|پیام ما| آخرین روزهای تابستان است؛ تابستانی گرم و خشک برای بسیاری از نقاط جهان. در سه ماه گذشته اروپا و بخش‌هایی از چین با افزایش قابل توجه دما روبه‌رو بودند، همزمان وضعیت خشک آب و هوا میلیون‌ها نفر در آفریقا را با خطر گرسنگی مواجه کرد و کمبود بارش در غرب آمریکا باز هم ادامه یافت و آتش جنگل‌ها را تندتر کرد. تجربه این وضعیت در حالی است که دانشمندان احتمال می‌دهند تجربه فصول گرم‌تر و خشک‌تر به پدیده‌ای عادی تبدیل شود. اما سوال این است که آیا طبق بررسی‌ها، تابستان جاری خشک‌ترین ماه‌های ثبت شده در این نقاط بوده؟

زمین چقدر خشک است؟ یافتن پاسخ این سوال، یکی از معیارهای بررسی خشکسالی است. دانشمندان سطح رطوبت خاک را به‌وسیله تصاویر ماهواره‌ای اندازه‌گیری می‌کنند. آنها با مقایسه شرایط آب و هوایی خشک در طول سه ماه گذشته با میانگین شرایط آب و هوایی ​از ابتدای قرن حاضر شدت الگوهای آب و هوایی اخیر را بررسی کرده‌اند. بی‌بی‌سی در گزارشی نوشته است: اطلاعات نقشه ناهنجاری رطوبت خاک بر اساس شرایط خاک و داده‌های دمایی تهیه می‌شود. محققان با بررسی این نقشه مشاهده کردند که بیشتر نقاط اروپا در تابستان امسال آب و هوای بسیار خشک‌تری را نسبت به میانگین دوره‌ای ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۶ تجربه کرده‌اند. در نقاط دیگر، غرب چین بسیار خشک بوده و بسیاری از نقاط این کشور خشکسالی شدیدی را از سر گذرانده‌اند. این در حالی است که بخش‌هایی از جنوب صحرای آفریقا و ایالات متحده نیز شرایط بسیار خشکی را تجربه می‌کنند.

در حالی که مناطق وسیعی در جنوب چین با خشکسالی دست به گریبان‌اند، باران شدید در مناطق شمالی این کشور منجر به جاری شدن سیل شد و رودخانه «لیائو» در این بخش چین، رکورد بالاترین سطح آب خود در سال ۱۹۶۱ را شکست. وقوع بارش و رطوبت شدید و خشکی بیش از حد، یکی از ویژگی‌های تغییر اقلیم در جهان است

اروپا و بدترین خشکسالی ۵ قرن اخیر
بر اساس برنامه محیط زیستی اتحادیه اروپا کوپرنیک، خشکسالی تابستان امسال در قاره اروپا ممکن است بدترین خشکسالی در ۵۰۰ سال گذشته باشد. در اوج دوره خشکی اواخر ماه آگوست، تقریبا نیمی از اروپا با «کمبود رطوبت خاک» مواجه بود. دانشمندان می‌گویند: تغییر اقلیم یعنی اروپا همچنان با خشکسالی‌های پی‌درپی و مداوم مواجه خواهد بود. وضعیت خشکسالی امسال بر تولید انرژی، حمل و نقل و بخش کشاورزی تاثیر گذاشته است. راین که رودخانه‌ای اصلی و مسیر باری و تجاری است، در تابستان امسال با تداوم خشکسالی، باعث اختلال در کشتی‌رانی شد و به بحران انرژی دامن زد چرا که سطح این رودخانه به اندازه‌ای بی‌سابقه پایین رفت. در فاصله زمانی ژوئن تا آگوست گرم‌ترین دوره در اروپا ثبت شد و در همین حال گزارش اتحادیه اروپا که در ماه آگوست منتشر شد، وقوع حداقل سه ماه «گرمتر و خشک‌تر» را پیش‌بینی کرد. اروپا پیش از این نیز با خشکسالی‌های دیگر مواجه بوده اما در سال‌های اخیر تجربه تابستان‌های داغ به طور فزاینده‌ای بیشتر شده است.
فرد هاترمن، از موسسه تحقیقات تاثیرات اقلیمی پوتسدام می‌گوید: «در پنج سال گذشته خشکسالی‌های مداوم و پی‌درپی داشته‌ایم اما خشکسالی امسال، بدترین خشکسالی سراسر اروپا در صدها سال گذشته است. موضوع فقط کاهش بارش نیست. هوا بسیار گرم‌تر شده و به دنبال این افزایش دما، رطوبت کلی خاک کاهش یافته است.»

فرد هاترمن، از موسسه تحقیقات تاثیرات اقلیمی پوتسدام می‌گوید: در پنج سال گذشته خشکسالی‌های مداوم و پی‌درپی داشته‌ایم اما خشکسالی امسال، بدترین خشکسالی سراسر اروپا در صدها سال گذشته است. موضوع فقط کاهش بارش نیست. هوا بسیار گرم‌تر شده و به دنبال این افزایش دما، رطوبت کلی خاک کاهش یافته است

خشکسالی و سیل در چین
تابستان امسال، چین نیز دوره طولانی افزایش دما را تجربه کرد که برای مدت بیش از دو ماه ادامه داشت. بنابر اعلام اداره هواشناسی کشور این طولانی‌ترین دوره افزایش دمای ثبت شده در چین از دهه ۱۹۶۰ بوده است. تابستان امسال، چین دوره طولانی دمای بالا را تجربه کرد. طبق اعلام اداره هواشناسی چین، این دوره بیش از دو ماه به طول انجامید که طولانی‌ترین دوره از زمان شروع رکوردهای گرمایی در دهه ۱۹۶۰ است. گرمای شدید و کاهش شدید بارندگی سبب شد «یانگ‌تسه» که بزرگ‌ترین رودخانه چین است، کوچک‌تر شود. بر اساس داده‌های رسمی چین، در طول ماه آگوست، میزان بارش‌ها در این منطقه ۶۰ درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر در حالی که مناطق وسیعی در جنوب چین با خشکسالی دست به گریبان‌اند، باران شدید در مناطق شمالی این کشور منجر به جاری شدن سیل شد و رودخانه « لیائو» در این بخش چین، رکورد بالاترین سطح آب خود در سال ۱۹۶۱ را شکست. بر اساس مطالعه سالانه تغییر اقلیم در چین، میزان بارندگی از سال ۲۰۱۲ به طور پیوسته افزایش یافته است.
دولت چین در ماه جولای، ۸ هشدار خشکسالی و بیش از ۱۳ هزار هشدار باران شدید صادر کرد. این در حالی است که در مدت مشابه در سال ۲۰۱۹، بیش از ۲۸ هشدار خشکسالی و ۱۰ هزار هشدار باران شدید صادر شده است.
رویدادهای شدید آب و هوایی چگونه به تغییر اقلیم ربط دارد؟
این گزارش که تورال احمدزاده، جیک هورتون، پیتر موای و وانیوان سونگ نویسندگان آن هستند اضافه می‌کند که وقوع بارش و رطوبت شدید و خشکی بیش از حد، یکی از ویژگی‌های تغییر اقلیم در جهان است. بر همین اساس پیتر گلیک، متخصص آب در آکادمی ملی علوم ایالات متحده می‌گوید: «وقتی مناطق درگیر با خشکسالی گسترش پیدا می‌کنند، بارش‌ها در نقاط دیگری در مناطق کوچکتر سرریز می‌شود و وقوع سیلاب را تشدید می‌کند، مانند سیبری و غرب ایالات متحده.»
هشدار قحطی در آفریقا
ادامه خشکسالی در شرق اتیوپی، شمال کنیا و سومالی سبب شد تا سازمان ملل درباره خطر گرسنگی برای حدود 22 میلیون نفر هشدار دهد. طبق گزارش اخیر آکسفام این سومین سالی است که کاهش شدید بارش و همزمان افزایش شدید دما در بخش‌هایی از قاره آفریقا ادامه می‌یابد. همچنین در سومالی، بارندگی در ماه مارس تا مه، کمترین میزان در ۶ دهه گذشته بوده است و بخش‌های وسیعی از کنگو و اوگاندا نیز در مقایسه با میانگین، شرایط بسیار خشک را تجربه کرده‌اند.
از طرف دیگر اندازه‌گیری میزان رطوبت خاک نشان می‌دهد که چگونه در برخی کشورها مانند سودان جنوبی، موریتانی و سنگال، سیل شدید رخ داده است. علاوه بر این بسیاری بخش‌های آفریقای جنوبی در همین زمان بارندگی بسیار بیشتر از حد معمول را تجربه کرده‌اند.
آمریکا؛ خشکسالی و جنگل‌های سوخته
خشکسالی در غرب ایالات متحده به پدیده‌ای طبیعی تبدیل شده و این منطقه سال‌های خشک و گرم را تجربه می‌کند. در گزارشی که ماه فوریه منتشر شد، دانشمندان اقلیمی گفتند که خشکسالی دو دهه گذشته، شدیدترین خشکسالی در ۱۲۰۰ سال گذشته در غرب آمریکا بوده است. هوای گرم و خشک تابستان امسال منجر به وقوع آتش‌سوزی‌های جنگلی در چند ایالت و همچنین کاهش سطح ذخیره‌سازی آب شد. مقایسه نقشه‌های ماهواره‌ای ناسا از دریاچه پاول در ایالات متحده در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که این دریاچه، که دومین مخزن بزرگ ذخیره آب ایالات متحده در آریزونا و یوتا است، در پایین‌ترین سطح خود از زمان پر شدن آن در دهه ۱۹۶۰ قرار گرفته است.
مد‌ل‌های اقلیمی پیش‌بینی می‌کنند که این منطقه در دهه‌های آینده بارشی کمتر از میزان میانگین را تجربه خواهد کرد.