سایت خبری پیام ما آنلاین | «بخشی‌نگری» و «یکجانبه‌گرایی» آفت محیط زیست ایران

گزارش سخنرانی کیومرث اشتریان درباره گونه‌شناسی فعالیت مدنی در حفاظت از محیط‌زیست

«بخشی‌نگری» و «یکجانبه‌گرایی» آفت محیط زیست ایران





«بخشی‌نگری» و «یکجانبه‌گرایی» آفت محیط زیست ایران

۲۶ مرداد ۱۴۰۱، ۰:۰۰

|پیام ما | حکمرانی محیط زیست در ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. منطقه گرایی، بخشی‌نگری دستگا‌ه‌های دولتی، روی کاغذ ماندن قوانین بالادستی و… موجب شده حال محیط زیست ایران روز به روز بدتر شود. به نظر می‌رسد حکمرانی محیط زیست ایران نیازمند بازنگری جدی است. «پیام ما» در این شماره متن خلاصه سخنرانی کیومرث اشتریان، متخصص سیاستگذاری عمومی و دانشیار هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشکده تهران را منتشر می‌کند. این سخنرانی با موضوع «گونه‌شناسی فعالیت مدنی در حفاظت از محیط‌زیست» در یکی از نشست‌های مدرسه روزنامه‌نگاری کمپین مردمی حمایت از زاگرس مهربان انجام شده است.

 

دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در سخنانی مهم‌ترین فاکتور پیشرفت تمدن غرب را تفکر و تامل در کنش جمعی آنها دانست که متاسفانه در جامعه ما این موضوع جا نیفتاده است. بنابراین جامعه به یک مهارت عمومی برای فعالیت‌های جمعی در حوزه محیط زیست نیاز دارد.
کیومرث اشتریان معضلات محیط‌زیستی در ایران جزو مسائل بغرنج دانست و بخشی‌گرایی در دستگاه‌های دولتی را مهمترین عامل مشکلات محیط زیستی دانست.

کیومرث اشتریان: جامعه برای حفاظت و مراقبت از محیط‌زیست نیازمند نهادهای سنتی و غیرانتفاعی است

اشتریان گفت: «مسئله محیط‌زیست در ایران جزو مسائل بغرنج محسوب می‌شود، در واقع این‌طور مسائل ذی‌ربط‌ها و تصمیم‌‌گیرندگان متعددی در بخش‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، بین‌المللی دارند‌. در نتیجه تبعات واضح و روشن نیست. در دستگاه‌های دولتی مثلا وزارت صنایع و کشاورزی سازمان محیط‌زیست همه می‌خواهند به سمت خودشان بکشانند‌. با تشکیل سازوکار حقوقی و نهادی نیز مشکلی حل نشد و فقط کشمکش‌ها بیشتر شده است. هر کسی قدرت بیشتری داشته باشد کار را به سمت خودش می‌کشاند،بنابراین بخش‌گرایی از مهم‌ترین معضلات محسوب می‌شود و دستگاه‌های دولتی نیز خودآگاهی و مهارت کافی را ندارند‌.»
اشتریان دومین گام در این زمینه‌ها را نحوه‌ بررسی مسائل مشارکتی دانست: «مشارکت تبعاتی دارد و مشهور‌ترین نظریه در خصوص این موضوع پلکان مشارکت است که از ساده‌ترین شکل آ‌ن یعنی تحت عنوان اطلاع‌رسانی شروع می‌شود تا تفویض اختیار. باید به پلکان مشارکت از پایین به بالا توجه کنیم و میزانی از مشارکت را برای افراد قائل شویم. در حل مسائل بغرنج دولت باید مسئولیت برعهده بگیرد و دیگران را مشارکت دهد، در واقع دولت نقش تسهیلگری را ایفا می‌کند. تسهیلگری یک مهارت و فن است و دولت مانند یک بنگاه کاملا مسلط بر قوانین مشارکت افراد را تبدیل به قوانین و مقررات می‌کند. متاسفانه شناخت و سابقه‌ای که بنده از دولت‌های قبلی و کنونی دارم همه دچار عدم مهارت تسهیلگری بودند و هستند و این معضل، مشکلی تمدنی است. بنابراین مهارت‌های تسهیلگری، تصمیم‌گیری برای حل مسائل پیچیده در بخش دولتی ضروری است.»
اشتریان در ادامه گفت: «توجه به مهارت‌های تحقیق توسعه برای پشتیبانی فنی از تصمیم‌گیری‌های مشارکتی در دولت و بخش مدنی نیازمند مهارت‌های تحقیق و توسعه است. بدون مطالعه نمی‌توانیم کاری را پیش ببریم. بسیاری از مراکز خصوصی و دولتی با تحقیق و توسعه آشنا نیستند.» به گفته او الزامات دیگر که باید به آن توجه شود مهارت‌های حقوقی و فرایندی برای فعالان مدنی است‌. دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنانش گفت: «ما اطلاع دقیقی از فرایندها نداریم و نمی‌دانیم برای یک تصمیم چه فرایند طولانی در دولت انجام می‌شود. افراد کمی با کل فرایند دولتی و برنامه‌های 5 ساله آشنا هستند. بنابراین با وجود تکثر نهادی فرایندها خیلی پیچیده است. با نگاه به قوانین وضع شده در پیش‌نویس‌ تشکلهای اجتماعی می‌توان به راحتی فهمید افرادی که این قوانین را وضع کرده‌اند چه دیدگاه‌ها‌یی داشته‌اند. مثلا تشکل‌های محیط‌زیستی را یک فعالیت غیرسیاسی و با اهداف اجتماعی می‌دانند. ممکن است خیلی از ما تصور کنیم سیاست یعنی مبارزه جناح‌های سیاسی است، اما فعالیت‌های به ظاهر اجتماعی، اقتصادی جزو اصلی‌ترین فعالیت‌های سیاسی محسوب می‌شود.»

