|پیام ما| نشست خبری روز گذشته معاونت محیط زیست انسانی سازمان محیط زیست پرسوال بود. از پرسش درباره مالچ‌پاشی تا وضعیت آلودگی هوا و استانداردهای موجود در آن و مازوت‌سوزی پرسیده شد و البته صحبت از انتقال آب دریای خزر به سمنان هم به میان آمد؛ طرحی پرمناقشه که مسئولان محیط زیستی گفتند «سازمان محیط زیست مجوز ارزیابی انتقال آب خزر به سمنان را دو سال پیش صادر کرده اما با توجه به ابعاد پروژه تاکنون هیچ پیشرفتی نداشته است.» در این میان پرسش درباره میزان تخریب لایه ازن توسط ایران هم به میان آمد. پرسشی که مدیر طرح حفاظت از لایه ازن درباره آن به «پیام ما» گفت: «ایران با توجه به اینکه درگیر کووید ۱۹ و همچنین تحریم است، یکی از کشورهای پیشرو و سطح اول دنیا در زمینه حفاظت از لایه ازن است.»

نگرانی‌ها برای حفاظت از لایه ازن از مدت‌ها پیش به یکی از مطالبات جدی از مسئولان محیط زیست در سراسر جهان بدل شده است. ابراهیم حاجی زاده، مدیر‌کل حفاظت از لایه ازن می‌گوید مواد مخرب لایه ازن در صنعت، کشاورزی و خدمات استفاده می‌شود. به گفته او، ایران در سال ۲۰۲۰ باید ۳۵ درصد از مواد مخرب لایه را از چرخه خارج می‌کرد که با اقدامات صورت گرفته ۴۰ درصد خارج شده است. «در روند اقدامات حفاظت از لایه ازن همواره مشارکت ذینفعان را مد نظر داشتیم و توانستیم فناوری‌های جایگزین داشته باشیم و تکنولوژی‌های مرتبط را با شرایط کشور بومی‌سازی کنیم.»
حاجی‌زاده همچنین تاکید کرد که برای سال آینده تعهد داریم تا ۲ هزار و ۶۲۶ تن مواد مخرب لایه ازن از ۸۴ کارخانه و صنعت را خارج کنیم، اقدامات مربوطه را انجام دادیم و در حال گرفتن بودجه هستیم، هر چند تحریم‌ها اذیت می‌کند اما تلاش کردیم تا کارها پیش رود.
از دیگر موارد مطرح‌شده در این نشست مجوز انتقال آب خزر به سمنان بود. حمید جلالوندی، مدیرکل دفتر ارزیابی محیط زیستی سازمان حفاظت محیط‌ زیست دراین‌باره گفت: «پروژه یادشده قدمتی ۱۲ ساله دارد و دارای موافقان و مخالفانی است اما اینکه آیا دولت مصمم به اجرای پروژه است را باید متولی اصلی آن یعنی وزارت نیرو اطلاع‌رسانی کند. شواهد و قرائن نشان می‌دهد که سرمایه‌گذار خصوصی پای‌کار نیامده است و این پروژه از نظر فنی هم مشکلات بسیاری دارد. ما در طول دوره بررسی این پروژه اعلام کردیم که باید شیرین‌سازی در مقصد اتفاق بیفتد همچنین این دستگاه‌ها باید در فاصله دور از دریا قرار بگیرد تا پیامدهای کمی برای محیط‌ زیست داشته باشد.»
جلالوندی همچنین درباره اینکه برخی از پروژه‌هایی که در بودجه ۱۴۰۱ مطرح‌ شده با ضوابط محیط‌ زیست همخوانی ندارد و در فصل بودجه تحت عناوین متفاوت با اصل پروژه ذکر شده است، گفت: «بررسی این پروژه‌ها آزمون سختی برای نمایندگان است. از سوی دیگر ۹۶ درصد پروژه‌های مسئله‌دار مربوط به دو وزارتخانه کشور است و این نشانگر رویکرد این دو وزارتخانه برای اجرای پروژه‌ها است که بعداً به دنبال ارزیابی‌های پروژه‌ها آمده‌اند و در زمان امکان‌سنجی و مکان‌سنجی طرح‌ها باید ارزیابی صورت بگیرد.»
هیچ نیروگاهی اجازه سوزاندن مازوت ندارد
در ادامه این نشست داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست درباره سوزاندن مازوت توسط واحدهای صنعتی با تاکید بر اینکه تاکنون سازمان حفاظت محیط‌ زیست به هیچ نیروگاهی اجازه سوزاندن مازوت نداده است و با قرار دادن نام واحدهای سوخت ناسالم، پیگیری حقوقی می‌کند، گفت: «با اینکه سازمان حفاظت محیط‌ زیست به هیچ نیروگاهی اجازه مازوت‌سوزی نداده، این سوخت در مناطقی مصرف می‌شود. سازمان نسبت به آن‌ها اقدام‌های قانونی انجام می‌دهد که در چند مرحله انجام می‌شود، یکی قرار گرفتن در فهرست صنایع آلاینده و دیگری پیگیری حقوقی است.»
او ادامه داد: «۱۶ نیروگاه بخار در کشور داریم که در ۱۴ استان مستقر هستند و فقط این تعداد قابلیت استفاده از مازوت را دارند. بر اساس قانون هوای پاک اگر این نیروگاه‌ها اقدام به استفاده از سوخت مازوت کنند باید فیلتر نصب‌ و حدود مجاز را رعایت کنند اما متاسفانه این کار انجام نمی‌شود.»
به گفته او طی سال‌های گذشته پنج نیروگاه در استان‌های تهران، البرز و اصفهان به دلیل رعایت نکردن ضوابط محیط زیستی پلمب بودند، اکنون نیروگاه اصفهان فک پلمب شد، همچنین مخازن نیروگاه بعثت تهران نیز از سال ۹۳ پلمب شده است. نیروگاه منتظر قائم نیز در کرج نیز مصرف مازوت نداشته و هفته گذشته فک پلمب شده است. از سویی به دلیل اینکه پالایشگاه ما فرسوده هستند، ۲۴ درصد محصولات نهایی آن‌ها مازوت است در حالی‌ که در پالایشگاه دنیا این عدد ۱۲ درصد است.
گل‌علیزاده درباره موتوسیکلت‌های کاربراتوری و نقش آن‌ها در آلودگی هوا نیز گفت: «موتوسیکلت‌های کاربراتوری ۱۷ تا ۱۸ برابر یک خودروی استاندارد آلودگی ایجاد می‌کند که تردد آنها از سال آینده متوقف‌ شده است، این قانون درباره تاکسی‌های فرسوده نیز صدق می‌کند.»
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست افزود: «هیچ نظارتی بر واحدهایی که مصرف مازوت دارند، انجام نمی‌گیرد و پنج درصد مشترکان گاز مصرف می‌کنند. بخش زیادی از گاز تولیدی کشور در بخش خانگی و تجاری مصرف می‌شود و ما خلاف همه دنیا زمانی که مصرف گاز افزایش می‌یابد ابتدا گاز صنایع را قطع می‌کنیم.»
علی محمد طهماسبی، رئیس ستاد ملی مقابله با گرد و غبار هم از دیگر افراد حاضر در این نشست بود که به کانون‌های گرد و غبار اشاره کرد گفت: «در سال‌های گذشته ۵۸۰ میلیارد تومان برای پوشش گیاهی در کانون‌های گرد و غبار هزینه شده که برای نگهداری آنها در این شرایط به ۱۴۰ میلیارد تومان اعتبار اضطراری نیاز است که اگر داده نشود در بهار و تابستان سال آینده چالش جدی در زمینه گرد و غبار داریم.»به گفته او بودجه مقابله با گرد و غبار در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۴۵ میلیارد تومان بود که از محل منابع عمومی تامین شد. «دیگر مجوز برداشت از صندوق ملی محیط زیست را نداریم، اما مشکل اینجاست که تاکنون هیچ مبلغی از این میزان اعتبار تخصیص نیافته است، رئیس سازمان محیط زیست دو نامه به سازمان برنامه و بودجه ارسال کرده و موضوع در حال بررسی است.»
رئیس ستاد ملی مقابله با گرد و غبار افزود: «از این میزان وسعت کانون‌های گرد و غبار حدود ۵.۵ میلیون هکتار آن مربوط به اراضی زراعی است که بسیار هم آسیب می‌زنند، زمانی که زمینی شخم زده می‌شود و دوباره به حال خود رها می‌شود مستعد گرد و غبار خیزی زیادی است.»
طهماسبی با اشاره به اینکه از سال 97 مالچ بر پایه نفت تولید نمی‌شود ادامه داد: « در مدت ۵۰ سال گذشته که مالچ‌پاشی انجام می‌شد فقط در زمینه حرکت ماسه‌های روان استفاده می‌شد، با توجه به مواردی که مالچ نفتی دارد یک کارگروه تثبیت کننده ایجاد شد که بر اساس آن ۸۰ متقاضی داشتیم که ۴۰ تا پرونده خود ارسال کردند که بعد از بررسی محصول هشت متقاضی مورد آزمایش محیط زیستی قرار گرفت و چهار محصول آماده پاشش شد که از این تعداد دو محصول موفق بود که به زودی مجوز مالچ جایگزین برای این محصولات صادر می‌شود، یک سال و هفت ماه است که این مالچ‌ها بر روی زمین پاشیده شدند و مشخص شد که با محیط زیست سازگار هستند.»
استاندارد خودروهای داخلی یورو ۲ است
مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی هم از جمله دیگر حاضران این نشست بود و با اعلام اینکه میانگین استاندارد خودروهای داخلی یورو ۲ است گفت: «یعنی مصرف سوخت بالایی دارند، در ازای هر ۱۰۰ کیلومتر ۱۰ لیتر سوخت مصرف می‌کنند که رقم بالایی است.» او به تغییرات اقلیمی و اثرش بر زندگی مردم هم اشاره کرد و افزود:‌«خسارت تغییرات اقلیمی را در زندگی روزمره می‌توان متوجه شد. در این سال‌ها در برخی مناطق ۱.۸ سانتی‌گراد افزایش دما داشتیم، امسال در صادرات برخی محصولات کشاورزی موفق نبودیم که به تغییر اقلیم برمی‌گردد چون با توجه به تغییر اقلیم نمی‌دانیم که از چه میزان کود و در چه زمانی باید استفاده کنیم که تمام اینها نیاز به آموزش دارد.»
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: « وزارت جهاد کشاورزی در زمینی به وسعت بیش از سه هزار هکتار از کرمانشاه تا شمال غربی کشور بذرهای کم آب‌برکشت می‌شود، مساله مهم تناوب این کشت است که باید تغییر کند، این مسائل باید به صورت کلان در کشور دیده شود.»
او همچنین به مشکل پسماند در کشور و خصوصا مناطق شمالی هم پرداخت و با اعلام آنکه قرار است این مشکل ظرف مدت پنج سال مرتفع شود گفت «جزو معدود کشورهایی هستیم که به غیر دفن پسماندها بخش زیادی را تلنبار می‌کنیم، بر اساس آمار ۴۰ تا ۴۵ درصد پسماندهای کشور تلنبار می‌شوند، در اینجا قانون مشخص کرده که شهرداری‌ها وظیفه مدیریت این بخش را بر عهده دارند که بر این اساس برنامه‌های داده شد که سال ۱۳۹۸ به تصویب استانداران وقت و وزارت کشور رسید که در این دوره هم مورد تایید قرار گرفت که طیفی از جداسازی زباله از مبدا، تعرفه‌ها، زباله‌سوزها و تهیه کمپوست مورد توجه قرار گرفت.»
به گفته او با توجه به اهمیت موضوع مدیریت پسماند، زباله‌سوز نوشهر عملیاتی شد، زباله‌سوز ساری هم در تا پایان سال عملیاتی می‌شود، در رشت هم مکان زباله‌سوز تجهیز شده و در شمال حجم کارهایی که در زمینه پسماند انجام شده نسبت به حجم موضوع بسیار کم است؛ مدیریت کردن چنین پدیده‌ای که در جایی که زمین زیاد ندارد کار راحتی نیست اما دولت خود را موظف می‌داند که این مشکل را رفع کند.