شروع نشست تغییرات اقلیمی سازمان ملل در گلاسکوی اسکاتلند با شرایطی همراه است که کشورهای مختلف با بحران‌های ناشی از استفاده از سوخت‌های فسیلی مقابله می‌کنند. این کنفرانس از روز یکشنبه کار خود را به طور رسمی آغاز کرد تا رهبران جهان و نمایندگان آنها به مدت دو هفته درباره اجرای تعهدات معاهده پاریس مذاکره ‌کنند. خبر حضور تیم ایران هم آمده و قرار است هیات نمایندگی ایران به ریاست علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ۱۷ آبان در اجلاس تغییرات اقلیمی گلاسکو حاضر شوند اما شبیه حاشیه‌های توافق پاریس، حالا زمزمه‌هایی از مخالفت با اجلاس گلاسکو شنیده می‌شود.

رئیس این دوره از کنفرانس آب و هوایی سازمان ملل، آن را «آخرین و بهترین امید برای دستیابی به هدف محدود کردن افزایش دمای زمین به ۱.۵ درجۀ سانتیگراد» دانسته اما پیگیری‌های «پیام ما» از سازمان حفاظت محیط زیست درباره رویکرد هیات ایرانی که به اجلاس خواهد رفت، بی‌نتیجه است. مشخص نیست ایران با حضور در این اجلاس از چه موضعی وارد خواهد شد و تا چه میزان از شرایط سخت تحریمی ایران سخن به میان خواهد آورد. این در حالی است که هنوز وضعیت توافق اقلیمی پاریس در ایران و تصویب و اجرای آن نامشخص است. همزمان اما بعضی مخالفان ادعا کرده‌اند که شرکت در اجلاس گلاسکو و پایبندی به اهداف آن، مانع توسعه است.
بدون عضویت در توافق پاریس، به اهداف آن رسیدیم
زمستان سال 94 بود که ایران هم با امضای توافقنامه پاریس، به جمع کشورهایی اضافه شد که می‌خواستند با پیوستن به این معاهده جهان را از گرم شدن بیشتر نجات دهند. توافقنامه بعد از امضا باید به تایید مجالس هر کشور درمی‌آمد و ایران هم از این قاعده مستثنی نبود. مجلس شورای اسلامی آن را تایید کرد اما مجلس خبرگان هنوز هم وضعیت این توافقنامه را مشخص نکرده است. تایید نشدن توافق پاریس توسط مجلس خبرگان البته بعد از خروج آمریکا از این معاهده انجام گرفت و مخالفان هم می‌گفتند این توافق از جهات مختلفی می‌تواند به ضرر ایران باشد. یکی از دلایل با توجه تمرکز ایران بر نفت، کاهش خرید و فروش سوخت‌های فسیلی بود و اینکه اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار خواهد داد و عده‌ای هم با این ادعا که اگر قرار است با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مانع گرمایش زمین شویم، عدالت حکم می‌کند که نخست کشورهای صنعتی، تولید گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش دهند به مخالفت با این پیمان پرداختند.
در نهایت سال گذشته در کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌زیست مجلس جلسه‌ای در خصوص توافقنامه محیط زیستی پاریس برگزار شد و ناصر مقدسی، مشاور وقت رئیس سازمان محیط ‌زیست گفت: «بعد از رفع ابهامات، مجلس هیچ اقدامی درباره این توافقنامه انجام نداد و حالا تصمیم‌گیری بر عهده مجلس یازدهم است و اکنون ایران به همراه کشورهای آنگولا، اریتره، عراق، لیبی، سودان جنوبی، ترکیه و یمن تنها کشورهایی هستند که پاریس را تصویب نکرده‌اند. باید احتیاط کنیم، اما این درست نیست که بین کشورهای دنیا انگشت‌نما شویم؛ آن هم به عنوان کشوری که مدعی است از تغییراقلیم آسیب‌های زیادی دیده و سال‌ها درگیر خشکی بوده است.»
مخالفت‌ها با توافق پاریس در حالی است که عیسی کلانتری، رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط زیست پیش از این در گفت‌وگو با «پیام‌ما» عنوان کرده بود: «اگرچه با توافق پاریس مخالفت شد اما در بعد صرفه‌جویی در مصرف انرژی به اهداف این توافق رسیده‌ایم، بدون اینکه عضو آن باشیم. با اصلاح سیستم سوخت فسیلی کشور، دیگر سوخت غیراستاندارد نداریم. امروز بهره‌وری مصرف آب در نیروگاه‌ها حدود 40 درصد بالا رفته است. برق تولیدی ما در هر کیلومتر ساعت چیزی حدود 20 درصد کمتر دی‌اکسید کربن تولید می‌کند.» به گفته او در زمانی که تحریم‌ها برقرار بود، بیش از چهار درصد صرفه‌جویی کردیم که قدم بزرگی است. «مثلاً وقتی پالایشگاه بیدبلند راه افتاد، بیش از 2.5 درصد در انتشار کربن کاهش داشتیم. بیش از 60 درصد فلرهای جنوب کشور از بوشهر تا خوزستان را مهار کردیم؛ این فلرها از زمان دارسی در حال سوختن بودند و حالا تا سه سال آینده مهار خواهد شد اما به علت تحریم‌ها دستمان بسته است. زیرا هر فلری که مهار می‌شود بیش از 50 میلیون دلار هزینه دارد. اگر تحریم نبودیم تا سال 1400 به صورت صد درصدی فلرها مهار می‌شد.»
حذف سوخت‌های فسیلی زمینه کلیدی COP26
آثار تغییرات اقلیمی که بشر بر اثر استفاده از سوخت‌های فسیلی بوجود آورده بر هیچ‌کس پوشیده نیست؛ وقوع سیل در مناطق ساحلی، آتش‌سوزی‌های گسترده، شرایط آب و هوایی جدید و خسارت‌های جانی و مالی مخرب آن بر زندگی بشر. برگزاری بیست‌وششمین کنفرانس تغییرات اقلیمی یا کاپ۲۶ نشان می‌دهد که سازمان ملل بیش از یک چهارم قرن است تلاش می‌کند با تغییرات اقلیمی مقابله کند.
نشست تغییرات اقلیمی سازمان ملل با وقوع سیل در بریتانیا و انتظارات کم برای رسیدن به نقشه راه مهار انتشار گازهای گلخانه‌ای شروع شد. پس از اتمام نشست گروه ۲۰ در رم در روز یکشنبه، انتقادهایی به نتایج آن وارد شده است. رهبران کشورهای ثروتمند که پس از گذشت دو سال به دلیل شیوع ویروس کرونا توافق کردند تا سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های سوخت‌های فسیلی در خارج از کشور را تا پایان امسال متوقف کنند. اما حذف سوخت‌های فسیلی در داخل این کشورها با چالش‌های فراوانی همراه است. به گزارش سی‌ان‌ان، ده‌ها میلیارد دلار نیاز است تا بتوان از پس تغییرات اقلیمی برآمد اما رهبران جهان تلاش می‌کنند تا در این نشست به نتایجی قابل اجرا برسند. از سوی دیگر کشورهای مخالف با توقف استفاده از سوخت‌های فسیلی، رسیدن به هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و کربن خنثی را به منظور جلوگیری از افزایش دمای کره زمین به بیش از ۱.۵درجه سانتی‌گراد مشکل‌تر می‌کند.
استرالیا، دومین صادرکننده زغال‌سنگ در جهان است و با اینکه قرار است تا ۲۰۵۰ به اهداف کربن خنثی برسد، اما دولت اسکات موریسون، نخست‌وزیر استرالیا به دنبال ادامه استفاده از زغال‌سنگ تا بعد از سال ۲۰۳۰ است. چین برنامه دارد تا نیروگاه‌های جدید با ظرفیت ۲۴۷ گیگاوات تاسیس کند؛ میزانی که ۶ برابر ظرفیت کل نیروگاه‌های فسیلی آلمان است. هند و روسیه که از دیگر تولیدکنندگان اصلی گازهای گلخانه‌ای هم مخالف توقف فوری استفاده از سوخت‌های فسیلی هستند.
سلیم الحق، مدیر مرکز بین‌المللی تغییرات اقلیمی و توسعه در بنگلادش در توییتی نوشت که شرایط آب و هوایی پیامی برای شما دارد که به دوران ویرانی‌های مداوم از تغییرات اقلیمی بوجود آمده به دست بشر خوش آمدید.
چالش‌های برگزاری نشست کاپ ۲۶
برگزاری کاپ ۲۶ در اسکاتلند تاکنون با چالش‌هایی همراه بوده است. در مرحله اول این نشست در میانه همه‌گیری ویروس کرونا برگزار می‌شود.
بیش از ۲۰هزار نفر از نمایندگان ۱۹۵ کشور جهان هر روز باید قبل از ورود به این نشست تست کووید بدهند. پوشیدن ماسک نیز در راهروهای سالن اجباری است اما دانشمندان بریتانیایی همچنان نگرانند که این نشست به انتقال بیشتر ویروس کرونا بینجامد.
علاوه بر آن، همانطور که در اسم این نشست آمده در بیست‌وششمین کنفرانس اعضای کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل، کشورهای جهان در اجرای کامل اهدافی که در نشست‌های قبلی به نتیجه رسیده‌اند، موفق نبوده‌اند. تنها زمانی این دسته از نشست‌های سازمان ملل به موفقیت نزدیک شد که ۲۰۰ کشور جهان در سال ۲۰۱۵ در پاریس به توافق رسیدند اهدافی را مشخص کنند تا افزایش دمای زمین بسیار کمتر از ۲درجه سانتی‌گراد قبل از انقلاب صنعتی باقی بماند.
بر خلاف این تعهدات، دانشمندان می‌گویند که افزایش دمای کره زمین تا سال ۲۱۰۰ به ۲.۷ درجه سانتی‌گراد می‌رسد که بحران‌های خطرناکی را به همراه خواهد داشت.
امروزه کنشگران و فعالان محیط زیست از رهبران جهان می‌خواهند تا افزایش دمای زمین را تا ۱.۵درجه سانتی‌گراد کنترل شود. ممکن است تفاوت کمی به نظر برسد اما همین نیم درجه به معنی از بین رفتن صخره‌های مرجانی، کاهش شدید محصولات کشاورزی و کمبود آب برای میلیون‌ها نفر دیگر در جهان است.
اصل ماجرا پس از ترک این نشست رخ می‌دهد
انتظار می‌رود که طی این یکی دو روز، رهبران دنیا از جمله جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، در سخنرانی‌های خود وعده‌هایی بدهند. اما کار واقعی پس از اتمام این نشست است؛ زمانی که مقامات مسئول و دیپلمات‌ها سعی می‌کنند تا راه حلی برای اجرای جزئیات توافق بین کشورها ارائه دهند.
در این نشست بیش از ۱۰۰ نفر از سران کشورها اقدامات خود برای مقابله با تغییرات اقلیمی را ارائه می‌دهند.
هیئتی از ایران نیز به ریاست علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، دوشنبه آینده در این نشست شرکت خواهند کرد.
در میان رهبران غایب این نشست، افرادی قرار دارند که تاثیر به سزایی در موفق بودن این مذاکرات دارند؛ شی‌جین‌پینگ از چین (از زمان شروع پاندمی از کشور خارج نشده است)، ژایر بولسونارو از برزیل و ولادیمیر پوتین از روسیه است. حضور رهبران کشورها تنها به صورت نمادین نیست. آنها کارهایی انجام می‌دهند که مقامات رده پایین‌تر نمی‌توانند.
در جریان مذاکرات تغییرات اقلیمی در سال ۲۰۰۹ در کپنهاگ، پایتخت دانمارک، باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا وارد جلسه‌‌ای محرمانه شد که رهبران چین، هند، برزیل و آفریقای جنوبی در آن شرکت داشتند. نتیجه آن رسیدن به توافقی هر چند ضعیف بود.