|پیام ما| تقریباً 100 سال پس از انقراض و نیستی، ببر تاسمانی ممکن است بار دیگر به زندگی برگردد. دانشمندان در حالی می‌خواهند این کیسه‌دار راه راه را که با نام تیلاسین شناخته می‌شود، احیا کنند که آخرین فرد بازمانده از این گونه سال ۱۹۳۶ در باغ وحشی در جزیره تاسمانی از بین رفت. احیای ببر (گرگ) تاسمانی رویای جدیدی نیست. 17 سال پیش هم موزه استرالیا برنامه داشت با استفاده از نمونه‌های دی‌ان‌ای این جانور منقرض‌شده را به زندگی برگرداند، اما از تصمیم خود منصرف شد چون علم ژنتیک به اندازه امروز پیشرفته نبود. با این همه هنوز تردیدهایی وجود دارد.

موزه استرالیا بیشتر از 17 سال پیش از تصمیم به احیای جمعیت تیلاسین برگشت چون نمونه‌های ژنتیکی بازمانده بیش از حد دستخوش استحاله و تغییر شده و با فناوری آن زمان قابل بازیابی نبود. احیای ببر تاسمانی همیشه طرفدار داشت. حتی در سال 1999 (سه سال پس از مرگ آخرین تیلاسین) هم رئیس وقت موزه استرالیا گفته بود که می‌خواهد با جای دادن تخمک حاوی اطلاعات ژنتیکی حیوان منقرض شده در بدن شیطان تاسمانی (یک پستاندار کیسه‌دار دیگر) ببر تاسمانی را زنده کند. آن زمان اما این پیشنهاد با تردید بسیار روبه‌رو بود. حالا طبق گزارشی که کیتی هانت در سی‌ان‌ان نوشته و دیروز منتشر شده، پروژه بلندپروازانه جدید قرار است از پیشرفت‌های مهندسی ژنتیکی، بازیابی دی‌ان‌ای باستانی تکثیر مصنوعی برای بازگرداندن حیوان استفاده کند.

پاسک می‌گوید: فناوری‌هایی که برای برنامه احیای تیلاسین در حال توسعه آن هستیم، فواید حفاظتی فوری دارند، مثل شرایط کنونی که گونه‌های کیسه‌دار نیازمند حفاظت‌اند. همین حالا نمونه‌هایی از جمعیت کیسه‌داران زنده که به دلیل آتش‌سوزی در خطر انقراض قرار دارند، در بیوبانک‌های بافت منجمد جمع‌آوری شده است. هرچند، ما هنوز فناوری لازم برای برداشت آن بافت، ایجاد سلول‌های بنیادی کیسه‌دار و سپس تبدیل آن سلول‌ها به حیوان زنده را نداریم. اما به عنوان بخشی از این پروژه فناوری را توسعه خواهیم داد

