سایت خبری پیام ما آنلاین | بیرون کشیدن اژدهای مردوک از دل پارسه

باستان‌شناسان ایرانی و ایتالیایی در تخت‌جمشید به آجرهای لعاب‌دار با نقوش اسطوره‌ای برخوردند

بیرون کشیدن اژدهای مردوک از دل پارسه

سرپرست ایرانی هیأت‌باستان‌شناسی: در روند کاوش‌های این فصل، پلان این بنای تاریخی بیش از پیش به صورت نسخه‌ای مشابه از دروازه ایشتار بابل ظاهر می‌شود که در آن ویژگی‌های بدیعی مانند هسته‌ خشت و گلی دیوارهای آجر پخته‌ نمایان شده است





۱۷ آذر ۱۴۰۰، ۱۰:۲۰

|پیام ما|باستان‌شناسان این بار در کاوش‌های شهر تاریخی پارسه، به جانوری افسانه‌ای رسیده‌اند. آنها، یعنی هیات کاوش ایرانی و ایتالیایی، در این فصل کاوش در تپه باستانی تل آجری، آجر‌های لعاب‌دار برجسته‌ای را از دل خاک بیرون کشیده‌اند که نقش گاو نر و ماراژدهای «موشخوشو» رویشان حک شده. موشخوشو نماد ایزد «مَردوک» یا «مردوخ» است؛ بازمانده‌ای از بین‌النهرین باستان. این جانور بر اساس نگاره‌هایی که از او بر دیوارهای دروازه ایشتار در شهرکهن بابل نقش شده بود، بدنی فلس‌دار، چنگال‌های بزرگ در پاها، گردنی بلند و دمی دراز، سری کوچک با زبانی شبیه زبان سوسمار و شاخی بر سر دارد. هشت سال پیش هم باستان‌شناسان به نشانه‌های همین موجود برخورده و موجودات اسطوره‌ای کشف‌شده را از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی در تل‌آجریِ تخت جمشید معرفی کرده بودند.

تُل آجری با نام دروازه کوروش، پیش از کاخ‌های تخت‌جمشید در محوطه شهر باستانی پارسه ساخته شده است، این محوطه قدیمی‌تر از تختگاه و یا مجموعه تخت‌جمشید است. باستان‌شناسان دریافته‌اند که تل آجری، دروازه‌ای از دوران هخامنشیان و احتمالا زمان کوروش بزرگ بوده که در ساخت آن از هنر و فرهنگ بابلی بهره گرفته شده است. کاوش‌های باستان‌شناسی مشترک هیات ایرانی-‌ایتالیایی در این محوطه باستانی به سرپرستی مشترک علیرضا عسکری‌چاوردی از دانشگاه شیراز و پروفسور پی‌یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیا به انجام رسیده است. به گفته عسکری‌چاوردی محوطه تل‌آجری همان محوطه‌ای است که ویرانه‌های دروازه پارسه در آن کشف شده. این بنای بزرگ و باشکوه در منطقه باغ فیروزی در ۳.۵ کیلومتری شمال‌غربی تختگاه تخت‌جمشید قرار دارد.
پیش از این در آبان‌ماه 92 خبر آمده بود که هیات باستان‌شناسی ایران و ایتالیا، بنایی را در نزدیکی تخت‌جمشید یافته‌اند که در آن ردپای معماران و هنرمندان بابلی دیده می‌شود. در آن زمان وقتی نشانه‌هایی از دروازه‌های شهر پارسه نمایان شد، باستان‌شناسنان گفتند که این بنا احتمالا نیایشگاهی از دوره کوروش است. تل آجری یکی از چندین محوطه و تپه باستانی اطراف تخت‌جمشید است و حفاری‌های باستان‌شناسی در این منطقه از اواخر دهه 80 شروع شده و همچنان ادامه دارد. دیروز سرپرست ایرانی هیات‌باستان‌شناسی نتایج باستان‌شناسی این فصل از کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه را شناسایی فونداسیون دو برج بزرگ ضلع جنوب‌شرقی و جنوب‌غربی این دروازه تاریخی اعلام کرد و گفت که در این فصل، نمای بخش غربی بنای دروازه به طول ۴۰ متر نمایان شد. او شناسایی فونداسیون این دو برج را مهم‌ترین نتایج باستان‌شناسی این فصل از کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه دانست و اضافه کرد: «در روند کاوش‌های این فصل، پلان (نقشه) این بنای تاریخی بیش از پیش به صورت نسخه‌ای مشابه از دروازه ایشتار بابل ظاهر می‌شود که در آن ویژگی‌های جدید و بدیعی مانند هسته‌ خشت و گلی دیوارهای آجر پخته‌ نمایان شده است.» این کاوش‌ها به صورت مشترک با دانشگاه بولونیا و همکاری موسسه ایزمئو ایتالیا، پایگاه میراث‌جهانی تخت‌جمشید، دانشگاه شیراز و با مدیریت و مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری انجام شده و به گفته سرپرست هیات باستان‌شناسی فعالیت‌های حفاظتی و مرمتی برای تهیه طرح جامع پلان حفاظت از سازه‌های معماری این بنای باشکوه در این فصل با مستندنگاری و مرمت سازه‌های مکشوفه انجام شده است.
جزئیاتی درباره موشخوشو
در روند کاوش‌های این فصل تکه‌های کتیبه‌های میخی به زبان‌های بابلی و ایلامی به همراه آجرهای لعاب‌دار برجسته متعلق به تابلوهایی با نقوش گاو نر و ماراژدهای موشخوشو نماد ایزد مَردوک از بین‌النهرین باستان از این دروازه بدست آمده است. اما موشخوشو چیست؟ جانوری افسانه‌ای است یا واقعی؟ در پژوهشی نوشته شاهین سپنتا در این ارتباط آمده است: خدای ملی بابل مردوک یا مردوخ یکی از خدایان باستانی تمدن بابل است. او در دوره حمورابی (مشهورترین پادشاه دودمان نخست بابل) به‌عنوان نگاهبان بابل به شمار می‌رفت اما رفته رفته جایگاه خدایی او گسترده و تثبیت شد و خدای ملی بابل شد. در روایات کهن بابلی، مردوک فرزند اِنکی (خدای آب‌ها) و به تعبیر دیگر ائآ (خدای آب‌های زیرزمینی) و نوه «آنوم» (خدای خدایان) بود. در روایت بابلی مشهور به « اِنومالِیش» در نبرد بین خدایان نخستین، مردوک با برانگیختن سیل و برپا کردن بادهای خشمگین به جنگ کانگو شوهر و سردار سپاه ایزدبانوی بابلی و سومری «تیامات» رفت و بر او پیروز شد و پس از کشتن تیامات، از پیکر تیامات سقف آسمان را آفرید و همچنین مانع از آن شد که آب‌های دریا، زمین را فرا گیرد و سرانجام بین خدایان سروری یافت. تیامات برای این نبرد اژدهایی پدید آورده بود که «شکوهی هراس انگیز» داشت و نماد ویرانکاری و ظلمت آغازین بود و غالباً به صورت ماری خشمگین نمود شده است. مردوک نیز اژدهایی به نام «موشهوشو» یا «موشخوشو» داشت. موشخوشو که از آن با نام اژدهای بابل نیز نام برده می‌شود، در حقیقت نماد جانوری مردوک بود. این جانور بر اساس نگاره‌هایی که از او بر روی دیوارهای دروازه ایشتار (این دروازه توسط نبوکد نصر دوم در حدود 575 سال قبل از میلاد ساخته شده) در شهر کهن بابل نقش شده بود، دارای بدنی فلس دار با چنگال‌های بزرگ در پاها و گردن بلند و دم دراز، و سری کوچک با زبانی شبیه زبان سوسمار و زائده شاخی شکل بر روی سر بوده است. از اسطوره‌های بابلی چنین به نظر می‌رسد که برعکس اژدهای تیامات که چهره‌ای هراس‌انگیز و ویرانکار دارد، اژدهای مردوک، «موشخوشو» چهره‌ای رام و آرام ولی قوی دارد و او را در برقراری نظم و آرامش بخشیدن به مردمان یاری می‌کند و از این روی بر دروازه‌های معبد ایشتار در بابل نقش می‌بندد.
پیش از این باستان‌شناس‌های ایرانی و ایتالیایی در فصل ششم کاوش‌های باستان‌شناسی تل آجری در شهر پارسه که یافته‌های آن از ابتدای کاوش‌ها تا به امروز بسیار در مجامع جهانی اهمیت یافته‌ است، کتیبه‌ای به خط میخی بابلی به‌دست آوردند که یکی از مهم‌ترین ابهامات تاریخی در مورد تخت‌جمشید را حل ‌کرد. با کشف کتیبه بابلی از آجر لعابداری که در زمینه آن نام دروازه حک شده بود، مشخص شد که بنای موجود در تل آجری، ویرانه‌های یک دروازه باستانی است. باستان‌شناس‌ها در کاوش‌های بعدی توانسته بودند بخش دیگری از کتیبه را کشف کنند که کلمه‌ای به خط میخی بر آن دیده می‌شد: «شارو»، به معنی شاه. آن‌ها در مطالعات خود دریافتند که دروازه شهر پارسه در تل آجری تخت‌جمشید در قرن ششم پیش از میلاد مسیح(ع)‌ بنا شده و پس از ویرانی و گذشت دو هزار و 500 سال به تلی از آوار با هزاران قطعه آجر تبدیل شده است.

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *