سایت خبری پیام ما آنلاین | روایت اجتماعی جغرافیای مکان، محله، منطقه از درکه تا بلوچستان

گزارشی از دیدار با محمود زند مقدم

روایت اجتماعی جغرافیای مکان، محله، منطقه از درکه تا بلوچستان





روایت اجتماعی جغرافیای مکان، محله، منطقه از درکه تا بلوچستان

۱ تیر ۱۴۰۱، ۰:۰۰

محمود زند مقدم نویسنده حکایت بلوچ (هفت جلد)، درآمدی بر تاریخ بلوچستان، آدم‌های سه قران و صناری، آفاق جزیره قشم، از سرزمین بی پرنده تا قلعه و… است. او مطالبی نیز درباره نائین و اقلیت‌های مذهبی تهران و اصفهان نگاشته است. او در رشته برنامه‌ریزی منطقه‌ای از دانشگاه دورهام انگلستان در مقطع دکتری فارغ‌التحصیل شده است. زند مقدم در نهادسازی هم کارنامه درخشانی دارد. او مؤسس دانشگاه‌های زاهدان، دانشگاه دریایی چابهار و مرکز مطالعات و پژوهش‌های خلیج فارس و دریای عمان است و سابقه ریاست سازمان برنامه و بودجه سیستان و بلوچستان را دارد. زند مقدم از سال 42 تا سال 50 چند سفر به سیستان و بلوچستان داشته است و از سال 50 تا 57 مسئولیت‌های مختلفی را در سیستان و بلوچستان برعهده گرفت‌. 30 سال است که زند مقدم در محله درکه تهران زندگی می کند.

 

محمود زند مقدم پس از انقلاب همراه با هیات مذاکره‌کننده و با خواست مهندس بازرگان به کردستان رفت تا مسائل و خواسته‌های مردم را شناسایی کند اما با دخالت خلخالی که نزدیک به دستگیری و کشتن او بود این کار ناتمام ماند و سپس با حکم مهندس سحابی رئیس سازمان برنامه نیز اخراج شد و از آن پس شرایط سختی در زندگی داشته است و مجبور شد از خانه ویلایی‌اش در باغ فردوس به زندگی در محله درکه بیاید. در توصیف درکه در سی سال پیش زندمقدم یاد می‌کند که «‌آن موقع که من به درکه آمدم تمام اینجا باغ بود یک جاده باریک که از درکه به تهران می‌رفتن اتوبوس‌ها پایین وایمیستادن آن زمان درکه خیلی دور افتاده بود و تنها یک بنز مسافرکشی می‌کرد در درکه و مسافران کمی داشت، اما درکه را تکه تکه تاراج کردند و خوردند».

زند مقدم، زنده‌یاد جلال آل احمد را مشوقش برای نوشتن حکایت بلوچ می‌داند و از تیمسار مقدم رئیس اداره دوم ژاندارمری و فرخ رو پارسا وزیر آموزش و پرورش به عنوان حامیان اقداماتش در سیستان و بلوچستان نام می‌برد. از نظر او بلوچستان نشانگر آن است که توسعه آن چیزی نیست که در جداول سازمان برنامه و بودجه می‌آید. اقداماتی که در بندر کنارک شد موجب توسعه‌هایی شد و بخشی از مردم را از کپر بیرون آورد اما بخش عمده در کپر ماندند و در همان شرایط به زندگی خود ادامه دادند