اندرو پاسک، استاد دانشگاه ملبورن و رئیس آزمایشگاه تحقیقاتی ترمیم ژنتیکی تیلاسین، که مدیریت این ایده جدید را بر عهده دارد، می‌گوید: «ما قویا از این دفاع خواهیم کرد که قبل از هر چیز باید از تنوع زیستی خود در برابر انقراض بیشتر محافظت کنیم، اما متاسفانه ما شاهد افزایش سرعت از بین رفتن گونه‌ها نیستیم.»
این زیست‌شناس تکاملی کیسه‌داران اضافه می‌کند: «این فناوری فرصتی برای اصلاح این روند فراهم می‌کند و می‌تواند در شرایط استثنایی که گونه‌ای مهم از بین رفته، به‌کارگرفته شود.»
این پروژه یک همکاری با شرکت علوم زیستی کولوسال (Colossal) است که بن لام، کارآفرین فناوری و جورج چرچ، کارشناس ژنتیک دانشکده پزشکی هاروارد، موسسان آن هستند. این شرکت همین حالا در حال کار روی پروژه جاه‌طلبانه -اگر نگوییم جسورانه‌تر- دیگری هم است؛ پروژه‌ای 15 میلیون دلاری برای بازگرداندن ماموت پشمالو البته به شکلی تغییریافته. ماموت پشمالو گونه‌ منقرض‌شده باستانی است که از اواسط دوره پلیستوسن تا اوایل دوره هولوسن در زمین حیات داشت و حدود چهار هزار سال پیش از بین رفت. شرکت کولوسال تقریبا از یک سال پیش نوید داده که با استفاده از دندان‌ها، عاج، استخوان‌ها و موهای بازمانده از این ماموت، دی‌ان‌ای آن را بازیابی خواهند کرد.
چرا تیلاسین منقرض شد؟
سی‌ان‌ان از برنامه تازه دانشگاه ملبورن در همکاری با این شرکت علوم زیستی خبر داد و درباره ببر (گرگ) تاسمانی نوشت: تیلاسین که تقریباً به اندازه یک کایوت است، حدود 2000 سال پیش تقریبا در همه جا ناپدید شد به جز جزیره تاسمانی استرالیا. این کیسه‌دار شکارچی که در دوران مدرن می‌زیست، اگرچه نقشی کلیدی در اکوسیستم خود داشت، اما به دلیل تعارضات، در بین انسان‌ها محبوب نبود. مهاجران اروپایی در این جزیره، در دهه 1800 ببر تاسمانی را عامل تلفات دام می‌دانستند، هرچند در بیشتر موارد، سگ‌های فرال و سوء‌مدیریت زیستگاه انسانی مقصر اصلی بود. همین بهانه شد تا انسان، ببرهای خجالتی و شبگرد تاسمانی را تا نقطه انقراض شکار کند.
آخرین تیلاسین که در اسارت زندگی می‌کرد و بنجامین نام داشت، در سال 1936 در باغ وحش بوماریس در هوبارتِ تاسمانی از بین رفت. فیلمی سیاه‌وسفید از بنجامین در سال‌های گذشته رنگی شد و بهانه صحبت دوباره درباره انقراض و گرگ تاسمانی شد. مرگ آخرین تیلاسین که اتفاقی مهم در تاریخ حیات وحش بود، پس از اعلام وضعیت حفاظت‌شده به این گونه اتفاق افتاد؛ زمانی که برای نجات گرگ تاسمانی خیلی دیر بود.
به امید نشانگرهای ژنتیکی
این پروژه شامل چندین مرحله پیچیده شامل علوم و فناوری پیشرو است؛ کارهایی مثل ویرایش ژن و ساخت رحم مصنوعی. ابتدا این گروه ژنوم دقیقی از حیوان منقرض‌شده می‌سازد و آن را با ژنوم نزدیک‌ترین خویشاوند زنده‌اش -یک کیسه‌دار گوشتخوار به اندازه موش به نام دانارت دم‌چاق- مقایسه می‌کند تا تفاوت‌هایشان را شناسایی کند.
پاسک که متخصص ببرهای تاسمانی است، به سادگی توضیح می‌دهد: «سپس سلول‌های زنده را از دانارت استخراج می‌کنیم و DNA آنها را در هر جایی که با تیلاسین متفاوت است ویرایش می‌کنیم. ما از اساس سلول دانارت را مهندسی می‌کنیم تا به سلول ببر تاسمانی تبدیل شود.»
او اضافه می‌کند: «هدف نهایی ما با این فناوری این است که این گونه‌ها را به طبیعت بازگردانیم، یعنی همان جایی که نقشی کاملا اساسی در اکوسیستم داشتند. بنابراین امید نهایی ما این است که روزی دوباره آنها را در بوته‌زاری تاسمانی ببینید.»
برنامه نجات شیطان تاسمانی و دیگران
جثه دانارت دم‌چاق بسیار کوچکتر از ببر بالغ تاسمانی است، اما پاسک می‌گوید که همه کیسه‌داران بچه‌های کوچکی به دنیا می‌آورند که گاهی به اندازه یک دانه برنج است. این یعنی حتی یک کیسه‌دار به اندازه موش، در مراحل اولیه رشد می‌تواند به عنوان یک مادر جایگزین برای یک حیوان بالغ بزرگ‌تر مانند تیلاسین، عمل کند. با این همه به گفته او بازگرداندن تیلاسین به عادت قبلی خود باید بسیار محتاطانه انجام شود. « قبل از اینکه به فکر بازگرداندن کامل آن باشید، هر گونه رهاسازی این‌چنینی، مستلزم مطالعه حیوان و تعاملات آن در اکوسیستم در طول فصول مختلف و در مناطق وسیعی از زیستگاه‌هاست.»
گروه مطالعاتی برای این پروژه خط زمانی تعیین نکرده است، اما بن لام معتقد است که پیشرفت در این حوزه، سریع‌تر از تلاش‌ها برای بازگرداندن ماموت پشمالو خواهد بود، به علاوه اینکه زمان بارداری فیل‌ها (که قرار است در برنامه احیای ماموت پشمالو به کار گرفته شوند) بسیار بیشتر از دونارت‌هاست.

گیلبرت می‌گوید: انجام این کار به نظر من بسیار قابل توجیه است چون مردم را درباره علم، طبیعت و حفاظت به هیجان می‌آورد. و با اطمینان می‌گویم اگر قرار است زیستمندان این جهان باشیم، به برنامه‌های احیا نیازمندیم. اما مسئله اصلی اینجاست؛ آیا آنها می‌دانند که آنچه به دست می‌آورند ببر تاسمانی نیست و فقط گونه‌ای هیبرید و ناقص است؟ ما نمی‌خواهیم افراد بیشتری ناامید شوند یا احساس کنند که توسط علم فریب خورده‌اند

این تکنیک‌ها همچنین می‌تواند به جانوران کیسه‌داری مانند شیطان تاسمانی کمک کند تا به سرنوشت تیلاسین دچار نشوند، زیرا با تشدید آتش‌سوزی‌های جنگلی در نتیجه تغییر اقلیم زندگی آنها در خطر است.
پاسک از طرف دیگر می‌گوید: «فناوری‌هایی که برای برنامه احیای تیلاسین در حال توسعه آن هستیم، فواید حفاظتی فوری دارند، مثل شرایط کنونی که گونه‌های کیسه‌دار نیازمند حفاظت‌اند. همین حالا نمونه‌هایی از جمعیت کیسه‌داران زنده که به دلیل آتش‌سوزی در خطر انقراض قرار دارند، در بیوبانک‌های بافت منجمد جمع‌آوری شده است. هرچند، ما هنوز فناوری لازم برای برداشت آن بافت، ایجاد سلول‌های بنیادی کیسه‌دار و سپس تبدیل آن سلول‌ها به حیوان زنده را نداریم. اما به عنوان بخشی از این پروژه فناوری را توسعه خواهیم داد.»
ردی از تردید
با این حال، مسیر پیش رو، از پیش ‌تعیین‌شده نیست. تام گیلبرت، استاد مؤسسه GLOBE دانشگاه کپنهاگ، می‌گوید برای بازیابی یک گونه منقرض‌شده محدودیت‌های قابل توجهی وجود دارد. او که مدیر مرکز هولوژنومیکس تکاملی بنیاد تحقیقات ملی دانمارک است، توضیح می‌دهد که بازسازی ژنوم کامل یک حیوان منقرض شده، به وسیله DNA موجود در اسکلت‌های قدیمی بسیار چالش‌برانگیز است چرا که برخی از اطلاعات ژنتیکی از دست رفته است. او برنامه احیای موش منقرض‌شده جزیره کریسمس، که با نام موش ماکلیر نیز شناخته می‌شود را مطالعه کرده و سال‌ها پیش نامش به عنوان سرپرست پروژه احیای ماموت‌ها مطرح شده اما در پروژه تیلاسین دخالتی ندارد و می‌گوید: «آنها نمی‌تواند دقیقاً ببر تاسمانی را بازسازی کند، اما در عوض یک حیوان ترکیبی یا هیبرید، که شکل تغییر یافته‌ای از تیلاسین است را ایجاد می‌کنند. بعید است که توالی ژنوم کامل گونه‌های منقرض شده را به‌دست آوریم، بنابراین هرگز نمی‌توانیم ژنوم از دست رفته را به طور کامل بازآفرینی کنیم. همیشه برخی از قسمت‌ها قابل تغییر نیستند. این گروه باید تغییراتی که نیاز است را انتخاب کنند. پس نتیجه نهایی ترکیبی خواهد بود.»
به گفته گیلبرت یک تیلاسین هیبریدی با نقص ژنتیکی ممکن است مشکلات سلامتی داشته باشد و بدون کمک انسان زنده نماند. او در حالی از تردیدها می‌گوید که کارشناسان دیگر هم به صرف صرف ده‌ها میلیون دلار برای بازیابی گونه‌های منقرض شده به شدت انتقاد دارند، آن هم در حالی که بسیاری از حیوانات زنده در آستانه نابودی‌اند. از نگاه گیلبرت اما فایده هر پروژه انقراض‌زدایی شبیه به این، شگفت‌انگیزبودن آن است. او می‌گوید: «انجام این کار به نظر من بسیار قابل توجیه است چون مردم را درباره علم، طبیعت و حفاظت به هیجان می‌آورد. و با اطمینان می‌گویم اگر قرار است زیستمندان این جهان باشیم، به برنامه‌های احیا نیازمندیم. اما مسئله اصلی اینجاست؛ آیا آنها می‌دانند که آنچه به دست می‌آورند ببر تاسمانی نیست و فقط گونه‌ای هیبرید و ناقص است؟ ما نمی‌خواهیم افراد بیشتری ناامید شوند یا احساس کنند که توسط علم فریب خورده‌اند.