پیام ما؛ رسانه توسعه پایدار ایران | از عدالت محیط زیستی تا عدالت اقلیمی

از عدالت محیط زیستی تا عدالت اقلیمی





از عدالت محیط زیستی  تا عدالت اقلیمی

۲۲ تیر ۱۴۰۱، ۰:۰۰

آنچه در برخی تعاریف بشر «تمدن» نامیده می‌شود، پس از انقلاب صنعتی موجب تخریب گسترده محیط زیست شد. در اواخر قرن بیستم در راستای جلوگیری از تخریب بیشتر و حفاظت از محیط زیست تلاش‌هایی صورت گرفت که البته عمده تلاش‌ها متوجه آثار تخریب‌های پیشین بود. به این معنا که اقداماتی برای جبران خسارات آسیب‌دیده‌ها انجام نگرفت. پس از آن برهه تفکراتی به‌منظور ارزیابی انصاف در توزیع مخاطرات و منافع محیط زیستی مطرح شد. برخی به مسئله سلامت مردم آسیب‌دیده از مخاطرات و افراد کم‌درآمد یا در معرض خطرات محیط زیستی پرداختند. دامنه این هراس‌ها پیرامون چالش‌های محیط زیستی به محافظت از سطوح تمدن نیز کشیده شد. البته در عمده موارد مرتبط با محیط زیست دغدغه‌های دو جناح مطرح هستند.

گروهی به محیط زیست و گروهی به رابطه محیط زیست و تمدن می‌پردازند. میزان آسیب‌پذیری مردم نقاط مختلف جهان از هر چالش محیط زیستی متفاوت است. در دهه هشتاد میلادی ایالات متحده آمریکا برای جلوگیری از مخاطرات محیط زیستی جنبش عدالت محیط زیستی را با اتکا به دانش و اصول بنیادین آغاز کرد. این جنبش توانست تأثیرات جدی در رفع بحران مسائل محیط زیست داشته باشد. عدالت محیط زیستی به‌عنوان زیرشاخه حقوق بین‌الملل معتقد است همه افراد جامعه باید عادلانه از منابع طبیعی بهره ببرند. مؤلفه‌های جنسیت و نژاد و… در گسترش بی‌عدالتی مؤثر هستند. هدف اصلی عدالت محیط زیستی تضمین عدم تحمیل ناعادلانه زیان‌های محیط زیست به جوامع است. جبران خسارات و اتخاذ ضمانت اجرا نیز در زمره آمال عدالت محیط زیستی است بزرگ‌ترین چالش محیط زیستی عصر حاضر، تغییر اقلیم است. تغییر اقلیم آثار سو فراوانی دارد. این پیامدها بیشتر متوجه مردمی است که نقش پررنگی در گرمایش زمین نداشته‌اند. برای مثال ساکنین بخش‌هایی از جهان که اراده آنها در رشد صنعت سایر کشورها دخیل نبوده است. یا گروه سنی که صاحب نقشی در این فرایند نبوده‌اند. پرواضح است که آثار زیان‌بار تغییر اقلیم عادلانه توزیع و احساس نمی‌شود. هرچند که هیچ کشوری از این پیامدها مصون نخواهد ماند. اما میزان و درجه آسیب‌پذیری متفاوت است. برای مثال آسیبی که مردم ساحل‌نشین در کشورهایی که برایشان سیل پی‌درپی پیش‌بینی می‌شود و تحت حمایت هیچ بیمه‌ای نیستند، به‌سختی قابل‌جبران است. یا کشورهایی که با بسیاری معضلات مواجه هستند و محیط زیست و تغییر اقلیم و تلاش برای تاب‌آوری در صدر اولویت‌هایشان قرار نمی‌گیرد. در برخی مناطق جهان بازیگران پیشتاز یا پشتیبان برای آگاهی‌بخشی نسبت به چالش‌های محیط زیستی و تغییر اقلیم وجود ندارد. هرچند که در سال‌های اخیر آتش‌سوزی‌های گسترده و ریزگرد و… توجه مردم را به خود جلب کرده است. اما بازیگران وتو کننده نظیر برخی دولت‌ها و لابی‌های صنعتی و کشاورزی برای کم‌اهمیت جلوه‌دادن مخاطرات در راستای منافع خود نیز وجود دارند و چاره‌اندیشی برای تغییر اقلیم را به نسل بعد و فناوری و دانش آنها موکول می‌کنند. در اینجا بحث عدالت اقلیمی مطرح می‌شود. در عدالت اقلیمی توجه از موضوعات صرفاً فنی و محیط زیستی به مردم معطوف می‌شود. به عبارتی به تغییر اقلیم از منظر حقوق بشر نگریسته می‌شود. به این امید که با توجه ‌به شرایط، وضعیت بهتری برای نسل کنونی و آینده رقم خورد عدالت اقلیمی در تلاش است تا مسائل جنسیتی و نژادی و طبقاتی را به بطن مباحثات و اقدامات پیرامون تغییر اقلیم بکشاند. و ورای تلاش‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و پیشبرد انرژی‌های پاک از ترویج عدالت قضایی، برابری حقوق شهروندی در برنامه‌ریزی‌های اضطراری دفاع می‌کند. هرچند از جانب دولت‌ها مذاکراتی با موضوع تغییر اقلیم رخ‌داده است. اما بارها تظاهرات چند هزار نفری در برخی کشورهای جهان برگزار شده است. افراد حاضر خواستار اقدامات بیشتر و قاطع‌تر دولت‌ها در مواجهه با گرمایش جهان و تغییر اقلیم هستند. در تلاش‌اند تا با آگاه‌سازی افکار عمومی دولت‌ها را به‌قصد بهره‌جویی از آخرین فرصت‌ها و گریز از بحران تحت‌فشار قرار دهند و خواستار توجه بیشتر دولت‌ها در مساله تغییر اقلیم به حقوق مدنی هستند. به طور خلاصه در دنیای امروز و شرایط کنونی پرداختن به عدالت محیط زیستی و عدالت اقلیمی ضرورت است.

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *