|پیام‌ ما| روزهای سخت آبی در انتظار ایران و پایتخت‌نشینان است. آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد ایران در سال آبی 1401-1400، میزان 18 درصد کمتر از متوسط بلندمدت باران دریافت کرده است که معادل 21 میلیارد مترمکعب آب می‌‌شود. از سوی دیگر پیش‌بینی‌های هواشناسی از یک پاییز کم یا بی‌باران برای بسیاری از مناطق ایران حکایت دارد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران راهکار موثر برون‌رفت از بحران کم‌آبی را همراهی مردم و پایبندی به الگوی مصرف می‌‌داند.
بهزاد پارسا درباره وضعیت آبی پایتخت در پاییز سال جاری گفت: کارنامه سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ را در حالی می‌بندیم که میزان بارش‌های استان در مقایسه با متوسط بلندمدت با کاهش ۲۶ درصدی روبه‌رو بوده که ورودی آب به مخازن سدهای تهران را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است.
به گفته این مقام مسئول در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو میزان ورودی آب به سدهای تهران در سال آبی گذشته نسبت به سال آبی قبل از آن ۱۶ درصد کاهش یافت. او با بیان این مطلب افزود: مقایسه میزان بارش‌ها در حوضه عملکرد استان تهران بیانگر کاهش ۲۵ درصدی نزولات جوی سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ نسبت به ۲۷۵.۶ میلیمتر بارش سال آبی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران عنوان‌کرد: همین امر با توجه به عدم بارش برف و نبود پوشش برفی مناسب در حوضه آبریز سدهای تأمین‌کننده آب شرب کلان‌شهرهای تهران و کرج در زمستان سال ۱۴۰۰ موجب شد اندک برف موجود در حوضه آبریز سدها نیز به‌تدریج ذوب شده و شاهد رواناب و سیلاب‌های ناشی از ذوب برف نباشیم که همین امر میزان ورودی آب به مخازن سدهای پنج‌گانه تهران را با کاهش ۱۶ درصدی نسبت به سال آبی گذشته روبه‌رو ساخت.
پارسا در باره تأثیر سامانه بارشی مانسون در مردادماه سال جاری گفت: این سامانه بارشی در مجموع موجب شد که ۱۸.۴ میلیون مترمکعب به ذخایر آبی سدهای تأمین‌کننده آب استان تهران افزوده شود که این میزان به‌اندازه مصرف ۵ روز شهر تهران بوده است.

طی سال آبی 1400-1401، بر مبنای آمار موسسه تحقیقات آب، شاهد کاهش 18 درصدی متوسط بارندگی در کل کشور نسبت به متوسط 54 سال اخیر هستیم، این در حالی است که بر اساس آمار سازمان هواشناسی، کاهش 24 درصدی بارندگی نسبت به متوسط بلند‌مدت اتفاق افتاده است

او ادامه داد: اکنون در آستانه فصل پاییز و شروع سال آبی جدید، با ۴۱۱ میلیون مترمکعب ذخیره آبی و کسری ۸۹ میلیون متر مکعبی نسبت به سال گذشته وارد سال آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ می‌شویم.
مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران افزود: حجم ذخیره آبی در مخازن سدهای امیرکبیر و طالقان در سامانه غرب ۲۸۱ میلیون مترمکعب بوده و در مقایسه با مخزن نرمال انتهای شهریور کمبود ۱۸۳ میلیون متر‌مکعبی و در سامانه شرق سدهای لتیان، لار وماملو با حجم ذخیره ۱۳۳ میلیون مترمکعبی کاهش ۲۷۵ میلیون متر مکعبی نسبت به مخزن نرمال انتهای شهریور روبه‌رو شده‌اند که همین امر باتوجه ‌به پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی مبنی بر بارش‌های کمتر از نرمال در مهر و آبان‌ماه سال جاری، در صورت تداوم خشکسالی حاکم در کشور و حوضه آبریز سدهای تحت پوشش و روند نزولی آب ورودی به مخازن سدهای تحت پوشش، سال سختی را به لحاظ تامین مطمئن و پایدار آب رقم زده است.
گفته‌های این مقام مسئول در حالی است که آمار منتشر شده توسط «فارس» هم نشان می‌دهد این وضعیت تنها محدود به تهران نیست و سایر نقاط کشور هم اوضاع خوبی ندارند. بنا بر این گزارش سال آبی 1400-1401 که از اول مهر سال گذشته آغاز شده بود،‌ 31 شهریور سال 1401 به اتمام رسید، سالی که همراه با خود هم خشکسالی‌های شدید در بخش اعظمی از کشور را به همراه داشت و هم سیلاب را برای مناطقی ایجاد کرد تا بار دیگر ثابت شود‌ سیل و خشکسالی به عنوان دو روی یک سکه تغییرات آب و هوایی در کشور ما اثرگذاری قابل توجهی دارد.
متوسط دمای کشور نسبت به دوره زمانی بلند مدت 1.1 درجه افزایش داشت
بررسی آماری آخرین وضعیت دما، بارش‌ها و منابع آبی کشور بیانگر آن است که طی سال آبی جاری، متوسط دمای کشور نسبت به دوره زمانی بلند مدت 1.1 درجه در کل کشور افزایش داشته است. حداکثر این تغییرات در کهگیلویه و بویر احمد به 1.9 درجه افزایش و در استان ایلام به 1.7 درجه رشد رسیده است.
از سوی دیگر در استان گلستان و خراسان شمالی نیز به ترتیب کمترین میزان دمان به عدد 0.4 افزایش به ثبت رسیده است، این در حالیست که رشد 0.1 درجه‌ای دما در یک استان می‌تواند زمینه بروز مشکلات گسترده اقلیمی را مهیا کند.
ابوالفضل خادمی، کارشناس حوزه اقلیم‌شناسی با اشاره به تغییر دمای شکل گرفته در کل کشور بیان کرد:‌ افزایش 0.1 درجه‌ای دما بر روی همه مسائلی که فکر می‌کنید، اعم از بهره‌وری کشاورزی، فرسایش خاک، تغییرات مدل بارش و سایر موارد مهم اثر گذار است.‌
این کارشناس اقلیم‌شناسی گفت:‌ این حرف که اقلیم دارد تغییر می‌کند به معنای این نیست که ما باید فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی خود را تعطیل کنیم بلکه باید برای مدیریت آثار این تغییرات و تلاش برای کند شدن روند آن تلاش کنیم.‌
کاهش 18 درصدی بارندگی
در بخش بارش، طی سال آبی 1400-1401، بر مبنای آمار موسسه تحقیقات آب، شاهد کاهش 18 درصدی متوسط بارندگی در کل کشور نسبت به متوسط 54 سال اخیر هستیم، این در حالی است که بر اساس آمار سازمان هواشناسی، کاهش 24 درصدی بارندگی نسبت به متوسط بلند‌مدت اتفاق افتاده است.
بر این مبنا بخش اعظمی از مناطق کشور از جمله، حوضه آبریز کرخه، مرزی غرب، سفیدرود بزرگ، دریاچه نمک، زهره و جراحی، هامون هیرمند، سرخی و سایر مناطق کاهش بین 25 تا 50 میلی‌متر را تجربه کردند.
در این بین در جنوب استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان شاهد رشد میزان بارندگی نسبت به متوسط بلندمدت بوده‌ایم.
بر اساس آمار بارندگی سال 1400-1401، در سال آبی جاری 203.9 میلیمتر در کل کشور بارندگی داشتیم که نسبت به بارش 249.3 میلیمتری در بلند‌مدت 18 درصد کاهش را تجربه کرده است.
در این راستا 23 استان کشور شرایط بارش زیر نرمال را تجربه کردند، 5 استان در حد نرمال بارندگی داشتند و 3 استان نیز بالای شرایط بارندگی بالای نرمال را تجربه کردند.
با نگاهی به شرایط بارندگی در 54 سال گذشته، سال آبی جاری در بین 11 سال دارای کمترین میزان بارندگی رده‌بندی می‌شود.

بررسی آماری آخرین وضعیت دما، بارش‌ها و منابع آبی کشور بیانگر آن است که طی سال آبی جاری، متوسط دمای کشور نسبت به دوره زمانی بلند مدت 1.1 درجه در کل کشور افزایش داشته است. حداکثر این تغییرات در کهگیلویه و بویر احمد به 1.9 درجه افزایش و در استان ایلام به 1.7 درجه رشد رسیده است

کاهش ورودی 21 میلیارد متر مکعبی آب
بر اساس اطلاعات حوضه‌های آبریز 9 گانه کشور، حوضه آبریز کرخه و مرزی غرب 38 درصد کمتر از متوسط بلندمدت بارش دریافت کرده است.
این آمار در حوضه‌های آبریز سفیدرود بزرگ، کارون بزرگ، فلات مرکزی و شرقی، ارس، اترک و حوضه‌های شمالی به ترتیب، 26 درصد، 25 درصد، 24 درصد، 19 درصد و 4 درصد کاهش را ثبت کرده است.
این درحالیست که در حوضه آبریز زاینده رود شاهد کاهش 23 درصدی بارش‌ها هستیم و در دریاچه ارومیه نیز بارندگی 17 درصد از متوسط بلند مدت کمتر بوده است.
با در نظر گرفتن ضرب نفوذ و رواناب از میزان بارندگی کشور، کاهش 18 درصدی میزان بارندگی نسبت به بلند‌مدت سبب شده است ‌شاهد کاهش ورودی به میزان 20.6 میلیارد متر‌مکعب آب به منابع آبی کشور باشیم.
در همین رابطه محمد پورحمید کارشناس حوزه آب با اشاره به شرایط بارندگی در کشور می‌گوید: کاهش ورودی 21 میلیارد متر مکعبی در کشوری که کل سرانه آب تجدیدشونده‌اش کمی بیش از 100 میلیارد متر‌مکعب است به معنای شرایط دشوار تامین آب است‌.
این کارشناس با اشاره به استقرار سیستم حکمرانی منابع آب در کشور گفت: پیش‌بینی‌ها‌ بیانگر پاییز خشک در پاییز سال آبی است و باید در همه مصارف آب، بازنگری جدی به وجود بیاید.‌
آنچنان که پورحمید می‌گوید باید در تمام مصارف آب بازنگری جدی به وجود آید. زمانی هم که از بازنگری سخن می‌گوییم اولین اولویت مواردی است که بیشترین حجم مصرف آب را به خود اختصاص می‌دهند. در همین راستا به نظر می‌رسد تاسیس سدهای جدید و تصمیم‌گیری‌های منطقه‌ای برای توسعه کشاورزی در شرایطی که کشور با چالش آب روبه‌رو است،‌ آخرین کاری است که باید توسط مسئولان در پیش گرفته شود.