درست در ساعتی که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست همراه رئیس‌جمهور در میانکاله مشغول افتتاح ایستگاه اطفای حریق بود، در فاصله 5 کیلومتری او در صحرای حسین‌آباد، وزیر کشور کلنگ پتروشیمی مازندران را به زمین زد. آنچه ظهر بیستم اسفند در این مرتع رخ‌ داد برای فعالان محیط زیست باورکردنی نیست. علی سلاجقه چند ساعت بعد در پاسخ به سوالات فعالان محیط زیست، گفت از پروژه پتروشیمی که قرار است در وسعت 90 هکتاری صحرای حسین‌آباد به راه بیفتد، خبر نداشته است. فعالان محیط زیست می‌گویند اتفاقات آن روز مثل یک کابوس بود و همه فعالیت‌های آنها را در این سال‌ها به باد داد.

چوپان کهنسالی که در بستر سبز صحرا ایستاده، می‌گوید این زمین، از سال 1342 مرتع گوسفندان اوست. می‌پرسد: «تکلیف چیست؟ بدون مرتع چه کنیم؟» ‌چوپان دیگر خشمگین است. او صندلی‌ها و سایه‌بانی که در صحرای حسین‌آباد بهشهر برپا شده را نشان می‌دهند و می‌گوید باید همه گوسفندان را به کشتارگاه ببریم. «این زمین‌ها مال مردم بومی است اما کسی مردم ما را به پالایشگاهی که می‌خواهند بسازند راه نمی‌دهد. آنها فقط مرتع را از ما می‌گیرند. زحمت تمام این سال‌ها، هیچ.»
چوپانان در نقطه‌ای ایستاده‌اند که چند ساعت پیش، بعد از سخنرانی مسئولان و سر دادن شعارهایی درباره اشتغال‌زایی برای 7500 نفر، کلنگ خورد؛ چوپان می‌گوید اینجا کمتر از 5 کیلومتر با شبه‌جزیره میانکاله فاصله دارد. ظهر جمعه، احمد وحیدی، وزیر کشور دولت آقای رئیسی در مرتع صحرای حسین‌آباد در سخنانش از «توافقات محیط زیستی» ابراز خرسندی کرد اما رئیس سازمان حفاظت محیط زیست چند ساعت بعد به فعالان محیط زیست گفت که «محیط زیست هیچ مجوزی صادر نکرده است». این تناقضات همه را شوکه کرده است.
نماینده بهشهر وزیر کشور را متقاعد کرد
«آقای رئیس جمهور، وزیر کشور شما امروز کلنگ ساخت پتروشیمی را در مرتعی ملی در کمتر از پنج کیلومتری مهمترین تالاب بین‌المللی ایران را که بهانه‌ای برای شکل‌گیری یکی از مهمترین کنوانسیون‌های بین‌المللی (کنوانسیون تالاب‌ها رامسر) بوده، بر زمین زده. چرا در کنار میانکاله، چرا در مرتعی که تنها داشته بومیان و دامداران کمتر برخوردار منطقه است؟ چرا در دهستان میانکاله، چرا در جایی که پس از هر بارش میلیون‌ها مترمکعب آب از آن به سمت تالاب میانکاله روانه می‌شود و می‌تواند این تالاب و منطقه حفاظت‌شده را از بین ببرد؟ اینجا قطب کشاورزی، دامداری، آبزی‌پروری، صیفی‌جات و مرکبات است ‌. تجربه مردم می‌گوید اینگونه صنایع جز بدبختی برای ما عاید دیگری ندار .» حر منصوری، فعال محیط زیست که ساعتی بعد از مراسم به مرتع رسید و با چوپانان گفت‌وگو کرد اینها را خطاب به ابراهیم رئیسی نوشته است. او آن روز امیدوار به ملاقات با رئیس جمهور بود تا درباره گردشگری در آشوراده بگوید اما ساعت سه بعدازظهر به او و فعالان محیط زیستی دیگر خبر دادند که کارت‌های دعوت و حضور آنها گم شده است. «با کمک دوستان در اداره کل مازندران توانستم ملاقاتی یک ساعته با رئیس سازمان داشته باشم و درباره کلنگ‌زنی بپرسم اما پاسخ سلاجقه شگفت‌انگیر بود. او گفت نماینده مردم بهشهر به اصرار بسیار زیاد وزیر کشور آقای احمدی وحیدی را مجاب کرده تا کلنگ پتروشیمی را بزند و محیط زیست هیچ مجوز و موافقتی صادر نکرده است.»
مشروح این جلسه را پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط زیست منتشر کرده است. سلاجقه در دیدار با فعالان محیط زیست گفته است: «کلنگی که امروز برای آغاز عملیات اجرایی مجتمع پتروشیمی به زمین زده شد از نظر ما با توجه به این‌که پروژه مجوز محیط زیستی ندارد، فاقد اعتبار است. گاهی فشار نماینده‌های مجلس برای ما عجیب است. مجوز محیط زیستی این طرح گرفته نشده، نماینده محترم از من می‌خواهد که کلنگ‌زنی انجام شود. در حالی که حضرت آقا فرمودند نمایندگان در کار دولت دخالت نکنند. برادر بزرگواری که کلنگ‌ پروژه را به زمین زدند همانجا اعلام کردند کلنگ طرح به شرطی زده می‌شود که محیط زیست مجوز بدهد. در صورتی که سازمان حفاظت محیط زیست مجوز را صادر نکند این پروژه مورد تایید نیست. به هر شکل کلنگ زده شد، اما از دید ما کلنگی که برای این پروژه به زمین زده شد مورد تایید نیست و در واقع معتقدیم کلنگی به زمین زده نشد. میانکاله را یکپارچه می‌بینیم. رییس‌جمهور همواره تاکید می‌کنند که خدا و قانون را در تصمیم‌ها مد نظر داشته باشیم. همین امروز که بحث پتروشیمی را مطرح کردم گفتند کار خلاف ضوابط محیط زیستی به هیچ وجه انجام نشود. ما هم مکلف به پیروی هستیم. بنابراین اگر اتفاقی بیفتد مشکل از من است.»
این گفته‌ها در حالی است که طبق خبری که آوای خزر منتشر کرده، وزیر کشور در آیین کلنگ‌زنی عملیات اجرایی ساخت پتروشیمی مازندران در بهشهر – حسین‌آباد گفته است: «این کاری که عزیزان می‌خواهند بکنند و توافقات محیط زیستی را دریافت کردند خیلی مهم است.» او تاکید کرده «هر طرح توسعه‌ای باید با محیط زیست سازگار باشد، چون عنصر و اولویت اصلی برای حال و آینده است و به خصوص در این منطقه (شرق مازندران) بیشتر حائز اهمیت است» و ابراز امیدواری کرده که «ساخت پتروشیمی مازندران با ضوابط و شرایط محیط زیست اتفاق می‌افتد.»
غلامرضا شریعتی، نماینده مردم بهشهر، نکا و گلوگاه هم در این مراسم به صحبت رییس جمهور در میانکاله و بندر امیرآباد اشاره کرد که گفته بود «هر آنچه مانع این سرمایه‌گذاری است برداشته شود». او در سخنانش از دولت «به‌واسطه اینکه در سال ۱۳۹۹ پتروشیمی امیرآباد را به عنوان یکی از ۶ -۷ پتروشیمی در مصوبه مربوطه قرار داده»، تشکر و «از استانداران فعلی و سابق که نهایت تلاش خود را برای دریافت فرایند مجوز این پتروشیمی» و «به ویژه از سازمان محیط زیست کشور» به این جهت که بسیاری از موانع را از سر راه برداشتند» قدردانی کرد.
این نشانه ضعف سازمان است
حر منصوری می‌گوید هیچکس انتظار کلنگ‌زنی چنین پروژه‌ای را نداشت. «فکر می‌کردیم قرار است رئیس جمهور که به بندر امیرآباد می‌آید، طرح پتروشیمی در آن منطقه پیگیری شود. حتی از مدیر کل محیط زیست استان پرسیدم و جوابی ندادند، چون میزبان رئیس سازمان بود و از روز قبل درگیر کارها. ساعتی بعد با خبر شدم که یک شرکت تشریفات برای حضور وزیر کشور در حسین‌آباد برای افتتاح پالایشگاه فضایی را آماده می‌کند. باور نمی‌کردیم. اما به محض با خبر شدن فهمیدم اتفاقی در حال وقوع است و خودم را به منطقه رساندم.» از نگاه او اتفاقات روز جمعه در صحرای حسین‌آباد، نشانه ضعف در مطالبه حق حاکمیت توسط رئیس سازمان حفاظت محیط زیست است. «سوالم را در جمع فعالان محیط زیست به تلخی از رئیس سازمان پرسیدم و او جواب سرراستی داد: هیچ مجوزی داده نشده.»
محیط زیست مازندران: ما هم خبر نداشتیم
حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیر کل محیط زیست استان مازندران می‌گوید او هم از ماجرا بی‌خبر بوده. «ما هم همین را شنیدم که آمده‌اند و کلنگ زده‌اند اما مجوز ندارند.» او به «پیام ما» توضیح می‌دهد: «ارزیابی محیط زیستی این پروژه را سال 99 انجام دادند. چندین جلسه بررسی هم در تهران تشکیل شد، ایراداتی گرفتند و مشاوران طرح را اصلاح کردند. اما هنوز مجوز نهایی از طرف سازمان حفاظت محیط زیست هنوز صادر نشده و طبق قانون عملیات اجرایی امکان پذیر نیست. تا زمانی که نظر نهایی محیط زیست اعلام شود، ممنوع است.»
طبق گفته سرمایه‌گذار طرح پتروشیمی مازندران که در خرداد ۱۳۹۹ کلید خورد، در نظر دارد نسبت به ساخت یک واحد پروپیلن به ظرفیت ۵۰۰ هزار تن در زمینی به مساحت ۹۰ هکتار فعالیت کند. او گفته «برای رسیدن به این هدف به سرمایه‌گذاری با حجم ۸۰ هزار میلیارد تومان و نیروی انسانی بالغ بر ۷۵ هزار نفر نیاز داریم. برای تولید پروپیلن نیز به یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن متانول نیاز است که ظرفیت کارخانه این امکان تولید را دارد، مصرف گاز نیز ۴ میلیون مترمکعب روزانه است و برق ۱۰۰ مگاوات».
ابراهیمی کارنامی درباره ایرادات این طرح توضیحی کلی می‌دهد: «ایرادات زیادی مطرح شد، درباره موضوع آب، خاک و هوا. دفتر ارزیابی سازمان در جریان ریز جزئیات است.» سرمایه‌گذار گفته که قرار است مصرف سالانه آب پتروشیمی که ۲۵ میلیون مترمکعب است از محل دریا تامین ‌شود. مدیر کل حفاظت محیط زیست مازندران می‌گوید: «ما اعلام کرده‌ایم که به هیچ یک از صنایع‌آب‌بر در استان از حوضه آبخیز آب شیرین نمی‌دهیم، مگر اینکه تخصیص نهایی داشته باشند. آنها گفته‌اند آب را از دریا شیرین می‌کنیم و به پروژه می‌رسانیم و طرحش را هم داده‌اند. در جلسات هم خیلی بحث شد که به چه روشی باشد و از کجا برداشت شود. به طور کلی بدانید که قرار نیست از حوضه آبریز به آنها آب داده شود. با همه اینها ما کاری به کلنگ‌زنی نداریم. اگر قرار باشد عملیات اجرایی را شروع کنند، تا زمانی که نظر مثبت محیط زیست را نگیرند، نمی‌توانند. این پروژه، در حال حاضر زیر سوال است.»