اشتریان گفت: توجه به مهارت‌های تحقیق توسعه برای پشتیبانی فنی از تصمیم‌گیری‌های مشارکتی در دولت و بخش مدنی نیازمند مهارت‌های تحقیق و توسعه است. بدون مطالعه نمی‌توانیم کاری را پیش ببریم. بسیاری از مراکز خصوصی و دولتی با تحقیق و توسعه آشنا نیستند

اشتریان ادامه داد: مهارت حقوقی که باید به آن توجه داشته باشیم مهارت گفت‌و‌گو با مقامات امنیتی است. با توجه به شناختی که از کشور خودمان داریم، همه ما از هر گروهی که هستیم باید مشوقانه نگاه کنیم که این کار عمومی است و قرار نیست هر کسی که فعالیت مدنی برعهده دارد فعالیتش علیه وضعیت امنیتی باشد. از طرف دیگر باید نهادهای مدنی هم به مسائل مورد اهمیت کشور توجه کنند و نگاه بی‌منطق و یک جانبه‌گرا نداشته باشند. اگر ما نگاه منصفانه و مشوقانه داشته‌باشیم و همه با هم مهربانه رفتار کنیم و دستگاه‌های امنیتی هم از یک جانبه‌گرایی پرهیز کنند می‌توان بخشی از مشکلات را حل کرد.»
اشتریان تاکید کرد: «جامعه برای حفاظت و مراقبت از محیط‌زیست نیازمند نهادهای سنتی و غیرانتفاعی است. مثلا شوراهای که در شهر و روستاها تشکیل می‌شود، در واقع تصنعی هستند و ابزار مبارزه منافع و فساد عده‌ای شده‌اند. وقتی یک نهاد انتخاباتی وارد جامعه‌ می‌شود بدون اینکه ساز‌و‌کارهای اجتماعی وجود داشته باشد عملا همین می‌شود. ما نیازمند نهادهایی هستیم که ورود و خروج به آن بسته نباشد. مثلا مجالس منطقه‌ای بتوانند در مورد آب، جنگل و… دائما در حال فراز و فرود باشند‌. مجالس منطقه‌ای مهم هستند. علاو بر نهادهای سنتی موجود حتما حضور و مشارکت متخصصان و نهادهای مدنی رسمی و اصحاب محیط زیستی نیز برای گرفتن نتیجه مطلوب الزامی است.»

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *