امیدها برای دستیابی به توافقی دوباره برای بازگشت به برجام و لغو تحریم‌های اقتصادی اعمال شده علیه جمهوری اسلامی و بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای‌ دو چندان شده است. دیروز سخنگوی وزارت امور خارجه هم گمانه‌زنی‌های مطرح شده در رسانه‌های مختلف را تایید کرد و رسما اعلام کرد که تقریبا کار در وین تمام شده و فقط مانده اتخاذ برخی تصمیمات سیاسی در پایتخت کشورها. تصمیماتی که اگر سریعتر اخذ شود، می‌تواند دولت سیزدهم را برای عبور از کسری منابع مالی ناشی از تحریم‌ها یاری رساند. وزیر امور خارجه ایران هم در همین راستا تاکید کرده که ایران حاضر به وقت‌کشی نیست. اظهار نظری که امیدها برای حل و فصل هرچه سریعتر مساله تحریم‌های ایران و بازگشت دوباره همه طرف‌ها به برجام را دوچندان کرده است.

هشتمین دور مذاکرات احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام در وین در جریان است با این تفاوت که اینبار نه تنها اخبار مخابره شده بد و ناامید‌کننده نیست بلکه دود سفید هم از محل مذاکرات بلند شده است. از قرار معلوم و براساس اخبار منتشر شده در رسانه‌های بین‌المللی، همه طرف‌ها به ویژه ایران و ایالات متحده آمریکا به راهکاری مشخص برای حل و فصل اختلافات خود و بازگشت دو طرف به مفاد توافق برجام توافق کرده‌اند. دیروز سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در جریان آخرین نشست خبری خود همه گمانه‌زنی‌های مطرح شده مبنی بر نزدیکی توافق میان ایران و کشورهای آمریکا، فرانسه، بریتانیا، آلمان، روسیه و چین را تایید کرد و گفت: «مذاکره‌کنندگان ارشد طبق توافق صورت گرفته برای انجام مشورت‌ها و همچنین انجام تنفس پس از چند روز گفت‌وگوهای فشرده به پایتخت‌ها بازگشته بودند و اکنون شاهد بازگشت مجدد مذاکره‌کنندگان به وین هستیم. البته در این چند روز جلسات کارشناسی برگزار شده و تمرکز جلسات بر روی چهار متن اصلی در خصوص موضوعات مختلف بوده است. در راستای گفت‌وگوهایی که تاکنون انجام شده بسیاری از جداول آماده شده است. ستون‌های این جداول نیز آماده است. بخشی از پرانتزها پاکسازی شده‌اند. در مورد ایده‌ها نیز تا حدود بسیار زیادی توافقاتی انجام شده است و در حال تبدیل شدن به جملات و کلمات هستند. البته موضوعات باقی‌مانده،‌ موضوعات کلیدی هستند که نیاز به اخذ تصمیمات خاص سیاسی دارد به خصوص از طرف واشنگتن و آن‌ها باید تصمیمات خود را در مورد مسائل باقی‌مانده به خصوص موضوع رفع تحریم‌ها اعلام کنند. اگر این اتفاقات در بازگشت تیم‌های مذاکره‌کنندگان کشورها به وین رخ دهد می‌توان گفت با سرعت خوبی به سمت رسیدن به یک توافق پایدار و قابل اتکا در حال حرکت هستیم.»
اختلاف بر سر تضمین
تاکید سخنگوی وزارت امور خارجه ایران به لزوم اخذ برخی تصمیمات کلیدی از طرف واشنگتن اگر جنگ روانی نباشد، احتمالا به مساله تضمین مورد مطالبه جمهوری اسلامی از مذاکرات وین اشاره دارد. او در بخش دیگری از نشست مطبوعاتی خود گفته است: «اگر قرار بود ایران از خطوط قرمز خود کوتاه بیاید حتما در شش دور مذاکرات توافقی حاصل می‌شد. ما برای رسیدن به توافق محورها و خطوط قرمز خود را فراموش نمی‌کنیم. توافقی که ما به دنبال آن هستیم باید از دو ویژگی قابل اتکا و پایدار بودن برخوردار باشد و ترجمه آن در اتاق‌های مذاکرات به طرف‌های اروپایی و آمریکایی گفته شده است. اختلافی در اصل اخذ تضمین و راستی‌آزمایی وجود ندارد. باید این تضمین وجود داشته باشد که در آینده آمریکا مجددا نظام بین‌الملل را با زیر پا گذاشتن تعهدات خود و خروج از توافقات امضا شده به سخره نمی‌گیرد و هیچ دولتی در آمریکا از سازوکارهای برجام ضد برجام استفاده نکند و تضمین‌هایی ارائه شود که انتفاع ایران از منافع اقتصادی برجام را تضمین کند. این‌ها موضوعات جدی هستند که در هر توافقی که حاصل شود باید این مسائل لحاظ شده باشد. من به شما عرض می‌کنم که در اتاق مذاکرات ما به صورت روشن خواسته‌های خود را گفته‌ایم و اگر ما به صورت مکتوب برخی از موضوعات را می‌گوییم برای این است که به صورت شفاف و مکتوب خواسته‌های خود را بیان کرده باشیم.»
مذاکره مستقیم ایران و آمریکا؟
موضوع دیگری که خطیب‌زاده در جریان نشست خبری خود به آن اشاره کرد، برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر احتمال مذاکرات مستقیم میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده است. این مقام مسئول در وزارت امور خارجه ایران در پاسخ به سوالی در این زمینه بیان کرد: «سیاست جمهوری اسلامی ایران تا امروز که من در خدمت شما هستم این بوده است که آمریکا باید نشان دهد که از مسیر غلط گذشته خود به صورت عملی برگشته است و تا مادامی که این اتفاق نیفتد در میز برجام جایی ندارد. این اعتماد و شناسایی را آمریکا باید با اصلاح رفتار خود کسب کند. ما از طریق مسیر مطلوب و به صورت غیررسمی از طریق آقای مورا نکات مورد نظرمان را داده و گرفته‌ایم و کماکان این مسیر ادامه دارد و تا نقطه‌ای که لازم باشد این مسیر ادامه پیدا می‌کند. مسیر گفت‌وگوها کاملا روشن است. non paper هایی داده و گرفته می‌شود و تا به امروز به اندازه کافی پیشرفت‌هایی را ایجاد کرده و تا نقطه‌ای که باید ادامه پیدا کند انجام می‌شود.»
چشم امید ایران به روسیه و چین
افزون بر این، اظهارات مطرح شده از سوی حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی حاکی از امید ایران به کشورهای روسیه و چین برای دستیابی به توافقی مطلوب برای بازگشت به برجام است. امیرعبداللهیان به تلویزیون CGTN چین گفته است: «چین نقش سازنده و معقولی در مذاکرات توافق هسته‌ای داشته است، به ویژه در مذاکرات اخیر در وین برای لغو تحریم‌ها علیه کشور ما. چین در طی این مذاکرات، همیشه با تحریم‌های یک‌جانبه بی‌رحمانه اعمال شده توسط آمریکا بر کشورهایی از جمله ایران مخالف بوده و رویه زورگویانه آمریکا را محکوم کرده است. همان‌طور که در صحبت‌هایم با نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه، وانگ‌ یی گفتم، ما از حمایت چین در طی مذاکرات وین قدردانی می‌کنیم و [در این گفت‌وگوها] ابراز امیدواری کردم چین به حمایت از موضع ایران ادامه دهد. ما همچنین به مقامات چینی اطمینان دادیم، ایران وقت‌کشی نمی‌کند یا تلاش نمی‌کند مذاکرات را از مسیر اصلی خود خارج کند و ما پیشنهادهای سازنده، موثر و واقع‌بینانه‌ای را پای میز مذاکرات در وین مطرح کرده‌ایم. همکارم آقای باقری و هیاتی از کارشناسان ارشد ایرانی به صورت فشرده روی پیش‌برد این طرح‌ها کار می‌کنند.» به گفته وزیر امور خارجه ایران، «چین و روسیه از برنامه سازنده ایران حمایت می‌کنند اما کشورهای غربی از جمله آمریکا تا کنون هیچ طرح نویی در مذاکرات ارائه نکرده‌اند. اگر طرفین مذاکرات بتوانند تعهداتشان در توافق هسته‌ای را از سر بگیرند، ایران نیز بر اساس توافق به تعهداتش باز خواهد گشت. اگر ایران بتواند از مزایای اقتصادی توافق بهره‌مند شود، تمامی طرفین هم بهره‌مند می‌شوند.»
حمایت‌های داخلی
نکته قابل توجه در این دور از مذاکرات، حمایت همه نهادهای حاکمیت از مذاکره کنندگان است. در دولت حسن روحانی، از تریبون‌های نماز جمعه گرفته تا برخی نهادهای انتصابی گاه و بی‌گاه به تخریب مذاکره کنندگان می‌پرداختند. اینبار اما خبری از این اقدامات نیست. اصلاح‌طلبان و حامیان دولت قبل حالا خود به حامیان مذاکره‌کنندگان در دولت رئیسی بدل شده‌اند. سید عباس عراقچی، مذاکره کننده ارشد ایران در دولت گذشته در آخرین نمونه دیروز به حمایت از تیم مذاکره کننده ایران پرداخت و در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی اینستاگرام نوشت: «دکتر باقری و همکارانش در مذاکرات وین ماموریت سختی را دنبال می کنند. حمایت کامل و دعای خبر همه با ایشان است. همانطور که مقام معظم رهبری در ۲۵ فروردین امسال فرمودند: “امیدواریم ان‌شاءالله مسئولین کشور در این زمینه [مذاکرات وین] هم کاملا با چشم باز، با دل محکم و با توکل به خدا و با ذکر «حسبناالله و نعم الوکیل» ان‌شاءالله جلو بروند، ‏توفیقات الهی شامل حالشان بشود و ملت را خرسند و خوشحال کنند”.» علی خضریان، نماینده عضو جبهه پایداری مجلس هم به حمایت از تیم مذاکره کننده ایران و البته توافق با کشورهای جهانی برای رفع تحریم‌ها پرداخت که نشانی است از تغییر نظر جریان‌های تندرو اصولگرا در قبال مذاکره با قدرت‌های جهانی پس از به دست گیری قدرت. این نماینده مجلس گفته است: «امروز کسانی در حال طرح شائبه و شبهه‌افکنی در افکار عمومی نسبت به تعامل با جهان هستند که ۸ سال گذشته با شعار تعامل با دنیا روی کار آمدند، اما ملت ایران تجربه کرد که تمام ظرفیت خود و کشور را تنها خرج باز کردن درز پنجره تعامل با کدخدا و چند کشور اروپایی کردند که نه تنها بی‌نتیجه ماند، بلکه با رویکرد غلط دروازه تعامل با عموم کشورها را بستند و تنها در ‌رویای آن درز پنجره تعامل با کدخدا و دو – سه کشور اروپایی بودند و ظرفیت مهمی همچون همسایگان، منطقه غرب آسیا، آمریکای لاتین، آفریقا و کشورهای شرق را نادیده گرفتند و بدتر از همه اینکه این‌ها غرب را هم فقط در کدخدا و آن سه کشور اروپایی دیدند. کسانی بلندگوی طرح این شائبه‌ها شده‌اند که در شعارهایشان می‌گفتند ما حتی باید با دشمنان خود گفت‌وگو کنیم. آن‌هم با دشمنی که سال‌ها و به صورت علنی از براندازی نظام جمهوری اسلامی سخن گفته و در میدان عمل نیز بارها اقدام کرده است؛ حتی پس از اینکه یک مقام رسمی و عالی‌رتبه کشورمان را در حالی‌که به‌صورت رسمی مهمان کشور عراق بود، به‌صورت ناجوانمردانه ترور کردند و در عالی‌ترین سطح سیاسی هم رئیس‌جمهور و وزیر خارجه وقت آمریکا بلافاصله به این ترور و صدور دستور آن اذعان کردند، این جریان همچنان پالس مذاکره و توافق با دشمن می‌داد.»