سایت خبری پیام ما آنلاین | مناقشه بر سر آب دزدی

سخنگوی صنعت آب می‌گوید برداشت غیرمجاز کشاورزان از حقابه دریاچه ارومیه حل نشده باقی مانده است

مناقشه بر سر آب دزدی





مناقشه بر سر آب دزدی

۱۱ مهر ۱۴۰۱، ۹:۳۰

سخنگوی صنعت آب کشور در نخستین نشست خود با خبرنگاران در سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ ضمن تأکید بر اینکه حفر چاه ژرف از نظر وزارت نیرو در فاز مطالعه و تحقیق است تأکید کرد جلوی برداشت‌های غیرمجاز آب و آب دزدی از حقابه دریاچه‌ ارومیه گرفته نمی‌شود و این در حالی است که وزارت نیرو مجوزی در مورد توسعه و تغییر کاربری‌ها و تأمین آب آن نداده است.

۱۰ روز از شروع سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ در حالی سپری شده که پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی حکایت از پاییزی خشک و کم‌بارش دارد. در چنین شرایطی «فیروز قاسم‌زاده» سخنگوی صنعت آب کشور در جمع خبرنگاران رسانه‌ها حاضر شد تا ضمن مروری بر چگونه سپری شدن سال آبی قبل به دستکم ۱۰ پرسش نیز پاسخ دهد. وضعیت «دریاچه ارومیه» موضوعی بود که باز هم از سوی خبرنگاران پیگیری شد. «الگوی کشت پاییزه»، «چرایی استمرار مصرف زیاد آب در روزهای پاییزی»، «فلسفه حفر چاه‌های ژرف با وجود هزینه‌های بالا و آثار جانبی»، «شهرهای دارای تنش آبی»، «وضعیت آبی اصفهان در پاییز ۱۴۰۱»، «انتقال آب»، «تخصیص آب کشاورزی از محل پساب» و «وضعیت سلامت آب» از جمله محورهایی بود که قاسم‌زاده درباره آب اظهار نظر کرد.
برداشت‌های غیرمجاز بلای مضاعف
دریاچه ارومیه در روزهای کنونی وضعیت وخیمی را تجربه می‌کند. موضوعی که حتی سخنگوی صنعت آب نیز تصریح کرد که حدود ۸۵ درصد از این اکوسیستم حیاتی کشور خشک شده است. گرچه از سال ۱۳۹۲ ستاد احیای دریاچه ارومیه با برنامه‌های متنوعی تلاش برای احیای این اکوسیستم را آغاز کرد اما در سال جاری وضعیت به نقطه‌ای رسید که ۷ سال قبل در سال ۱۳۹۴ قرار گرفته بود. وزارت نیرو مدعی است که در رهاسازی آب کوتاهی نکرده است و در این دوره سال آبی دستکم ۱میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب برای دریاچه ارومیه رهاسازی شده است. این در حالی است که در شرایطی آب باید به سمت دریاچه رهاسازی شود که فصل کاشت و زراعت نباشد که کشاورزان آن آب را برداشت نکنند؛ این مدت مشخصاً ماه‌های زمستان است که کشاورزان فعالیتی ندارند.

قاسم‌زاده: در بخش چاه ژرف وزارت نیرو به آزمایش، تحقیق و مطالعه پایبند بوده و هدفش این است که در درجه نخست آب استخراج شود تا ببینیم چقدر پتانسیل و امکان بهره‌برداری در فازهای بعدی وجود دارد

کارشناسان عرصه مدیریت منابع آب با مقایسه رفتار وزارت ‌نیرو در قبال سدهای مختلف معتقدند سیاست دوگانه‌ای در این نهاد اعمال می‌شود. مثلاً در مورد سدهای زاینده‌رود و اکباتان کار به جایی رسید که عملاً آبی پشت سد باقی نماند و رهاسازی‌ آب مرتب انجام شد ولی در مورد سدهای حوضه دریاچه ارومیه چنین نبوده است.
مجموع کل مصارف شرب تمامی شهرهای این حوضه آبریز از محل سدهای حوضه در یک سال آبی برابر با ۳۳۱ میلیون مترمکعب معادل ۱۸ درصد از مجموع حجم ذخایر سدهای حوضه است. سوال اینجاست که چرا برای سدهایی با نیاز ضروری ۳۳۱ میلیون مترمکعب در ۱۲ ماه، باید ۶۱۴ میلیون متر‌مکعب یعنی چیزی حدود ۲ برابر مورد نیاز در پایان شهریور ماه ذخیره شود؟
این در حالی است که در جلسه دیروز قاسم‌زاده با خبرنگاران، او ضمن تأکید بر این نکته که برای اعلام میزان آب مخازن سدهای این حوضه آبریز کشور حضور ذهن ندارد از عدد ۵۶۰ میلیون مترمکعب آب موجود خبر داد و گفت اگر حجم آب شرب مورد نیاز مردم این منطقه تأمین باشد، رهاسازی ممکن است.
آنچه سخنگوی صنعت آب کشور در مورد دریاچه ارومیه و در پاسخ به این پرسش که چرا وزارت نیرو در قبال سدهای مختلف در مقایسه با حوضه آبریز دریاچه ارومیه سیاست دوگانه اعمال می‌کند تأکید کرد موضوعی غیر‌قابل اغماض است؛ جلوی برداشت‌های غیرمجاز آب از حقابه دریاچه ارومیه گرفته نمی‌شود.
قاسم‌زاده در پاسخ به این موضوع تصریح کرد: در برنامه‌ریزی مدیریت منابع آب سدها معمولاً به این صورت عمل می‌شود که برداشت آب شرب تا انتهای فصل پاییز را محاسبه می‌کنند و براساس آن آب شرب مورد نیاز شهرها و روستاهایی که از سد تخصیص دارند حفظ می‌شود و مازاد آب قابل رهاسازی قلمداد می‌شود.
سخنگوی صنعت آب کشور درباره برداشت غیرمجاز آب که مانع از رسیدن حقابه دریاچه ارومیه می‌شود نیز توضیح داد: یکی از بزرگترین چالش‌هایی که وزارت نیرو در حوضه دریاچه ارومیه داشته و دارد برداشت غیرمجاز از آبی است که به سمت دریاچه می‌آید. باید توجه داشته باشیم که مدیریت آب یک مدیریت فرابخشی است و وزارت نیرو هم صرفاً تکالیفی دارد. متأسفانه جلوی توسعه‌ و واگذاری‌ای که در محدوده حوضه آبریز دریاچه ارومیه اتفاق افتاده و برداشت غیرمجاز برای آن صورت می‌گیرد گرفته نشده است. نهادهای دیگری باید جلوی توسعه‌هایی که منابع آب آن پیش‌بینی نشده و مجوز وزارت نیرو را ندارند جلوگیری می‌کردند. وزارت نیرو آمارهایی دارد که نشان می‌دهد جلوگیری لازم از برداشت‌های غیرمجاز نشده و توسعه شکل گرفته در شرایطی که دریاچه خشک شده است.
او همچنین با اشاره به اوضاع بحرانی دریاچه ارومیه گفت: در حال حاضر تراز دریاچه ۱۲۷۰.۱۰ سانتیمتر و حجم آب آن یک میلیارد متر مکعب است، البته از تراز حداقلی بالاتر است اما شرایط دریاچه متاسفانه بحرانی است به این دلیل که سال گذشته کاهش بارندگی و افزایش دما داشتیم. در ادامه سال هم پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد شرایط دما و بارندگی برای احیای دریاچه مطلوب نیست.
سخنگوی صنعت آب با بیان اینکه یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب وارد پیکره دریاچه شده است، گفت: در شرایط تراز اکولوژیک مساحت دریاچه باید ۴۶۰۰ کیلومتر مربع باشد اما اکنون ۷۸۰ کیلومتر مربع مساحت دارد یعنی نسبت به تراز سال گذشته نیم متر و نسبت به تراز اکولوژیک حدود ۸۴ درصد پایین‌تر هستیم.
آب ژرف در حد مطالعه و تحقیق
تابستان گذشته در حالی سپری شد که وضعیت تالاب‌های بین‌المللی هامون نیز وخیم بود و خبرها حکایت از انحراف حقابه این تالاب‌ها داشت. علاوه بر این وضعیت آبی شمال سیستان و بلوچستان و مردمانش نیز مساعد نبود. با این حال از مدت‌ها قبل حفر چاه‌های ژرف مطرح شد که در تابستان گذشته خبر رسید آب استخراج شده به شبکه آب زابل تزریق شده است.
در همین حال علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که آخر تابستان گذشته برای بازدید از وضعیت تالاب‌های بین‌المللی هامون به این خطه سفر کرده بود برخلاف نظرات قبلی‌اش در مورد چاه‌های ژرف سخن گفت.
او در هفته‌های پیش گفته بود که معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری موظف شده تحقیقاتی که در زمینه میزان و نحوه برداشت آب‌های ژرفی انجام شده است را ارائه دهد اما «هنوز گزارشی ارائه نداده است».
شامگاه جمعه اول مهر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در بازدید از این چاه‌ها در سیستان گفت:‌ «در بحث آب‌های ژرف، با توجه به اینکه تامین آب‌ شرب اولویت مردم منطقه است، ما با تامین آب شرب هیچ مشکلی نداریم. حتما کمک می‌کنیم که آزرده‌خاطری احتمالی مردم در این قسمت برطرف شود. درباره تامین آب شرب هم حاکمیت مکلف است و هم مردم تصدیق می‌کنند. موارد ثانویه که مسائل محیط زیستی است را هم حتما پیگیری می‌کنیم و تمام داده‌ها را از معاونت علمی ریاست جمهوری می‌گیریم؛ چه داده‌های عمقی، چه داده‌های مربوط به کیفیت و کمیت آب را کاملاً بررسی می‌کنیم و تاثیرات جانبی آن را هم می‌سنجیم. وقتی از لحاظ علمی به یقین برسیم، تصمیم می‌گیریم که مشکل خاصی برای منطقه اتفاق نیفتد.»
او سپس گفت که طبق آنالیزی که انجام شده «مشکل خاصی وجود ندارد و بعد از فرآیند تصفیه قابل شرب است.» سلاجقه توضیح داد: «با توجه به فرایندهایی که برای شوری‌زدایی انجام داده‌اند و فرایندهای پیشرفته و ترکیبی، راندمان آب از لحاظ کیفی افزایش یافته است و می‌گویند ۱۰ درصد پساب دارد. اجازه داده نمی‌شود که پسابش در مجموعه دریاچه هامون تخلیه شود و می‌گویند با توجه به اینکه تبخیر اینجا بالاست، استحصال نمک وضعیت مناسبی دارد و از جنبه اقتصادی هم می‌شود روی آن حساب کرد.» ایرنا هم از قول سلاجقه نوشته است:‌ «با توجه به روش‌های ترکیبی برای شوری‌زدایی آب چاه‌های ژرف، خوشبختانه بیش از ۹۰ درصد راندمان آب است و ۱۰ درصد پسماند در قالب حوضچه‌های تبخیری ایجاد شده مدیریت می‌شود.»
حال فیروز قاسم‌زاده در پاسخ به پرسش «پیام ما» در مورد عواقب محیط ‌زیستی و هزینه بالای استخراج این آب گفت: مطالعات چاه‌های ژرف قبل از آغاز به کار دولت سیزدهم شروع شده بود. در دولت سیزدهم وزارت نیرو الگوی مشخصی برای تأمین آب به صورت مطمئن به ویژه در بخش شرب دارد و در عین حال به فکر تنوع‌بخشی منابع آب است و تلاش می‌کند تا آماده کردن و تجهیز کردن در سطح کشور به ویژه در شرایطی که بحران‌های خشکسالی گریبانگیر کشور است این کارها را انجام دهد. اما در بخش چاه ژرف وزارت نیرو به آزمایش، تحقیق و مطالعه پایبند بوده و هدفش این است که در درجه نخست آب استخراج شود تا ببینیم چقدر پتانسیل و امکان بهره‌برداری در فازهای بعدی وجود دارد. اگر در فاصله انجام فازهای بعدی ببینیم که وضعیت بحرانی است آنگاه برای تأمین آب شرب ممکن است از این منبع هم استفاده کنیم.
او به تجربه کشورهای عربستان، ایتالیا، تونس، لیبی و استرالیا در زمینه استخراج آب از چاه‌های ژرف اشاره کرد و گفت: در اقلیم ایران برنامه‌ریزی‌ روی منابع سهل‌الوصول متمرکز است و در صورتی که با بحران مواجه شویم ممکن است با لحاظ اینکه هم از نظرکمیت و هم از نظر کیفیت آب ژرف چه ظرفیت‌هایی دارد به سمت استفاده از آن حرکت کنیم.
7400 نقطه حادثه‌خیز
قاسم‌زاده از شناسایی ۷۴۰۰نقطه حادثه‌خیز در رودخانه‌های کشور خبر داد و گفت: این نقاط که در راستای کاهش خطرات سیلاب شناسایی شده‌اند به دستگاه‌های مختلف اعلام شده‌اند تا نسبت به اصلاح سازه‌ها و رفع این نقاط حادثه‌خیر اقدام شود و در این زمینه تأکید می‌کنیم که نسبت به اصلاح این نقاط، باید سریع‌تر اقدام شود.
او در ادامه با بیان اینکه در دو سال اخیر شرایط کم‌‌آبی در کشور حاکم بوده و رتبه‌های کم‌بارشی دو سال آبی اخیر، قابل توجه بود، گفت: سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹کم‌آب‌ترین سال نیم قرن اخیر بود و سال آبی ۱۴۰۰-۱۴۰۱در بین ۵۳ سال اخیر، رتبه ۴۴ را از نظر میزان بارش‌ها داشت و جزو ۲۰ درصد سال‌های کم‌آب نیم‌قرن اخیر کشور بود.
قاسم‌زاده با اشاره به پراکندگی نامتوازن بارش‌ها در کشور گفت: استان‌های ایلام، کرمانشاه، سمنان، همدان، زنجان و خوزستان، استان‌هایی هستند که بالای ۳۰ درصد کاهش بارش نسبت به سال‌های نرمال، در سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰داشتند و تنها ۳ استان سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان بودند که بارش‌هایی بیشتر از سال‌های نرمال داشتند و در بقیه استان‌ها، بارش‌هایی کمتر از سال‌های نرمال به ثبت رسید.
او همچنین تأکید کرد : در فصولی که کشاورزی فعال است، امید داریم که بارندگی‌ها بخشی از نیاز آبی را تأمین کند، اما در بهار امسال ۵۰ درصد بارش‌ها نسبت به سال‌های نرمال کمتر بود و این کاهش بارش‌ها، ذخایر سدها را نیز تحت تأثیر قرار داد. سخنگوی صنعت آب تصریح کرد: در سال آبی ۱۴۰۰-۱۴۰۱میزان آب ورودی به مخازن سدها ۳۰.۷میلیارد مترمکعب بود که این مقدار، نسبت به میزان ورودی آب به سدها در سال‌های نرمال، بیش از ۳۰ درصد کاهش داشت.
قاسم‌زاده افزود: در پایان شهریورماه و شروع سال آبی جدید، میزان پرشدگی مخازن سدها ۳۹ درصد بوده و هم‌اکنون حدود ۱۹ میلیارد مترمکعب آب در مخازن سدها ذخیره شده است.
سخنگوی صنعت آب با اشاره به پیش‌بینی سازمان هواشناسی در خصوص پاییز کم‌بارش و خشک، گفت: متأسفانه پاییز مناسبی را از نظر بارش‌ها در پیش نداریم و باید برای تمامی مصارف آب، برنامه‌ریزی داشته باشیم؛ همینطور از مردم می‌خواهیم که نسبت به اصول مدیریت مصرف بهینه آب، توجه لازم را داشته باشند.
او در عین حال این را هم یادآوری کرد: بارش‌های سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ کاهشی ۱۸ درصدی نسبت به سال‌های نرمال داشته، با این وجود، با حداقل تنش، سال آبی را پشت سر گذاشتیم.زورمان به برداشت‌کنندگان آب نمی‌رسد

 

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *