خشکسالی امروز و سناریوهای آینده
ادامه مدیریت ناپایدار آبهای زیرزمینی در کشور میتواند اثر جبرانناپذیری بر زمین و محیط زیست داشته باشد و آب، غذا، امنیت اجتماعی و اقتصادی کشور را تهدید کند
۵ شهریور ۱۴۰۱، ۰:۰۰
ایران با چالشهای بیسابقهای در تامین آب و غذا برای جمعیت رو به رشد خود مواجه است که پیشبینی میشود تا سال 1430 به 92 میلیون نفر برسد. این چالشها نه تنها به دلیل اقلیم خشک تا نیمهخشک ایران و کاهش بارندگی در دهه گذشته، بلکه به دلیل مدیریت ناکارآمد است. اگر بهرهبرداری از منابع آب با روند فعلی ادامه یابد، کمبود آب فعلی به بحران تبدیل میشود. در 50 سال گذشته، ایران با خشکسالیهای شدید و طولانی مدت مواجه بوده است که به طور قابل توجهی دسترسی به آب را در تمام بخشها تهدید کرده است. پیشبینی میشود پیامدهای تغییر اقلیم خطر خشکسالی را در برخی از مناطق کشور افزایش دهد و در برخی دیگر باعث سیلاب شود. ایران با بارش سالانه حدود 220 میلی متر در سال آبی و توزیع نابرابر بارندگی در سراسر کشور و کمترین بارش در پرتراکمترین مناطق مواجه است.
در ایران از دهه شصت و از زمان دفاع مقدس سیاست دولت این بود که در تولید گندم به خودکفایی برسد. اجرای برنامههای کشاورزی بدون اصلاح شیوهها و بهره نگرفتن از آخرین فناوریها، اثر غیرقابل برگشتی بر پایداری منابع آب تجدیدپذیر کشور – به ویژه از نیمه دهه هفتاد – داشته که تا به امروز پابرجاست. سطح آبهای زیرزمینی کشور به طور متوسط 2 تا 4 متر در سال کاهش مییابد، زیرا سفرههای زیرزمینی نمیتوانند با افزایش مصرفکنندگان و برداشتهای آب همگام شوند. علیرغم اقدامات متعدد دولتها، بخش کشاورزی همچنان بیشترین سهم را در استفاده از آبهای زیرزمینی ایران دارد . بیشتر بهرهبرداری بیش از حد در حوضههای مرکزی رخ میدهد که در آن آب سطحی کمتری در دسترس است.
اثر کاهش ذخایر آب زیرزمینی ایران در حال حاضر با اضافه برداشتهای شدید در حدود 77 درصد از مساحت ایران، افزایش شوری خاک در سراسر کشور و افزایش فراوانی و گستردگی فرونشست زمین آشکار شده است
برداشت آبهای زیرزمینی تجدیدناپذیر ایران در سال 1344 حدود 66 میلیون مترمکعب بود. امیر آقاکوچک و همکاران در سال 1400 با بررسی عوامل طبیعی و انسانی مؤثر بر تجدیدپذیری آبهای زیرزمینی در طول دوره 1381-1394 نشان دادند که کاهش سالانه آب زیرزمینی در ایران 74 کیلومتر مکعب – البته با لحاظ کردن تغییرات محلی در مقیاس حوضه و زیرحوضه – است. برداشت سالانه آب زیرزمینی در سال 18 درصد کاهش یافته است (از 74.6 به 61.3 کیلومتر مکعب در سال) که عمدتاً به دلیل محدودیتهای فیزیکی برای منابع آب زیرزمینی شیرین با تخلیه سفره و نبود آب و یا شوری آب رخ داده است. به طور متوسط، برداشت سالانه 5.4 کیلومتر مکعب آب تجدیدناپذیر باعث شد سطح آبهای زیرزمینی بین 10 تا 100 سانتی متر در سال در مناطق مختلف کاهش یابد که به طور متوسط 49 سانتی متر در سال در سراسر کشور است. این امر باعث افزایش میانگین سالانه هدایت الکتریکی (EC) آب زیرزمینی در مناطق وسیع خشک/نیمه خشک در مرکز و شرق ایران و «خطر شوری بسیار بالا» برای آب آبیاری است. میانگین سالانه مقادیر هدایت الکتریکی معمولاً در مناطق مرطوبتر شمالی و غربی کمتر بود، جایی که بهبود شوری آب زیرزمینی در موارد نادری گزارش شد. اکنون به تدریج تهدیدات هشداردهنده امنیت آب مرتبط با کاهش کمیت و کیفیت آبهای زیرزمینی شیرین به دلیل سالها استفاده ناپایدار خود را در شهرها و مناطق مختلف ایران نشان میدهد. اثر کاهش ذخایر آب زیرزمینی ایران در حال حاضر با اضافه برداشتهای شدید در حدود 77 درصد از مساحت ایران، افزایش شوری خاک در سراسر کشور و افزایش فراوانی و گستردگی فرونشست زمین آشکار شده است. اضافه برداشت آب زیرزمینی به مجموعهای از مشکلات اجتماعی-اکولوژیکی معاصر، از جمله خشک شدن تالابها، بیابانزایی، توفانهای شن و گرد و غبار، بدتر شدن کیفیت آب، و جابهجایی جمعیت منجر ده است. در حالی که خشکسالیهای هواشناختی/آبشناختی به عنوان محرک عمل میکنند و میزان کاهش در ذخیره آبهای زیرزمینی در سطح کشور را تشدید میکنند، کاهش آبهای زیرزمینی در مقیاس حوضه در ایران عمدتاً ناشی از برداشتهای گسترده آب توسط انسان است. ادامه مدیریت ناپایدار آبهای زیرزمینی در کشور میتواند اثرهای بالقوه جبرانناپذیری بر زمین و محیط زیست داشته باشد و آب، غذا، امنیت اجتماعی و اقتصادی کشور را تهدید کند.
در سراسر جهان کشورهای جهان رکوردهای جدید خشکسالی و مشکلات کم آبی را گزارش میکنند. ایتالیا با بدترین خشکسالی در 70 سال اخیر مواجه است و در مناطق شمالی خود وضعیت فوقالعاده اعلام کرده است. برای اروپاییها، خشکسالی و کمآبی پدیدهای نسبتاً جدید به نظر میرسد که هنوز یاد نگرفتهاند که با آن مقابله کنند یا با آن بسازند. با این حال، برای اکثر کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، این پدیده بسیار آشناست. به دلیل افزایش دما و کاهش بارندگی، میتوانیم به تغییر اقلیم به عنوان دلیل اصلی اشاره کنیم. سابقه ستبر فرهنگی در سازگاری اقلیمی با خشکسالی، امروزه باید سرلوحه نسل امروز ما برای زندگی با شرایط سخت اقلیمی امروز و آینده باشد.
برچسب ها:
مطالب مرتبط
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید