«اولویت سلامت مردم است»؛ جمله‌ای که از ابتدای شیوع کرونا در ایران تا امروز مسئولان مختلف بارها به زبان آورده‌اند. چه آن روزها که خبری از واکسیناسیون سراسری نبود و چه امروز که اصرارها بر عادی‌نمایی شرایط و بازگشایی‌های سریع دو چندان شده است. کرونا اما چندان توجهی به اظهارات مسئولان ندارد. با ساده‌ترین سهل‌انگاری، مجازاتی سخت را تجویز می‌کند و به طرفیه‌العینی، رنگ آبی جدول شهرهای درگیر کرونا را به قرمز تبدیل می‌کند. دولت اما چندان توجهی به این مهم ندارد. اصرارها بر بازگشایی دانشگاه‌ها و مدارس و بازگشت فعالیت‌های اقتصادی به روزهای قبل از کرونا ادامه دارد. آن هم در شرایطی که موج ششم کرونا در ایران به گواه آمار از راه رسیده و دوباره تعداد مبتلایان به شکل معناداری افزایش یافته است.

سهل‌انگاری در بازگشایی‌ها یا عادی‌انگاری کرونا مساله‌ای است که تقریبا از ابتدای دولت ابراهیم رئیسی در ایران به وقوع پیوسته آنقدر که شخص رئیس دولت را هم بر آن داشته تا دست کم 5 مرتبه در جلسات هیات دولت و ستاد ملی مقابله با کرونا نسبت به عواقب این مساله هشدار دهد. ابراهیم رئیسی صراحتا خواستار کنترل دقیق شرایط از سوی مسئولان امر شد اما چندی بعد بر لزوم بازگشایی هرچه سریعتر مدارس و دانشگاه‌ها تاکید کرد. تاکیدی که برای ستاد ملی مقابله با کرونا حجت شد. در نتیجه این اقدامات، بسیاری از دانشگاه‌ها و مدارس در شرایطی اعلام کردند که ترم بهمن ماه به صورت حضوری برگزار می‌شود که هنوز خطر امیکرون در ایران برطرف نشده است. آمار و ارقام اعلامی از سوی وزارت بهداشت و نوسان‌های موجود در آن خود موید این واقعیت است. همزمان مسئولان دولتی تاکید می‌کنند که اولویت آن‌ها حفظ سلامت مردم است ولی خبری از در نظرگیری پروتکل‌های خاص برای جلوگیری از شیوع دوباره کرونا در ایران نیست. اقدامی که سبب شد دیروز دوباره آمار کرونا در ایران به شکل فزاینده‌ای افزایش یابد و کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا را بر آن دارد تا از ورود قریب‌الوقوع ایران به پیک ششم کرونا سخن به میان آورد. پیک ششمی که شاید تعداد جان باختگانش به لطف تزریق واکسن به سیاهی پیک پنجم نباشد اما می‌تواند ایران را دوباره با بحرانی مواجه کند که عبور از آن به 2 تا 3 ماه زمان نیاز داشته باشد. دولتی‌ها اما هنوز قصد اتخاذ تدابیر ویژه را ندارند.
توجیه دولت
آمار و ارقام حداقل خبر از لزوم صبر و طمانینه بیشتر دولتی‌ها در بازگشت به شرایط پیش از کرونا می‌دهد اما اوضاع در واقعیت این چنین نیست. علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت سیزدهم دیروز و در جریان نشست خبری خود در پاسخ به سوالی در این زمینه که عجله دولت در مقوله بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها را هدف قرار داده بود، گفت: «اعلام بازگشایی یا تعطیل دانشگاه‌ها طبق اعلام ستاد کرونا، نقشه کرونایی کشور، میزان واکسیناسیون عمومی و آمار ابتلا و فوتی‌ها، در کنار توجه به سلامت عمومی دانش‌آموزان و دانشجویان و استادان و جوانب دیگر مسئله از جمله رشد علمی و آموزشی و جبران عقب‌ماندگی‌های دو سال گذشته، در نظر گرفته می‌شود. رعایت فاصله‌گذاری و بهداشت عمومی و شیوه‌نامه‌های بهداشتی از جمله ماسک و تزریق دوز سوم واکسن ضروری است. اولویت دولت، سلامت مردم است، اما باید توجه داشت نباید نسبت به جوانب دیگر از جمله رشد علمی و آموزشی کم توجهی صورت گیرد. البته در موارد خاص و مناطق خاص که ممکن است شیوع کرونا با شرایط متفاوتی روبه‌رو شود تصمیم گیری به مقامات استان واگذار شده است.» این در حالی است که اخیرا 15 هزار نفر در سایت کارزار درخواستی مبنی بر لغو بازگشایی مدارس در ترم آینده دانشگاه‌ها ثبت کرده بودند. در بخشی از این دادخواست که خطاب به رئیس جمهوری، وزیر کشور، وزیر علوم و رئیس دانشگاه آزاد تنظیم شده، آمده است: «نظر به این که بسیاری از دانشجویان باید در کلاس حضور یابند و چون کلاس محیطی سر بسته است امکان تکثیر سویه جدید ویروس کرونا (امیکرون) وجود دارد، خواهشمندیم دستور فرمایید کلاس‌های نیمسال دوم سال ۱۴۰۰ غیر حضوری برگزار شود.»
ورود به پیک امیکرون
نگرانی تنظیم‌کنندگان این دادخواست از شیوع امیکرون اما نه تنها نابجا نیست بلکه با واقعیت امروز ایران و آمار و ارقام اعلامی از سوی وزارت بهداشت هم کاملا همسو است. براساس آمار وزارت بهداشت، سی‌ام آذرماه حدود 2 هزار ایرانی تازه به کرونا مبتلا شده بودند. 4 روز بعد، این آمار به 7 هزار نفر رسید و دیروز، 5 آبان، به حدود 10 هزار نفر افزایش یافت. همزمان و بنا به داده‌های نرم‌افزار ماسک، ۳۲ شهرستان از وضعیت آبی کرونا در ایران خارج شدند و در وضعیت زرد قرار گرفتند. براساس آخرین آمار این نرم افزار، یک شهرستان نارنجی، ۲۴ شهرستان زرد و ۴۰۳ شهرستان در وضعیت آبی کرونا در ایران قراردارند. هیچ شهری قرمز نیست. این افزایش تعداد شهرهای زرد و نارنجی و کاهش شهرهای آبی زمانی معنادارتر می‌شود که بدانید اوایل دی‌ماه هیچ شهری در ایران در وضعیت نارنجی و زرد نبود. افزایش سریع تعداد مبتلایان از یک سو و تغییر رنگ شهرها از سوی دیگر احتمالا به معنی شیوع امیکرون در ایران است. یکی از ویژگی‌های این سویه کرونا، سرعت انتقال بالای آن است. بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت چهارم بهمن ماه گفته بود: «امیکرون قدرت سرایت پذیری بسیار بالایی دارد و در چند روز اخیر شمار بیماران سرپایی کرونا چهار برابر افزایش یافته که جای نگرانی است و باید مردم به توصیه‌های مسئولان بهداشتی در خصوص تکمیل واکسیناسیون و رعایت شیوه‌نامه‌ای بهداشتی توجه کنند. اکنون حدود ۲۲ درصد تزریق واکسن دز سوم در کشور انجام شده و با توجه به شیوع سویه امیکرون از مردم می خواهیم که حتما واکسیناسیون خود را با تزریق دز سوم تکمیل کنند.» حمید سوری، اپیدمیولوژیست نیز در اظهاراتی که خبرگزاری ایرنا آن را منتشر کرده، گفته است: «در مسیر افزایش مبتلایان به سویه جدید امیکرون قرار داریم اما در حال حاضر به‌طور دقیق نمی‌توان مشخص کرد که خیز اصلی از چه زمانی آغاز می‌شود. هرچند علائم و نشانه های اولیه خیز امیکرون در کشور بروز کرده اما حدود دو هفته باید بگذرد تا به طور دقیق تر در این مورد قضاوت کرد». سوری، روند افزایشی سویه جدید امیکرون در کشور را نگران کننده اعلام کرد و گفت: هرچند هنوز تغییرات جدی در شاخص‌های مرگ و بستری مشاهده نمی‌شود، اما شاهد روند صعودی ابتلا به بیماری در کشور هستیم که می‌تواند مشکلاتی را برای مردم فراهم کند.
حمیدرضا جماعتی، دبیر ستاد علمی کمیته کشوری مقابله با کرونا هم که پیشتر تاکید کرده بود مسئولان دولتی در روند بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها باید صبر بیشتری به خرج دهند، دیروز در اظهاراتی شیوع پیک ششم کرونا در ایران را قطعی دانست و تاکید کرد: «با توجه به روند افزاینده تعداد موارد مثبت مبتلا به اُمیکرون در سراسر کشور بنظر می‌رسد که نزدیک به پیک این سویه باشیم.» او در بخش دیگری از اظهاراتش از لزوم توجه به پروتکل‌ها گفت و تصریح کرد: «در جلسه اخیر کمیته علمی برای پیشگیری از موج سنگین کرونا، بحث و بررسی‌های زیادی شد. یکی از توصیه ها این بود که استفاده از ماسک در تمامی مجامع، سازمانها، ادارات، دانشگاهها و تمامی محل‌های تجمع مسقف، الزامی شود و از ماسک‌های استاندارد استفاده شود چرا که ماسک‌های پارچه ای، کارایی چندانی ندارند و ماسک های استاندارد و سه لایه برای افراد عادی، مورد تایید است.» مساله اما فقط امیکرون نیست. سرپرست روابط‌عمومی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم دیروز در اظهاراتی که صداوسیمای جمهوری اسلامی آن را منتشر کرده، خبر از افزایش آمار مبتلایان به کرونا دلتا در ایران داده و از مردم خواسته علاوه بر تزریق دز سوم واکسن، پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند. با این حال اما با توجه به اقدامات مسئولان دولتی و تاکید آنان بر بازگشت به شرایط پیش از کرونا، ایرانیان نیز رفته رفته پروتکل‌های کرونایی را کنار گذاشته‌اند چنانکه براساس اعلام وزارت بهداشت، امروز میزان رعایت پروتکل‌ها حدود 50 درصد است. بدین ترتیب به نظر می‌رسد با توجه به آمار و ارقام اعلامی از سوی وزارت بهداشت و شرایط ناپایدار کرونایی ایران، باید در آینده نزدیک شاهد در نظرگیری پروتکل‌های جدی‌تری از طرف دولت سیزدهم باشیم مشروط بر آنکه اولویت، به راستی سلامت مردم باشد.