان، دریاچه ارومیه، روستا، زمین، سازمان حفاظت محیط زیست، سال آبی، سدها، سیستان، سیل، شوری آب، غبار، فقر، فناوری، کاهش منابع آب، کره زمین، کشاورزان، کشاورزی، کمبود آب، گرد و غبار، گندم، محیط زیست، مدیریت آب، مذاکرات، منابع آب، منابع طبیعی، مهاجرت
پیشنهاد سردبیر
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
«شرمین نادری»، مروج کتاب خبر داد
رفع تصرف زمین بازی «کتابخانه بهار»
سیلاب ۴۰۰ هزار نفر را در جنوب سیستان و بلوچستان در وضعیت اضطراری قرار داد
۱۱ شهر در محاصرهٔ سیل
بر اثر سیلابی شدن رودخانههای جنوب سیستانوبلوچستان رخ داد
قطع ارتباط با روستاهای بلوچستان
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
جستوجوی حل معمای محموله بزرگ زبان حیوانات ادامه دارد
معاون محیط زیست: منتظر جواب آزمایشگاه هستیم
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
دود نیشکرهای سوخته هوای خوزستان را آلوده کرد
چتر سیاه بر آسمان اهواز
کشمکش بین ارگانهای دولتی و تولیدکنندگان کمبود شیرخشک را تشدید کرد
مداخلهٔ بینتیجهٔ دولت در بازار شیرخشک
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت
- 8 نمایندگی تعمیر پکیج ایران رادیاتور در تهران + اطلاعات تماس
- اسپیکر بلوتوثی ارزان و باکیفیت: کدام مدلها را بخریم
- کیفیت و زیبایی را با خدمات دندانپزشکی دکترتو کلینیک تجربه کنید بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید