سایت خبری پیام ما آنلاین | آب و خشکسالی مسئله مدیران بعدی باشد

جلیل بادام‌فیروز، رئیس پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار:

آب و خشکسالی مسئله مدیران بعدی باشد

همیشه تیم بعدی که می‌آیند، همه کارهایی که تیم قبلی انجام داده، زیر پا می‌گذارند تا کار جدیدی را آغاز کنند و بعد از دو، سه سال به همان چیزی می‌رسند که قبلی‌ها بوده‌اند. فقط فرصت‌ها و انرژی‌ها هدر می‌رود





آب و خشکسالی مسئله مدیران بعدی باشد

۱۵ شهریور ۱۴۰۰، ۲۳:۱۱

|پیام ما| رئیس پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار منتقد بخشی از فعالیت‌های سازمان حفاظت محیط زیست است. او معتقد است مجموعه تحت نظرش به دلیل ظرفیت بالای علمی و تجربی می‌تواند در بسیاری از مسائل سازمان نقش توصیه و نظارت داشته باشد، اما برخی از مدیران سازمان به نقش پژوهشکده اهمیت نمی‌دهند.
جلیل بادام‌فیروز که سوابقی چون سرپرستی دانشکده محیط زیست کرج، مشاور امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست و مدیرکلی محیط زیست استان کهگیلویه‌و‌بویراحمد را در کارنامه خود دارد، می‌گوید پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار، مرکز تحقیقات و سیاست‌گذاری پژوهشی سازمان حفاظت محیط ‌زیست است؛ چیزی شبیه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. او در گفت‌وگویی که به تازگی در کتاب «کابینه سبز» (تجربه مدیریت مدیران سازمان حفاظت محیط زیست در دولت دوازدهم) منتشر شده، در روزهای پایانی دولت روحانی، از اهمیت پژوهش در آینده محیط زیست کشور و البته بی‌توجهی بعضی مدیران به ظرفیت علمی این پژوهشکده گفته است. آنچه در پیش رو آمده، بخشی از گفت‌وگوی منتشر‌شده است.

سازمان در این مدت نیازها و موضوعات خود را به پژوهشکده انتقال داده؟ چقدر از اقدامات پژوهشی سازمان در پژوهشکده انجام می‌شود؟
به عنوان یک پژوهشکده تازه‌تاسیس هنوز در ابتدای راه هستیم، اما معتقدم تا همین‌جا هم از برنامه و اهداف جلوتر بوده‌ایم. سیاست درست سازمان و هیئت ‌امنا این بوده که به پژوهش‌های کاربردی بپردازیم، نه کارهای بنیادی-توسعه‌ای. ما باید برای حجم عظیم مشکلات و معضلات زیست ‌محیطی اقدامات کاربردی، دستورالعمل‌ها، طرح‌ها و پژوهش‌های کاربردی تعریف کنیم. اعتقاد دارم تمام اقدامات پژوهشکده کاربردی و در خدمت اهداف و نیازهای سازمان بوده است.
با این همه معتقدم نگاهی که مجلس به مرکز پژوهش‌ها دارد، یا رابطه وزارت جهاد با مرکز تحقیقات و وزارت نیرو به پژوهشگاه، هنوز در مدیران ارشد سازمان حفاظت محیط زیست وجود ندارد.
در بخشی از حوزه‌ها رابطه با پژوهشکده خیلی ضعیف بود. معاونت محیط زیست انسانی کمترین همکاری را با پژوهشکده داشت، اما در حوزه محیط ‌زیست دریایی و معاونت آموزش همکاری‌های بسیار تنگاتنگی داشتیم و به نظرم موفق هم بودیم.
از نظر شما مشکل کنونی این است که جایگاه حقیقی یک مرکز تحقیقاتی و پژوهشی که می‌تواند راهکار ارائه بدهد و مسائل کاربردی را مطرح کند، مشخص نشده است.
دقیقا. مثلا در بحث عوارض آلایندگی برای صندوق ملی محیط زیست که مجلس تصویب کرد، پژوهشکده کارهای زیادی درباره این قانون انجام داد. صندوق ملی محیط ‌زیست چند میلیارد پول برای پژوهش اختصاص داد، اما حتی از پژوهشکده با 17 عضویت علمی برای مشورت یا مشارکت در بررسی کارها دعوت نکرد.
موارد زیادی از اقدامات پژوهشی از سوی دانشگاه‌ها انجام شده است. آیا پژوهشکده در این‌ موارد نقشی نداشته است؟
اتفاقا انتظار داشتیم این اتفاق بیفتد. موافقم که پژوهش باید به سمت دانشگا‌ه‌ها و مراکز علمی برود، اما حلقه وصل سازمان و دانشگاه کجا باید باشد؟ چه کسی نظارت می‌کند و کیفیت کار را می‌سنجد؟ دستگاه‌های نظارتی هم توصیه کرده‌اند که وظیفه پژوهشکده همین است، باید در امور مرتبط نظارت و دخالت داشته باشد. این وظیفه در بخش‌هایی از سازمان نادیده گرفته می‌شود.
علت چیست؟ آیا دلیل آیین‌نامه‌ای و قانونی دارد؟
خیر. قانون و آیین‌نامه به‌صراحت گفته‌اند باید انجام شود، اما سلیقه‌ای است. با معاونت آموزشی و معاونت دریایی سازمان از لحاظ علمی همکاری‌های بسیار عمیق و تنگاتنگی داریم. حتی در یکی از دفاتر تخصصی سازمان مانند دفتر پسماند بر 15 یا 16 طرحی که برون‌سپاری شده، نظارت می‌کنیم. خوش‌بینم که در پنج سال آینده این پژوهشکده بیش از 90 درصد مسائل پژوهشی و علمی سازمان را پوشش بدهد، زیرا از زمان تاسیس، حرکت ما در بحث نظارت، انجام، برون‌سپاری و دخالت‌های علمی‌ صعودی بوده و به‌سرعت در حال اوج گرفتن است. این به نفع سازمان محیط زیست و مدیران است، زیرا موسسه‌ای وجود دارد که می‌تواند شفاف، دقیق و پاسخ‌گو باشد و تصمیم‌سازی کند.
از سوی دیگر، در راستای سیاست‌های دولت فعالیت دانشکده متوقف شد، اما ظرفیت آموزش محیط‌بانی باقی است. یعنی الان ما 17 هیئت علمی، تعدادی پژوهش‌گر خوب، مرکز آموزش محیط‌بانی و امکانات و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در اختیار داریم.
این امکان وجود دارد که برای محیط‌بانان و کارشناسان و حتی برای جوامع مرتبط مانند صنعت‌گران کارگاه‌های آموزشی، دوره‌های آموزشی، دوره‌های بدو خدمت، دوره‌های مهارتی و دوره‌های بازآموزی ایجاد کنیم.
در کنار جایگاه حقوقی که مهم‌ترین چالش پژوهشکده است، همیشه درباره کیفیت و کمیت کار چالش داریم؛ چه در کشورهای توسعه‌یافته، چه در کشور ما که در حال توسعه هستیم، تمام دستگاه‌ها، شرکت‌ها، موسسات و ادارات با چالش‌های پرسنلی، تجهیزاتی، سخت‌افزاری و… مواجه‌اند. هرچند این موضوعات سد راه ما نیست و تنها چالش و مشکل ما این است که سازمان باور داشته باشد یک مرکز تحقیقات دارد که می‌تواند با کیفیت خوب اقدامات علمی و پژوهشی‌ انجام دهد. ما به وظایف حاکمیتی، نظارتی، یا کارشناسی سازمان کاری نداریم. تنها پژوهش‌ها و نظارت بر کارهای علمی را مدنظر داریم. سازمان بپذیرد در کنار خود مرکزی دارد که متعلق به خودش است و می‌تواند این کار را با کیفیت خوب و بهتر از جاهای دیگر انجام دهد. باقی چالش‌ها موضوعات روزمره یا عادی سیستم‌های اداری است.
اگر یک ارزیابی از عملکرد خودتان در دانشکده محیط زیست و همینطور پژوهشکده داشته باشید، فکر می‌کنید کدام اقدامات انجام‌شده در سال‌های اخیر مهم بوده است؟
مسئولیت دانشکده کمتر از یک سال است به من واگذار شده و دیگران هم زحمات زیادی در دوره‌های آموزش و تربیت محیط‌بان و در پذیرش دانشجو کشیده‌اند. فکر می‌کنم بهترین کار دوره‌های آموزشی تربیت محیط‌بان بود که در سنوات گذشته انجام شده و استمرار خواهد داشت، اما در پژوهشکده به بحث‌های مختلفی وارد شدیم، مثلا موضوع مالچ؛ زمانی همه ادعا داشتند برای کنترل ریزگردها مالچ باکیفیت تولید می‌کنند و برای مالچ‌پاشی پول می‌خواستند. داوطلبانه اعلام کردیم در بررسی این موضوع به دفتر گردوغبار کمک می‌کنیم. کارگروهی زیر نظر دفتر تخصصی گردوغبار تشکیل شد و از افرادی که مدعی تولید بودند، دعوت کردیم. با همکاری بهترین آزمایشگاه‌های معتمد کشور مانند آزمایشگاه‌های دانشگاه تهران، مرکز پژوهش‌های علمی ـ صنعتی و سازمان زمین‌شناسی کار علمی، فنی و دقیقی انجام دادیم و نتایج بسیار مثبت و ارزشمندی گرفتیم.
از بودجه سال 1400 اطلاع ندارم، اما می‌دانم در بودجه سنواتی کشور رقم چندصدمیلیارد تومانی برای مالچ‌پاشی تخصیص می‌دهند که در حقیقت قیرپاشی در نواحی تولیدکننده ریزگرد است. بررسی‌های فنی نشان داد مالچ‌پاشی اوضاع را بدتر می‌کند. مکتوب اعلام کردیم و در کارگروه هم صورت‌جلسه شد که این اقدام انجام نشود. کار بزرگی بود و دست‌کم حالا کسی نمی‌تواند برای مالچ‌پاشی درخواست پول کند. اگر بودجه‌ای اختصاص یافت، به نظر من به بودجه و محیط زیست کشور خیانت شده است.
از اقدامات دیگر، می‌توانم بررسی آسیب‌های خطوط لوله نفت بر مرجان‌ها در خارک را مثال بزنم. این کار با مشارکت چند تیم تخصصی از دانشگاه‌های کشور با هماهنگی اداره‌کل بوشهر و همکاری شرکت نفت فلات قاره انجام می‌شود.
پژوهشکده می‌خواهد اقدامات حوزه‌های مختلف معاونت‌ها را از نظر علمی بررسی کند، یا توصیه‌ای و بازدارنده عمل کند؟
این ظرفیت در این پژوهشکده وجود دارد. هیچ دفتر تخصصی را نمی‌بینید که این تعداد متخصص داشته باشد.
آیا این کار به صورت سازمان‌یافته انجام می‌شود؟
خیر. زیرا هم باید به ما اجازه ورود بدهند و هم از ما بخواهند. ما می‌توانیم بخش اعظمی از کارهای سازمان را برون‌سپاری کنیم. این مقاومت نه علمی است و نه اجرایی، بلکه ناشی از نبود شناخت و تعصبات هزینه‌زاست. این رویه را می‌توان اصلاح کرد، اما سازمان از پژوهشکده باید بخواهد و اجازه ورود پژوهشکده به اصلاح رویه‌ها را صادر کند.
امروز با همکاری معاونت دریایی امکانی فراهم شده که با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای کارشناس سازمان می‌تواند تمام مسائل تالاب هورالعظیم را چک کند. پس می‌توان محیط زیست را چابک‌تر و توانمندتر کرد. می‌توان هزینه‌ها را کاهش داد و دایره نظارت‌ها را گسترده کرد.
آیا پژوهشکده در سامانه جامع محیط زیست نقشی داشته است؟
بله، ما مجری بودیم و بخشی از برون‌سپاری را انجام دادیم.
در حوزه انتشارات قرار است پژوهشکده چه نقشی بر عهده بگیرد؟ پژوهشکده مرجع است، عموما این‌گونه مکان‌ها هم انتشارات تخصصی و هم کتابخانه‌های تخصصی در این حوزه دارند و تبدیل به مرجع دانشگاهی می‌شوند. در این حوزه چه کار کردید؟
این‌که یک فضای فیزیکی درست کنیم و ماشین چاپ نشر بگذاریم، یا کتابخانه فیزیکی داشته باشیم خیر، اما تولیدات علمی جزو وظایفمان است. در پنج سال اخیر ده‌ها جلد کتاب، صدها مقاله علمی و طرح پژوهشی در پژوهشکده تولید شده است. خروجی کار ما این مقالات و طرح‌ها، هم‌چنین کارگاه‌ها و همایش‌هایی است که برگزار کرده‌ایم.
کتاب‌ها، مقالات و طرح‌های پژوهشی ما به صورت آن‌لاین قابل دسترسی است. بنابراین برای این کار فضای فیزیکی در نظر نداریم. از طرفی، ترجیح این است به جای صرف هزینه کارشناس و چاپ، کار به یک ناشر متخصص سپرده شود. در مباحث عمومی باید کار را برون‌سپاری کنیم؛ از این طریق توسعه بخش خصوصی هم اتفاق می‌افتد.
ارتباط این مرکز با باقی پژوهشکده‌ها و مراکز علمی مانند فرهنگستان که در حوزه محیط زیست به صورت تخصصی کار می‌کند، چطور است؟
باید این واقعیت را بپذیریم که ارتباط بین مراکز علمی ایران عمیق نیست و ما هم مستثنا از این روند نیستیم. با سابقه فعالیت و وظایفی که داریم، ارتباطمان با مراکز علمی بیرون از پژوهشکده عالی نیست، اما خوب است. می‌توانم بگویم در این زمینه جزو بهترین‌های کشور هستیم، اما این ارتباط باید عمیق‌تر و گسترده‌تر شود تا بتوانیم با تمامی مراکز علمی ـ تحقیقاتی ایران و خارج ارتباط گسترده و عمیقی داشته باشیم.
از نظر شما اولویت‌های اصلی برای دوره‌ بعدی این پژوهشکده‌ در دولت جدید چیست و چه کارهایی باید در مرکز توجه و اولویت قرار بگیرد؟
من تجربه تغییر پنج، شش دولت را داشته‌ام و در این دوره‌ها مدیر میانی بوده‌ام. دولت‌ها می‌آیند و می‌روند. ممکن است معضلات عمیق‌تر شوند، یا حل نشوند، اما واقعا نگران آینده این سرزمینم، چون از وضعیت آب کشور می‌ترسم.
در دوره آینده باید به چند مسئله اساسی پرداخت و راه‌حل پیدا کرد. مهم‌ترین مسئله آب و خشک‌سالی است، زیرا هر سال میانگین بارش‌ها در کشور ما کاهش پیدا می‌کند.
تغییر اقلیم هم از ریزگردها گرفته تا آلودگی هوا جزو معضلات اساسی است، زیرا جمعیت در حال تغییر مکان است، حتی زمانی سواحل شمالی ما هم پاسخ‌گوی این جمعیت نخواهند بود و شاید مجبور شویم به فراتر از این سرزمین فکر کنیم. بحث پسماندها هم چالش بزرگی خواهد بود. هرچند در این دوره هم به این مسائل پرداخته شد. معتقدم این مسیر باید با عمق، شدت و حساسیت بیشتری ادامه پیدا کند.
این مشکلات وجود دارد و تقریبا همه می‌دانند که ما مشکل آب و پسماند داریم، اما وضعیت تغییری نمی‌کند. به نظر شما اصلی‌ترین مشکل سازمانِ محیط زیست هم در بعد ساختاری و هم موضوعی چیست؟
موضوع این است که ما قصد داریم چرخ را دوباره اختراع کنیم. همیشه با تغییر مدیریت این داستان تکرار شده، که به نظرم معضل اصلی سازمان است.
یعنی دوباره همه‌ چیز از ابتدا شروع می‌شود؟
بله، تیم بعدی که می‌آیند، قصد دارند همه ‌چیز را از اول شروع کنند و علت آن نداشتن شناخت درباره ساختار است. همه کارهایی را که تیم قبلی انجام داده، زیر پا می‌گذارند تا کار جدیدی را آغاز کنند و بعد از دو، سه سال به همان چیزی می‌رسند که قبلی‌ها بوده‌اند. پس فقط فرصت‌ها و انرژی‌ها هدر می‌رود.
مشخصا یکی از مشکلات اصلی سازمان بحث اقتصاد و منابع مالی است. به نظر شما چه راهکاری برای برون‌رفت از معضلات مالی و اقتصادی سازمان وجود دارد؟
اعتقاد دارم تیم مالی سازمان در این دو دهه همیشه ضعیف بوده‌اند. محیط‌ زیست دستگاهی است که موضوعات رفاهی و مزایای آن بسیار پایین است، پس نیروی انسانی یا نمی‌ماند، یا گاهی با کمترین بازدهی ادامه می‌دهد. بودجه را هم باید با چانه‌زنی از دولت گرفت. ما نتوانستیم، چون یکی از ضعیف‌ترین دستگاه‌ها در این زمینه هستیم، پس امکانات و تجهیزات بسیار کمی در اختیار نیروی انسانی ما قرار می‌گیرد.

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مطالب مرتبط

«ترکی خلجی» ثبت ملی شد

زبانی در معرض خطر که تنها گویش‌ورانی در مرکز ایران دارد

«ترکی خلجی» ثبت ملی شد

سفر در مسیرهای ناشناخته

در آستانهٔ نوروز به محورهای گردشگری کمتر شناخته‌شده سر زده‌ایم

سفر در مسیرهای ناشناخته

کاشی‌های رنگ‌پریده‌

هنر کاشی‌کاری در ایران در تهدید کاشی‌های چاپی رنگ باخته‌ است

کاشی‌های رنگ‌پریده‌

تکمیل پرونده‌ٔ ماسوله با مشارکت مردم

ارزیابان در ماسوله چه کردند؟

تکمیل پرونده‌ٔ ماسوله با مشارکت مردم

حراج میراث جهانی

اداره کل میراث فرهنگی سمنان موضوع فروش دو کاروانسرای «آهوان» را تایید کرد

حراج میراث جهانی

«گرنویل» داستان موفق یک احیا

مقایسهٔ ظرفیت یک تجربهٔ جهانی موفق با شهرهای تاریخی ایران

«گرنویل» داستان موفق یک احیا

ترمه؛ هنری به قدمت هفت قرن

دستگاه‌های نساجی به تاروپود هنر ترمه‌بافی هم رسوخ کردند

ترمه؛ هنری به قدمت هفت قرن

مُهر تعطیلی بر پیشانی ۵۰۰ بومگردی

رئیس جامعهٔ اقامتگاه‌های بومگردی به «پیام ما» خبر داد

مُهر تعطیلی بر پیشانی ۵۰۰ بومگردی

بازدید از موزه‌ها در سبد تفریح ایرانی‌ها جایی ندارد

گفت‌وگوی «پیام ما» با رئیس موزهٔ ملی ایران

بازدید از موزه‌ها در سبد تفریح ایرانی‌ها جایی ندارد

پیش‌بینی رشد ۵۵ درصدی سفرهای درون استانی

در شصتمین نشست ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر با محوریت نوروز ۱۴۰۳ مطرح شد

پیش‌بینی رشد ۵۵ درصدی سفرهای درون استانی

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *