معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه‌های ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور و کارگروه جنگل‌های زاگرس
به اظهارنظر درباره تالاب میانکاله و احیای خلیج‌گرگان و همچنین مراقبت از جنگل‌های زاگرس پرداخت.

وضعیت اقلیمی کشور و موقعیت ناشی از کم‌آبی و خشکسالی‌های پی‌درپی سبب شده معاون اول بیشتر با دست‌اندرکاران آب و محیط زیست جلسه بگذارد. او در پنجمین روز از اردیبهشت امسال دو جلسه محیط زیستی داشت. یکی درباره وضعیت جنگل‌های زاگرس و دیگری درباره تالاب‌های کشور.این در حالی است که به تازگی محمد مخبر دستورات و اظهارنظرهایی هم درباره وضعیت آب کشور داشته است.مخبر ۲۹ فروردین در دستورات جداگانه‌ای خطاب به وزیر امور خارجه و معاون بین‌الملل و همکاری‌های منطقه‌ای معاون اول، خواستار پیگیری مجدانه برای تامین حقابه هیرمند از دولت مستقر در افغانستان شد. او همچنین در جلسه انتقال آب دریا گفته بود پسندیده نیست که ایران در شمال و جنوب دریا داشته باشد ولی در فلات مرکزی آب نداشته باشد.گرچه این استدلال بیشتر به کام مجریان و طراحان انتقال آب خوشایند است تا دست‌اندرکاران محیط زیست اما فعلاً معاون‌ اول رئیس‌‌جمهور در حوزه محیط زیست بیشتر حضور دارد و تصمیم‌های بیشتری از سوی او اتخاذ می‌شود.
راهکارهای تسریع در احیای خلیج گرگان
براساس گزارشی که ایسنا منتشر کرده است در پنجمین جلسه ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور راهکارهای تسریع در احیای خلیج گرگان و تالاب‌های میانکاله و گمیشان مورد بررسی و تصویب قرار گرفت.
محمد مخبر، تالاب‌های کشور را نعمت و موهبتی الهی برای کشور توصیف کرد و گفت: متاسفانه این دارایی‌های خدادادی در حال تخریب و از بین رفتن هستند که لازم است برای حفظ و نگهداری از این تالاب‌ها همه دستگاه‌های متولی با جدیت پای کار بیایند.
معاون اول رئیس‌جمهور همچنین افزود: با وجود آنکه باید همه مردم کشور از تالاب‌ها منتفع شوند اما متاسفانه شاهد آن هستیم که تالاب‌های کشور در معرض خشک شدن قرار دارند و اگر تدابیر لازم را برای حفظ، احیا و توسعه تالاب‌ها به‌کار نبندیم باید در برابر خداوند و مردم پاسخگو باشیم.
مخبر با اشاره به فقدان نگاه جامع و عدم مدیریت مناسب برای حفاظت از تالاب‌ها اظهار داشت: فارغ از جلسات اداری و ستادهای مربوطه باید برای هر یک از تالاب‌ها برنامه و مجری مشخص و پاسخگو تعیین شود و همه دستگاه‌ها نیز مکلف به همکاری برای اجرای این برنامه‌ها باشند.
معاون اول رئیس‌جمهور بر رویکرد جدی دولت برای توجه به ملاحظات و خطوط قرمز زیست محیطی تأکید کرد و افزود: محیط زیست محل حیات همه جانداران است که نیاز به مراقبت جدی دارد بنابراین دولت در مواقع آسیب به محیط زیست به هیچ عنوان از این ملاحظات کوتاه نمی‌آید.
مخبر همچنین با اشاره به گزارش‌های ارائه شده در جلسه در خصوص مسائل تالاب میانکاله و احیای خلیج گرگان گفت: رئیس‌جمهور در سفر اخیر خود به این منطقه، نسبت به احیای تالاب میانکاله و خلیج گرگان به مردم قول داده اند که لازم است با جدیت پای کار باشیم تا این وعده محقق شود.
معاون اول رئیس‌جمهور از وزیر نیرو، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست و استاندار گلستان خواست در اسرع وقت نسبت به اتخاذ تصمیمات لازم جهت اجرا و تسریع در طرح تسهیل ارتباط بین دریا و خلیج گرگان برای احیاء این منطقه طبیعی اقدام کنند.
در این جلسه که وزرای کشور، نیرو، جهاد کشاورزی، امور خارجه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و استاندار گلستان نیز حضور داشتند گزارشی از مشکلات و چالش‌های اصلی تالاب میانکاله و خلیج گرگان و نیز پروژه‌های اولویت دار طرح جامع میانکاله و خلیج گرگان مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در این جلسه همچنین توضیحاتی در خصوص وضعیت فعلی، اهم چالش‌های پیش رو و پروژه‌های اولویت دار احیا تالاب بین‌المللی گمیشان مطرح و گزارشی از طرح جامع احیاء، حفاظت و مدیریت این تالاب بین‌المللی ارائه شد که مورد تصویب قرار گرفت.
جنگل‌های زاگرس موضوع جلسه بعدی مخبر
در همین حال روز دوشنبه برای معاون اول رئیس‌جمهور روز جلسه‌هایی با موضوع محیط زیست بود. محمد مخبر در جلسه کارگروه جنگل‌های زاگرس با اشاره به گزارش‌های ارائه شده در جلسه در خصوص مسائل و مشکلات این میراث طبیعی اظهار داشت: حل مسائل مرتبط با جنگل‌های زاگرس نیازمند اتخاذ تصمیمات ملی است.
معاون اول رئیس‌جمهور بر ضرورت تدوین طرحی جامع و عملیاتی برای احیاء و توسعه جنگل‌های زاگرس و همچنین اقدامات فوری برای جلوگیری از تخریب‌های ناشی از آسیب‌های انسانی و طبیعی و حفاظت از جنگل‌ها در مقابل آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی در تابستان سال جاری تاکید کرد.
مخبر از جنگل‌های زاگرس به عنوان میراث بین نسلی و ثروت ملی یاد کرد و افزود: مجموعه جنگل‌های زاگرس، زیست بوم جمعیتی بالغ بر 10 میلیون نفر است و نمی‌توان به سادگی از کنار مسائل و مشکلات ساکنان این مناطق عبور کرد.
او در بخشی از سخنان خود تاکید کرد:برای حل مسائل و چالش‌های جنگل‌های زاگرس باید در کنار اقدامات فوری و عملیاتی، برنامه‌ها و طرح‌هایی را نیز به صورت زمانبندی شده برای توسعه این منطقه تدوین و با جدیت در دستور کار قرار دهیم.
مخبر همچنین تصریح کرد: برای اجرای هر چه بهتر طرح‌ها و برنامه‌های مرتبط با حل مسائل و احیای جنگل‌های زاگرس لازم است مردم و جوامع محلی را به صحنه بیاوریم و از مشارکت جدی خود مردم و شرکت‌های دانش‌بنیان برای پیشگیری از تخریب جنگل‌های زاگرس و نیز توسعه این ناحیه بهره‌مند شویم.
معاون اول رئیس‌جمهور از وزیر کشور خواست کارگروهی را با عضویت سازمان حفاظت محیط زیست و دستگاه‌های مرتبط جهت تدوین طرحی عملیاتی و همه جانبه برای پیشگیری از آسیب‌ها و توسعه جنگل‌های زاگرس تشکیل دهد و حداکثر ظرف مدت یک ماه برنامه ای جامع، عملیاتی و قابل اجرا در این خصوص به دولت ارائه دهند به گونه‌ای که وظایف استانداران و دستگاه‌های اجرایی به طور کامل مشخص باشد و اعتبارات مورد نیاز اجرای طرح‌ها نیز برآورد شده باشد.
مخبر با یادآوری اینکه متاسفانه هم در شمال کشور و هم در جنگل‌های زاگرس با مسئله حریق مواجه هستیم، بر لزوم ایجاد و تقویت مرکز پایش جنگل‌های این مناطق تاکید و خاطر نشان کرد:باید زمینه تامین و تجهیز ابزارها و امکانات مورد نیاز جهت پشتیبانی از برنامه‌های اطفا حریق و پیشگیری از وقوع آتش سوزی در جنگل‌ها را با مشارکت وزارتخانه‌های کشور ، دفاع و دیگر دستگاه‌های مسئول فراهم کنیم.
در این جلسه که وزرای کشور، جهاد کشاورزی، نیرو، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و استانداران لرستان، ایلام و کهگیلویه‌و‌بویراحمد نیز حضور داشتند، رئیس سازمان منابع طبیعی گزارشی از وسعت و معرفی اقلیم جنگل‌های زاگرس ارائه کرد و گفت:۵۰ درصد کل دام کشور در حوزه زاگرس است و ۴۰ درصد از نزولات جوی و ۷۰ درصد عشایر نیز در این ناحیه ساکن هستند.
در این جلسه همچنین گزارشی از برنامه‌های در دست اقدام جهت توسعه، احیاء و غنی سازی جنگل‌های زاگرس و نیز طرح های مرتبط با پیشگیری و مقابله با حریق و طر‌ح‌های جنگلداری ارائه شد.
خطر نابودی
جلسه‌های معاون اول رئیس‌جمهور در حالی برگزار شد که یعقوب ایران‌منش مسئول بخش تحقیقات منابع‌طبیعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به دخالت‌های طبیعی و غیرطبیعی در عرصه‌های جنگلی و مرتعی این استان که از جمله جنگل‌های زاگرسی محسوب می‌شوند گفت:متاسفانه عرصه‌های جنگلی و مرتعی استان در معرض خطر نابودی قرار دارند و با بحران جدی مواجه هستند.
یعقوب ایرانمنش در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه حدود ۸۶ درصد از اراضی چهارمحال‌وبختیاری عرصه‌های منابع طبیعی است، اظهار کرد:شرایط اقلیمی و توپوگرافی موجود موجب شده تنوع گونه‌ای بسیار مناسبی در استان داشته باشیم، به‌طوری که طبق آمارها بالغ بر ۳۰۰ هزار هکتار جنگل و یک میلیون و ۹۳ هزار هکتار عرصه‌های مرتعی موجود در استان گزارش شده است.
وی افزود:۱۹ درصد سطح استان را عرصه‌های جنگلی پوشانده که این عرصه‎‌ها در شهرستان‌های کوهرنگ، اردل، کیار و لردگان پراکنده‌اند.
ایرانمنش در توضیحات خود اضافه کرد:از جمله این آفات و بیماری‌ها می‌توان به بیماری ذغالی بلوط که نوعی قارچ بوده اشاره کرد که به عنوان عامل زوال یا خشکیدگی بلوط مطرح است، در حقیقت این بیماری تیر خلاصی است که درخت را از پای درآورده و آفاتی از جمله چوب‌خوارها، پوست‌خوارها و جوانه‌خوارها به عنوان عامل ثانویه خسارت‌های خود را به جنگل وارد می‌کنند.
مسئول بخش تحقیقات منابع‌طبیعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال‌و‌بختیاری یادآور شد:از مجموع عرصه‌های جنگلی موجود در استان حدود ۳۳ هزار هکتار از مناطق جنگلی در پنج کانون اصلی درگیر خشکیدگی لکه‌ای، توده‌ای یا زوال اکوسیستم قرار دارند.
او با تاکید بر اینکه جنگل‌های منطقه غرب و زاگرس اقتصادی نبوده و بهره‌برداری از این جنگل‌های حفاظتی ممنوع است، تصریح کرد: متاسفانه از چوب درختان بلوط برای تهیه ذغال استفاده می‌شود، در صورتی که این گونه، کند رشد بوده و قطع آن به معنای تخریب و نابودی اکوسیستم است، از طرفی به دلیل اینکه معیشت بخش زیادی از مردمی که در نواحی جنگلی سکونت دارند وابسته به اراضی جنگلی است به ناچار برای تامین مایحتاج زندگی خود از محصولات فرعی جنگل (قطع درخت و تهیه زغال)استفاده می‌کنند که این امر یک فاجعه است.
ایرانمنش گفت:جریمه‌هایی سنگین‌تر از گذشته برای قاچاق چوب و زغال در نظر گرفته شده است، اما لازم است تمهیداتی اندیشیده شود که وابستگی به عرصه‌های جنگلی کاهش یابد، در غیر این صورت قطع درختان جنگلی ادامه‌دار خواهد بود.
او مدیریت عرصه‌های جنگلی با مشارکت مردم یا جنگل‌داری مشارکتی را از دیگر راهکارهای موجود بیان کرد و گفت:باید این مدیریت‌ها به گونه‌ای صورت گیرد که خود مردم متوجه شوند و اقدام به احیای عرصه‌های جنگلی و مرتعی کنند.
او ادامه داد: برخی گونه‌ها همچون مرزه کلاری گونه بومی و انحصاری استان است که تنها در چهارمحال و بختیاری وجود دارد و از بین رفتن این گونه به دلیل دخالت‌های انسانی و غیر انسانی موجب می‌شود یک ذخیره ژنتیکی طبیعی در کل دنیا از بین برود، بنابراین اگر نتوانیم از گونه‌های انحصاری استان که برخی در معرض تهدید و انقراض هستند، محافظت کنیم در آینده نزدک ممکن است این تنوع ژنتیکی را از دست بدهیم.
مسئول بخش تحقیقات منابع‌طبیعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌طبیعی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد:افزایش نفوذپذیری آب در خاک یکی از راهکارها برای حفظ گونه‌های گیاهی است، از طرفی با توجه به فقیر شدن خاک‌ لازم است غنی‌سازی خاک اتفاق بیفتد و تا حدی از بهره‌برداری‌های بی‌رویه محصولات فرعی عرصه‌های جنگلی و مرتعی جلوگیری شود، همچنین فرهنگ‌سازی لازم در راستای حفاظت از عرصه‌های جنگلی و مرتعی صورت گیرد تا از خطر نابودی این عرصه‌ها جلوگیری و نسل‌های آینده از وجود آن‌ها بهره‌مند شوند.