او می‌گوید «‌متاسفانه فقر و تضاد طبقاتی در درکه هنوز وجود دارد و علی‌رغم موقعیت توریستی محله و پیشرفت تهران، هنوز مردم فقیر و نیازمند در محله وجود دارد». محله‌ای که علی‌رغم اینکه افراد بسیار برخورداری دارد، مردم نیازمند و کمتر برخوردار هم دارد. اگرچه کم نیستند افراد خیر و مردم دوستی که به فکر همسایگان خود هستند و به صورت داوطلبانه در کمک به محرومین محله قدم برمی‌دارند و دست یاری به سویشان دراز می‌کنند. محله درکه با توجه به موقعیت بسیار خوبی که به لحاظ آب و هوایی و جغرافیای دارد به راحتی می‌تواند محلی برای درآمدزایی ساکنین به ویژه افراد نیازمند و کمتر برخوردار باشد اما متاسفانه فقط تعداد محدودی از اهالی درکه توانستند از این پتانسیل موجود برای کسب درآمد بهره‌مند شوند. مساله مهمی که با بی‌توجهی مسئولان و نهادهای مرتبط باعث شکاف و تضاد طبقاتی هرچه بیشتر مردم محله با یکدیگر شده است.در حال حاضر محله درکه به محله‌ای تبدیل شده که ساکنانش از انواع آلودگی صوتی، محیط ‌زیستی و ازدحام اتومبیل ها و نبود جای پارک به ویژه اواخر هفته ناراضی هستند.
خانه زند مقدم در درکه در ابتدا شرایط خوبی نداشت، او خانه‌اش را اینگونه توصیف می‌کند‌: «اول هیچی نداشت یک درخت آلوی آفت زده داشت،پله‌ها کاملا روستایی و به صورت خاکریز و تقریبا خرابه بود. حوض کنونی بسیار عمیق بود. یک خانمی که از دوستان بود به خانه‌ام آمد، پسرش افتاد در حوض و خفه شد و از آن روز به بعد تصمیم گرفتم حوض را کم عمق کنم. معمار آوردم و عمق حوض را کم کرد. مساله سنگ فرش هم بود. وقتی می‌خواستم خانه را بخرم من 12 میلیون بیشتر نداشتم و فقط تاکیدم روی پایان کار بود و حتی خانه مجاور از پایان کار من پایان کار گرفت.»
زند مقدم، زنده‌یاد جلال آل احمد را مشوقش برای نوشتن حکایت بلوچ می‌داند و از تیمسار مقدم رئیس اداره دوم ژاندارمری و فرخ رو پارسا وزیر آموزش و پرورش به عنوان حامیان اقداماتش در سیستان و بلوچستان نام می‌برد. از نظر او بلوچستان نشانگر آن است که توسعه آن چیزی نیست که در جداول سازمان برنامه و بودجه می‌آید. اقداماتی که در بندر کنارک شد موجب توسعه‌هایی شد و بخشی از مردم را از کپر بیرون آورد اما بخش عمده در کپر ماندند و در همان شرایط به زندگی خود ادامه دادند.
البته تجربه‌ای که من به عنوان تسهیلگر در بلوچستان شهرستان دلگان داشته‌ام باید بگویم اوضاع زندگی و سطح رفاه مردم بلوچستان از آن چیزی که زندمقدم در آنها سال‌ها تجربه کرده و حتی درباره‌اش کتاب نوشته است تغییر چندانی نکرده و شرایط اقتصادی آنها با توجه به موقعیت جغرافیای وخیم‌تر هم شده است. با اینکه کم نیستند افراد فعال و خیری مانند زند مقدم که حاضرند در آنجا دانشگاه، مدرسه، خانه بهداشت، حمام، سرویس بهداشتی و… بسازند. اما مساله‌ای که بیشتر مردم بلوچستان را درگیر کرده است بیکاری، شرایط بد اقتصادی و کمبود زیرساخت‌های لازم برای توسعه اقتصادی و اجتماعی است. با اینکه در زمان ریاست جمهوری احمدی‌نژاد در برخی از روستاها برای رفاه افراد بلوچ در کنار کپرها واحدهای مسکونی ساخته شد، اما به دلیل بی‌توجهی به عادات و نیازهای اقلیمی مردم منطقه مورد استقبال قرار نگرفت.

به عنوان مثال گرمای بسیار زیاد و نداشتن امکانات کافی مانند وسایل سرمایشی بسیاری از آنها خانه‌های نوساز را رها و آن را به انباری تبدیل کردند و برای زندگی به کپرهایشان که از جنس حصیر و برگ درخت نخل است بازگشتند که داخلش در طول روز خنک بود و گرمای کمتری را به خود جذب می‌کرد. نکته قابل توجه در بلوچستان این است که کپرنشینی واقعیت انکار نشدنی و نمادی از فرهنگ و آداب و رسوم مردم آن خطه است که نشان دهنده شرایط خاص اجتماعی‌، فرهنگی و جغرافیای است. اگر چه می‌توان گفت با گذشت سال‌ها امروزه یکی از اصلی‌ترین دلایل کپرنشینی فقر و محرومیت شدید است.
زند مقدم پژوهشگری است که سال‌ها می‌توان از آثار غنی‌اش به عنوان راهنما و منبعی قابل اتکا در کار و پژوهش در عرصه اجتماعی و شهری بهره برد.

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *