تاثیر مدیریت تغذیه گیاه و مصرف متعادل کودها بر سلامت محصولات کشاورزی
راه رهایی از سیبزمینیهای آلوده
انباشت کادمیم در اراضی زراعی و محصولات کشاورزی کشور به یک مشکل محیط زیستی تبدیل شده است
۷ دی ۱۴۰۰، ۰:۰۰
«مایر» (محقق شناخته شده علوم خاک) معتقد است؛ سلامتی از مزرعه میآید. یکی از مهمترین راههای ورود هر آلاینده مانند کادمیم به بدن مصرفکننده از طریق غذا است. بهطوریکه ورود هر آلاینده به بدن در طولانی مدت میتواند سبب بروز انواع بیماریها شود. بنابراین لزوم استفاده از محصولاتکشاورزی با کمترین غلظت آلایندهها، بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا محصولاتکشاورزی بیشترین نقش را در سبد غذایی هر جامعهای ایفا میکنند. بدیهی است چنانچه غلظت آلایندهها بهویژه نیترات (NO3-) و کادمیم (Cd) در این محصولات در حداقل نباشد، در دراز مدت، آن جامعه سالم نخواهد بود. متخصصان علم پزشکی با استفاده از مطالعات آزمایشگاهی، حدمجاز هر آلاینده را تعیین و سپس با در نظر گرفتن ملاحظات بسیار سختگیرانه، حداکثر غلظت هر آلاینده که برای انسان آسیبزا نباشد، را گزارش میدهند. در این روش همچنین مصرف یک آلاینده در دوره زمانی خاص را بررسی و خطر آن برای مصرفکننده را تعیین میکنند.
کادمیم (Cd) یک فلز سنگین غیرضروری برای انسان است که بهدلیل داشتن ویژگیهای شیمیایی مشابه برخی عناصر موردنیاز بدن انسان از جمله روی و آهن از طریق ورود به زنجیرهغذایی جذب میشود. اختلال در فتوسنتز، کاهش رشد، کاهش میزان قند در گیاه و بیماریهایی نظیر تهوع، استفراغ، انقباض شکم، سردرد، فشارخون بالا، پوکی استخوان، آماس ششها، نارسایی کلیه، کبد و بیماریهای قلبی از اثرات کادمیم در بدن انسان است.
اولین اثر معکوس کادمیم در بدن آسیب به سلولهای پروکسیمال کلیوی است که در غلظتهای بالای کادمیم ایجاد میشود. با در نظر گرفتن همه منابع کادمیم در خاکها، منابع اصلی آلودگی کادمیم در اراضی کشاورزی را میتوان کودهای فسفره، -سالانه در جهان بیش از 100 میلیون تن کودهای فسفاتی مصرف میشوند- استفاده از لجن فاضلاب و کودهای آلی عنوان کرد. کودهای حیوانی بهدلیل استفاده از افزودنیهای خوراکی و غیره دارای اهمیت بیشتری در افزایش غلظت کادمیم به خاک در مقایسه با کودهای فسفاته هستند. بهطوریکه سالانه متوسط کودهای فسفاته 100 کیلوگرم بر هکتار و کود حیوانی 5 تن بر هکتار مصرف میشود که نشاندهنده اهمیت بالای کودهای حیوانی در افزایش غلظت کادمیم خاک است.
تجمع کادمیم در گیاه همچنین میتواند ناشی از برهمکنش آن با سایر عناصر از جمله روی و آهن باشد. باید به این نکته اشاره کرده که خاکهای زراعی ایران آهکی بوده و درصد کربنات کلسیم معادل در آنها در برخی از موارد به بیش از 50 درصد نیز میرسد.
این موضوع افزایش رسوب فسفر به شکل تری کلسیم فسفات و ترغیب کشاورزان به مصرف کودهای فسفاتی وارداتی را بهدنبال دارد که می¬تواند منبعی برای ورود بیشتر کادمیم به خاک باشد. از سوی دیگر، شواهدی از کمبود شدید روی (Zn) در خاکهای زراعی کشور به دلایل متعددی از جمله کمبود مواد آلی و استمرار در مصرف نامتعادل کودها مشاهده میشود (بر اساس گزارش موسسه تحقیقات خاک و آب، غلظت روی (Zn) قابل جذب در اکثر خاکهای زراعی کشور کمتر از 75/0 میلیگرم بر کیلوگرم است). از آنجاییکه روی (Zn) عنصر ضروری بوده و فرایندهای مختلف مثل پروتئینسازی، فعال کردن آنزیمها و نقشهای دیگر را در گیاه انجام میدهد، کادمیم نمیتواند در فعالیتهای متابولیکی گیاه جایگزین روی (Zn) شود و به همین علت است که کادمیم با روی (Zn) در گیاه رقابت کرده و فرآیندهای متابولیکی را مختل میکند.
بهطورکلی با اعمال روشهای زیر میتوان از تجمع کادمیم در محصولات کشاورزی ممانعت کرد: الف) از ورود کودهای فسفاتی و یا خاک فسفات حاوی بیش از 25 میلیگرم بر کیلوگرم کادمیم اکیداً جلوگیری شود.
ب) مصرف بهینه کودی به ویژه استفاده از کودهای سوپرفسفات ساده، میکروبی فسفاتی و بیوگوگرد آلی که تماماً تولید داخل بوده و عاری از کادمیم هستند، رعایت شود. پ) در راستای هدفمند کردن یارانهها، یارانه از کودهای نیتروژنی و فسفاتی حذف و به کودهای مؤثر بر افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی اختصاص یابد. ت) عدم استفاده از پسابها و کودهای آلی با غلظت بالای کادمیم و ج) خرید گندم و سایر محصولات کشاورزی بر مبنای کمیت و کیفیت انجام شود.
تامین مواد غذایی برای جمعیت در حال رشد کشور و همچنین ضرورت خوداتکایی هر چه بیشتر در تولید محصولات غذایی استراتژیک، یکی از مولفههای اصلی استقلال کشور به شمار میرود. در این میان سیبزمینی (Solanum tuberosumL.) از محصولات غدهای است که نقش مهمی در تغذیه مردم جهان دارد و بهدلیل برخی از خصوصیات خود از جمله تولید در واحد سطح بالا، در بسیاری از کشورهای اروپایی، جانشین گندم شده است. سیبزمینی پس از گندم، برنج و ذرت چهارمین محصول غذایی دنیا به شمار میرود و از نظر تعداد کشورهای تولید کننده، در مقام دوم بعد از ذرت قرار دارد. در ایران نیز سیبزمینی با مصرف سرانه حدود 43 کیلوگرم در سال (اعم از تازه خوری یا به صورت فرآوری شده) ارزش فزایندهای در سبد غذایی خانوارها به خود اختصاص داده و علاوه بر تامین بخشی از کالری روزانه مردم، در تامین ویتامینهای مورد نیاز به خصوص، ویتامین C نیز نقش تعیین کنندهای داشته و در سلامت جامعه موثر است.
کادمیم در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد، اما سبزیجات به ویژه سبزیجات غدهای مانند سیبزمینی به مراتب منبع اصلی کادمیم هستند. از طرفی زنجیره غذایی یکی از مهمترین راههایی است که آلایندههای معدنی میتوانند وارد بدن انسان شوند.
در حال حاضر، انباشت کادمیم در اراضی زراعی و محصولات کشاورزی کشور به یک مشکل محیط زیستی تبدیل شده است. افزایش غلظت کادمیم در خاک باعث افزایش جذب آن بهوسیله گیاه میشود. گیاهان مهمترین مسیر انتقال کادمیم به زنجیره غذایی انسان بوده و تجمع آن در محصولات کشاورزی موجب سمی شدن آن میشود. همین سمی بودن بیماریهای حاد و مزمن را ایجاد میکند. در حال حاضر غلظت این عنصر، به دلیل مصرف بیش از حد کودهای فسفاتی و عدم مصرف کودهای پتاسیمی و روی، در خاکهای زراعی کشور افزایش یافته است.
در ارزیابی آلودگی اراضی کشاورزی و سیبزمینی، لازم است اطلاعاتی درباره وضعیت و میزان عناصری نظیر کادمیم در منطقه مورد مطالعه داشته باشیم. علاوه بر این، ما باید اطلاعاتی مربوط به محتوای کادمیم و خطرات سلامتی برای انسان را برای مدیریت و تصمیمگیری در سایتهای آلوده ارزیابی کنیم.
آلودگی کادمیم زمینهای کشاورزی سبب تهدید بالقوه برای تولید محصولات سالم در ایران و جهان شده است که به دلیل طبیعت غیر قابل تجزیه و نیمه عمر بیولوژیکی بالای کادمیم برای از بین بردن آن بوده است. کادمیم میتواند به دلیل پتانسیل آن در قسمتهای مختلف بدن انسان انباشته شده و حتی در غلظتهای پایین، اثرات نامطلوب سلامتی را ایجاد کند. کادمیم همچنین میتواند در قسمت بیرونی کلیه انسان و حیوانات تجمع پیدا کند که اثرات سمی را در پی دارد.
نتایج حاصل از مجموعه تحقیقات نشان میدهد که انباشت کادمیم در محصولات خوراکی اغلب در خاکهایی که کودهای فسفاته و لجن فاضلاب حاوی غلظت بالای کادمیم بکار میبرند، صورت میگیرد. خطر انباشت کادمیم برای مصرف کننده در محصولات حاوی کادمیم یک نگرانی بزرگ است که ضرورت اجرای راهکارهای مدیریتی برای کاهش انباشت کادمیم در محصولات کشاورزی را بهدنبال دارد.
منبع اصلی:
اسبقیان نمینی، سیده خمساء و ملکوتی، محمدجعفر و قویدل، اکبر،1399،بررسی تاثیر مدیریت تغذیه گیاه بر غلظت کادمیم غده سیب زمینی و نقش آن در سلامت انسان (مطالعه مروری)، سومین کنفرانس بینالمللی مهندسی کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست، تهران،https://civilica.com/doc/1040027
پیشنهاد سردبیر
سرمایهگذاری در معدن بازنده
مطالب مرتبط
نظر کاربران
علیرضا زحمتکش
آفرین بر شما ، برای تهیه اطلاعات ارزشمند
تبلیغات
وب گردی
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت
- 8 نمایندگی تعمیر پکیج ایران رادیاتور در تهران + اطلاعات تماس
- اسپیکر بلوتوثی ارزان و باکیفیت: کدام مدلها را بخریم
- کیفیت و زیبایی را با خدمات دندانپزشکی دکترتو کلینیک تجربه کنید بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید