|پیام ما| فاضلاب تصفیه‌نشده انسانی به خلیج فارس تخلیه می‌شود چون شهرهای ساحلی تصفیه‌خانه ندارند یا اگر دارند، تکمیل نشده، آلودگی‌های نفتی و صنعتی در پهنه‌های آبی جنوبی ادامه دارد و همینطور توسعه افسارگسیخته در سواحل. تالاب‌ها هم خشکیده‌‌اند و وضعشان شکننده و خطرناک است؛ همه این چالش‌ها فقط بخشی از مشکلات دریاها و تالاب‌هاست که مسئولان حاضر در نشست معاونت محیط زیست دریایی سازمان محیط زیست به آن اشاره کردند و گفتند که «با مشاهده دریا به کوتاهی‌ها و ناملایمات به‌وجود آمده برای آن پی می‌بریم». نشست خبری دیروز که به مناسبت هفته دولت برگزار شد، پر از گلایه بود، هم گلایه از وزارت نیرو برای ندادن حقابه تالاب‌ها و هم گلایه از کشورهای همسایه که به گفته معاون محیط زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط زیست با سیاست‌های آبی‌شان کمبودهای آبی ایران را چند برابر کرده‌اند.

مجتبی ذوالجودی، معاون محیط زیست دریایی و تالابی سازمان حفاظت محیط زیست صبح دیروز در این نشست بیش از همه بر نقش کشورهای همسایه در وضعیت کم‌آبی تاکید کرد و از ضرورت دیپلماسی گفت. اینطور که ایرنا گزارش کرده، او گفت: «به دنبال دو سال خشکسالی مداوم و کمبود بارش در کشور در تمامی بخش‌ها مشکلاتی رخ داده. این آسیب در محیط‌های حساس آبی بیشتر خود را نشان داده و آثار اجتماعی بیشتری داشته. وضعیت تالاب‌ها در شرایط بسیار حساس، خطرناک و شکننده‌ای است. همچنین سواحل و دریاها هم از لحاظ آلودگی در خطر هستند از این رو بیش از پیش نیازمند همکاری کشورهای حاشیه پهنه‌های آبی هستیم. متاسفانه خشکسالی سال‌های اخیر و سیاست‌های آبی بعضی کشورهای همسایه مشکلات کمبود آبی ما را چند برابر کرد؛ سیاست ترکیه در شمال غرب، افغانستان در جنوب شرق و کشورهای دریایی شمال و جنوب نگرانی‌ها را بیشتر کرده است.»

معاون محیط زیست دریایی:‌وضعیت تالاب‌های هر کشوری نشان می‌دهد که مدیریت منابع آبی آن کشور چگونه بوده است، پذیرفته نیست که تالابی خشک و به کانون گرد و غبار تبدیل شود در این صورت یعنی اینکه مدیریت منابع آبی درست انجام نشده چون هر تالابی باید حداقل نمناکی را داشته باشد

ما هم در آلودگی نفتی سهم داریم
معاون محیط زیست دریایی که پیش از این درباره تبعات سیاست‌های آبی کشورهای همسایه برای ایران گفته بود، در بخش دیگر درباره آلودگی‌های دریایی خطوط نفتی، کشتیرانی، فاضلاب و آب توازن کشتی‌ها را مهمترین عوامل آلودگی دریا نامید و افزود: «ایران نیز همراه با سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس در آلودگی این پهنه آبی سهم دارد که یکی از مهمترین علت آلودگی خلیج فارس در کشور خط لوله انتقال نفت به جزیره خارک است.» به گفته او البته مهمترین سکوی نفتی ایران به‌نام ابوذر که بسیار فرسوده بود، با همکاری وزارت نفت به خط انتقال ۲۶ اینچی نو تبدیل شد و درصد قابل توجهی از میزان آلودگی کاهش یافت و تقریبا به حد صفر رسید.
ذوالجودی آب توازن کشتی‌ها را یکی از منابع آلوده‌کننده خلیج فارس دانست و گفت: «برای جلوگیری از این آلودگی با همکاری سازمان بنادر و کشتیرانی نسبت به پایش و برنامه‌ریزی کردیم تا آلودگی آب توازن به حداقل برسد. البته همین انتظار را هم از کشورهای همسایه داریم و مطالبه خود را از مجامع بین‌المللی دنبال می‌کنیم.»
وضعیت تالاب‌ها نشان‌دهنده نحوه مدیریت آب است
معاون محیط زیست دریایی گفت: «وضعیت تالاب‌های هر کشوری نشان می‌دهد که مدیریت منابع آبی آن کشور چگونه بوده است، پذیرفته نیست که تالابی خشک و به کانون گرد و غبار تبدیل شود در این صورت یعنی اینکه مدیریت منابع آبی درست انجام نشده چون هر تالابی باید حداقل نمناکی را داشته باشد.»
او با بیان اینکه در این راه دو وزارتخانه نیرو و جهاد کشاورزی نقش بسیار مهمی را در مدیریت منابع آب دارند، افزود: «بر اساس قانون حفاظت از تالاب‌ها وزارت نیرو مکلف است تا حقابه مورد نیاز تالاب‌ها را تامین کند و وزارت جهاد کشاورزی متولی کشت است که باید با کشت‌های جایگزین و کم‌آب‌بر تا حد امکان از مصرف بی‌رویه آب در این بخش بکاهد.»
صنایع به سواحل بیایند، با ضوابط محیط زیستی
در ادامه این نشست بحث توسعه صنایع در سواحل به میان آمد؛ توسعه‌ای که بی‌محابا در حال انجام است و سواحل را به خطر انداخته. ذوالجودی خبر داد که سازمان محیط زیست پهنه‌بندی استقرار صنایع را تهیه کرده و قرار است به صنایع ارائه کند. او گفت که بر اساس این پهنه‌بندی هر صنعتی نمی‌تواند هر مکانی که بخواهد مستقر شود و سواحل مکران را مثال زد که و ادامه داد: «در مکران که این روزها در حال توسعه است این کار را با جدیت بیشتری دنبال می‌کنیم و در این زمینه ارتباط خوبی بین سازمان محیط زیست و صنایع برقرار شده تا برای استقرار از آیین‌نامه‌های موجود پهنه‌بندی تبعیت کنند.»
او تاکید کرد: «از دید سازمان محیط زیست استقرار صنایع در سواحل مکران باید در قالب این پهنه‌بندی صورت گیرد و این کار نیاز به مجوز دارد که باید سازمان محیط زیست آن را صادر کند بنابراین اگر ملاحظات محیط زیستی رعایت نشود سازمان هم مجوز استقرار را صادر نمی‌کند. اگر قرار است صنعتی در نقطه‌ای مستقر شود باید توان اکولوژیک منطقه مد نظر قرار گیرد تا کمترین آسیب به محیط زیست وارد شود.»
ذوالجودی ادامه داد: «در راستای استقرار صنایع در سواحل مکران از آنها تعهد محضری خواهیم گرفت تا علاوه بر رعایت پهنه‌بندی از آخرین فناوری‌های روز دنیا استفاده کنند، دولت هم در این راه از سازمان محیط زیست حمایت می‌کند و ما هم به صورت قانونی این مساله را دنبال می‌کنیم، اگر صنعتی تخریب غیرقابل جبرانی به همراه داشته باشد حتما جریمه سنگینی خواهد شد.»
ذوالجودی خبری هم درباره خروج کنوانسیون تهران از رکود هفت‌ساله داد و گفت که قرار است ششمین جلسه این کنوانسیون بعد ۷ سال تاخیر ۲۷ و ۲۸ مهر ماه در جمهوری آذربایجان برگزار شود.
تخلیه فاضلاب انسانی تصفیه‌نشده به دریا
همچنین ایسنا گزارش داده که امید صدیقی سوادکوهی، مدیرکل دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی در این نشست با اشاره به آلودگی‌هایی دریایی با منشا انسانی و دریایی، تخلیه فاضلاب انسانی تصفیه نشده به دریا را از چالش‌های مهمی دانست که نیازمند همکاری سازمان محیط ‌زیست با وزارت نیرو است.
او یکی از اصلی‌ترین مشکلات در آلودگی‌های نفتی خلیج فارس را خطوط فرسوده انتقال نفت دانست و از دو نوع آلودگی دریا گفت؛ یکی با منشا خشکی و دیگری با منشا دریا. صدیقی درباره آلودگی با منشا خشکی گفت: «۷۰ تا ۸۰ درصد آلودگی‌ها از حوزه‌های خشکی وارد دریا می‌شود. یک بخش آن تخلیه فاضلاب‌های انسانی، صنعتی و پساب‌های کشاورزی است که کنترل آنها نیازمند مدیریت یکپارچه است. به عنوان مثال فاضلاب انسانی که تصفیه نشده به دریا تخلیه می‌شود از چالش‌های مهم و دارای اهمیت است که نیازمند همکاری سازمان محیط ‌زیست با وزارت نیرو است و باید در دولت برای آن فکر اساسی شود. هر چند قانون در این زمینه وجود دارد و باید بر اساس آن تمام شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر تصفیه‌خانه فاضلاب داشته باشند اما اجرای آن باید با جدیت دنبال شود.»

امید صدیقی سوادکوهی: در جنوب که ما و هفت کشور دیگر در جوار خلیج فارس هستیم، آلودگی‌های دریایی بیشتر است. یکی از بحث‌ها در این پهنه آبی استخراج، حمل، پالایش نفت و گاز و فرآورده‌های آن‌ها است که در این راستا نیازمند همکاری نزدیک با وزارت نفت هستیم تا حد امکان آلودگی نفتی را کاهش دهیم

او در ادامه گفت که یکی از طرح‌های تصفیه فاضلاب ۱۸ سال است که ردیف بودجه‌ای دارد درباره اینکه چرا تاکنون طول کشیده گفت: «تخصیص مقدار اعتبار کم است و موجب می‌شود پروژه در نهایت سالی پنج درصد پیشرفت بودجه داشته باشد. در برنامه هفتم تلاش می‌کنیم این وضعیت را تغییر دهیم و حداقل بحث تصفیه فاضلاب‌های شهرهای ساحلی به پایان برسد.» به گفته صدیقی بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد کارخانه‌ها و صنایع، سیستم تصفیه‌خانه خود را راه‌اندازی کرده‌اند و فقط ۲۰ درصد باقی مانده است.
او همچنین در مورد آلودگی‌های دریایی گفت: «در این زمینه در خزر چالش ما در بخش ایرانی کمتر است و بیشتر کشورهای همسایه آن‌ را آلوده می‌کنند اما در جنوب که ما و هفت کشور دیگر در جوار خلیج فارس هستیم، این چالش بیشتر است. یکی از بحث‌ها در این پهنه آبی استخراج، حمل، پالایش نفت و گاز و فرآورده‌های آن‌ها است که در این راستا نیازمند همکاری نزدیک با وزارت نفت هستیم تا حد امکان آلودگی نفتی را کاهش دهیم.»
صدیقی سوادکوهی در بخش دیگر گفت که ۱۵۰ شناور در اروندرود غرق هستند و ۳۰ تا ۴۰ شناور دیگر در سواحل خلیج فارس و دریای خزر هستند که تدوین ضوابط خارج‌سازی آن‌ها آغاز شده است.
با همه این گفته‌ها مشکلات سه پهنه آبی بزرگ ایران و همه تالاب‌هایی که حقابه‌شان را نگرفته‌ خشکیده‌اند کی حل می‌شود؟ معلوم نیست. در نشست دیروز ذوالجودی از تعیین ۲۳ چالش محیط زیستی دریایی و تالابی خبر داد اما جزئیات دقیقی از این چالش‌ها نگفت و فقط اعدادی را مطرح کرد: ۱۸ سیاست کلان برای توسعه پایدار پهنه‌های آبی را در بخش دریا، تالاب‌ها و خورها، دنبال کردن 6 هدف اصلی با 12 راهبرد دستیابی به محیط زیست مطلوب در مناطق تالابی و دریایی از طریق ۴۶ برنامه.