گفتوگو با نیما توسلی، عضو انجمن سنگلج درباره وعدههای عملی نشده وزارتخانههای ارتباطات و میراث فرهنگی
بنای مستوفیالممالک نیازمند مرمت است
وضعیت نگهداری بنا اصولی نیست. سازمان میراث فرهنگی نظارتی بر آن ندارد و وزارت ارتباطات که آن را خریداری کرده، توان فنی نگهداریاش را ندارد
۴ آبان ۱۴۰۰، ۰:۰۰
بناهای تاریخی، نمادهای هویتبخش هر شهرند و به ساکنان محلهها و بازدیدکنندگان حس تعلق میدهند. اما ماجرا به همین موارد ختم نمیشود. احیای بافتها و بناهای تاریخی و ورود آنها به چرخه گردشگری و فعالیتهای فرهنگی میتواند یک فعالیت اقتصادی مناسب هم باشد. از این دست تجربههای موفق در ایران و جهان بسیار است؛ بناهایی که اگر با نگاه اصولی به آنها توجه شود میتوانند نقاط فرهنگی جدید و اثربخشی در شهرها ایجاد کنند تا علاوه بر جذب علاقهمندان بر کیفیت ساکنان آن منطقه هم اثری مطلوب بگذارند. وجود این بناهای ارزشمند یک سرمایه است که فقط به نگاهی علمی نیاز دارد تا اتفاقات بزرگی برای فرهنگ و اقتصاد رقم بزنند؛ بناهایی که خوشبختانه به تعداد زیادی در سراسر نقاط ایران وجود دارند اما مهجور هستند چون در نبود رویکرد درست به لکههای تاریخی و ارزشمند، تخریب و ویرانی دور از ذهن نیست. در دل تهران قدیم که این روزها بسیار تغییر کرده است هنوز میتوان نشانههای ارزشمندی از تاریخ این شهر پیدا کرد. یکی از این نشانههای ارزشمند که بیتوجهی بر آن سایه افکنده است، خانه مستوفیالممالک در محله سنگلج تهران است. خانهای که علاوه بر ارزش تاریخی، بسیار زیبا و دیدنی است اما درهای آن بهروی مشتاقان بسته است. برای آشنایی بیشتر و بررسی دقیقتر شرایط خانه مستوفیالممالک و اینکه چه موانعی برای تبدیل این خانه به یک نقطه فرهنگی جدید در شهر تهران وجود دارد با نیما توسلی، کارشناس شهرسازی و عضو انجمن سنگلج گفتوگو کردیم. کمی از سرگذشت خانه مستوفیالممالک برایمان بگویید.
این بنا به یکی از رجال دوران قاجار و پهلوی، یعنی میرزا حسن خان مستوفیالممالک، فرزند میرزا یوسفخان مستوفیالممالک متعلق است. این عمارت در محله سنگلج، خیابان پانزده خرداد، چهارراه گلوبندک، خیابان بادامچی، گذر مستوفی در چالهحصار واقع شده است. عمارت مستوفیالممالک متعلق به اواخر سلطنت ناصرالدینشاه قاجار در سال 1311 ه.ق، و با سبکوسیاق خاص معماری آن دوره یعنی استفاده از عناصر و بنمایههای اروپایی است؛ زمانی که میرزاحسنخان مستوفیالممالک ۱۹سال بیشتر نداشت. بهعبارتی معماری این بنا به شکل فرنگی است و بهنظر میرسد که طرح و نقشه آن را مستوفیالممالک در یکی از سفرهای خود، از پاریس به ایران آورد.
ورودی آن در بخش شرقی بنا است که با چند پله به حیاط متصل میشود. دورتادور بنا را حیاط احاطه کرده است. در این عمارت تالارهای زیادی وجود دارد که تالار آینه و پروانه از همه مشهورتر است. تالار پروانه محل دیدارهای رسمی میرزا حسن خان مستوفیالممالک بوده و از آنجا که دیوارهها، سقف و حتی درهای چوبی این اتاق با تصاویر پروانه تزئین شده بود، به آن اتاق پروانه گفته میشود.
این خانه از چه نظر اهمیت دارد؟
بنا به برخی روایات غیررسمی -که لزوماً صحیح نیست – این عمارت تاریخی زمانی محل تشکیل کابینه مشروطیت بوده است. این بنا آنقدر جاذبه دارد که در 2اردیبهشت 1356 ثبت میراث فرهنگی شده، یک وزارتخانه آن را خریداری کرده و فیلمها و سریالهای متعددی در آن ساخته شده است. در طول نیم قرن اخیر، این بنا بارها لوکیشن فیلمهای سینمایی و سریالها بوده است؛ دلشدگان، عروسی خوبان، سلطان صاحبقران و بخشی از سریال شهرزاد از معروفترین این آثار است.
اما فارغ از این موضوعات، در نگاهی کلی، از دو منظر این خانه اهمیت ویژهای دارد. یکی اینکه متعلق به شخصیتی معروف، پاکدست و خوشنام است که جایگاه سیاسی مهمی در تاریخی معاصر دارد و به وزیرالوزرا معروف بود و ناصرالدینشاه او را به «آقا» ملقب کرده بود. دیگری اینکه معماری خاصی دارد که ارزشهای ویژهای به آن داده و اهمیت آن را به عنوان یک بنای فاخر معاصر، برجسته کرده است.
از منظری دیگر نیز میتوان برای این خانه اهمیت قائل شد. موقعیت آن در محله سنگلج، برای این محله ارزشآفرین است. در واقع اگر این خانه مرمت و احیا شود و در اختیار فعالیتهای عمومی قرار گیرد، علاوه بر اثرات اقتصادی که به همراه دارد، موجب شکلگیری یک نقطه فرهنگی جدید در شهر تهران شده و تأثیر فضایی خود را بر پیرامون نیز خواهد گذاشت. محله سنگلج، بهویژه محدوده پیرامونی چهارراه گلوبندک و خردمحله چالهحصار، در این محدوده پیرامونی ویژه قرار دارند و میتوان با برنامهریزی و نظارت، موجبات ساماندهی و بهسازی فضایی و کالبدی اطراف این خانه را نیز فراهم آورد. سنگلج، میتواند با ارتقاء این عمارت رشد کند.
چرا این خانه متعلق به اداره پست است؟
بهنظر میرسد که یک خطای تاریخی در این خصوص تأثیرگذار بوده است. طی گفتوگویی که «انجمن سنگلج» در اردیبهشت امسال با خانم لیلا معیری از نوادگان میرزا حسن خان مستوفیالممالک داشت، او توضیح داد آقای غرضی وزیر وقت پست و تلگراف، این بنا را از این خاندان خریداری کرده تا آن را مرمت و احیا کند. در واقع، خود این خاندان توان مرمت آن را نداشتند. گویا وزارت پست به این دلیل این بنا را خریداری کرد که تصور میکردند میرزا حسنخان مستوفیالممالک زمانی وزیر پست بوده است. این مطلب درست نیست و ایشان در کل دوران وزارتشان، وزیر دارایی، وزیر جنگ، وزیر دربار، و نخستوزیر بودند، اما وزیر پست نبودند.
با توجه به ممنوعیت بازدید عموم از این خانه، چه اقداماتی برای رفع این مشکل تاکنون انجام شده است؟
به صورت رسمی، نمیتوانم پاسخ این پرسش را بدهم. میدانم که بهانه خرید خانه، طبق گفته خانم لیلا معیری، مرمت و احیای سریع این عمارت بوده که اتفاق نیفتاده است. در ادامه میدانم که وزیر سابق ارتباطات و فنآوری اطلاعات، آقای آذریجهرمی نیز بهصراحت قول داده بودند که این مکان را در دوران وزارتشان به استفاده عموم خواهند رساند. در سال 1399 هم شنیدهام که اداره پست، به نمایندگی از مجموعه وزارت، جلساتی را با شهرداری تهران و سازمان نوسازی داشته تا برای این خانه طرح عملیاتی تهیه کنند. اما در نهایت، خروجی خاصی نداشته و توافق به سرانجام نرسیده است.
این در حالی است که تجربه اقدامات مرمت بناهای بزرگ و تاریخی، با توجه به مبالغ سرمایهگذاری زیاد، در دنیا و ایران صورت گرفته و با روشهایی نظیر BOLT (Build, Operate, Lease, Transfer)، امکان نجات این عمارت و توافق بُرد بُرد وجود دارد. تجربههای مشابه در این خصوص در مجموعه شهرداری تهران و صندوق احیای میراث فرهنگی، وجود دارد.
در این شرایط وضعیت نگهداری از این خانه چگونه است؟
خانه مستوفیالممالک نیاز به مرمت دارد. هزینه مرمت این بنا هم کم نیست و من فکر میکنم شاید تا 20-15 میلیارد سرمایهگذاری احتیاج داشته باشد. اما بازگشت سرمایه آن هم امکانپذیر است. یک شرط لازم دارد و آن هم جدیّت و اراده واقعی وزارت ارتباطات و فنآوری اطلاعات به این کار است. این وزارتخانه به نظر تمایل دارد که این کار را انجام دهد، ولی چون هنوز به نتیجه نرسیده باید اراده نشان دهد و نگاه فنی و اقتصادی با رویکرد به منفعت عمومی برای تاریخ، معماری و توسعه شهری تهران را بیش از هر موضوعی لحاظ کند.
هم از نظر سازهای و هم از نظر ظاهری، به این عمارت آسیبهایی جدی رسیده و اجاره آن به فیلمبرداری طی سالهای اخیر، بر شدت این موضوع افزوده است. تحت تأثیر همین موضوع، الحاقاتِ نامأنوسی همچون کاغذدیواری، به کاهش اصالت بنا دامن زده است.
وضعیت نگهداری بنا به هیچوجه اصولی نیست. سازمان میراث فرهنگی این بنا را ثبت کرده، اما نظارتی بر آن ندارد. وزارت ارتباطات و فنآوری اطلاعات آن را خریداری کرده، اما توان فنی نگهداری آن را ندارد. تنها راهحل، مرمت سریع و البته اصولی آن، با تعریف کاربری مناسب و متناسب با شخصیت بنا، محله سنگلج و شهر تهران است.
برچسب ها:
پیشنهاد سردبیر
مسافران قطار مرگ
مطالب مرتبط
نگاهی به گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی درباره گردشگری داخلی
کیفیت سفر کم شد
مدیرعامل صندوق توسعه و احیا:
مزایده کاروانسراهای ثبت جهانی مشکل قانونی ندارد
دستیابی مغولستان به درآمد یک میلیارد دلاری از گردشگری
توزیع کیسههای پارچهای با نماد یوز در یک روستای گردشگری
یک بنای تاریخی در شوشتر در آستانهٔ تخریب کامل قرار دارد
وضعیت بحرانی «خانه گازر»
مدیر پایگاه پژوهشی میراث جهانی تختجمشید:
مدیریت گلسنگهای تختجمشید به روش علمی انجام میشود
مدیرکل دفتر توسعه گردشگری وزارت میراثفرهنگی
«پالنگان» در لیست جهانیشدن قرار گرفت
ارزیابان تابستان به قلعه میآیند
استحکامبخشی «فلکالافلاک»
مدیرمسئول نگارخانه «ترانه باران»:
گردشگری بازوی پیشبرنده توسعه پایدار هنر است
در نشست خبری ستاد مرکزی هماهنگی سفر اعلام شد
تدوین طرحی برای مدیریت سفر در طول سال
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- ۱۰ ماده غذایی که به شما در سفر به سوی کاهش وزن کمک میکنند
- چاپ ترافارد؛ هر آنچه که باید درباره این نوع چاپ دستی بدانید
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت بیشتر
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید