بحران آب و خشکسالی معضلی است که سال‌ها ایران را درگیر خود کرده است. این بحران به حدی جدی بوده و است که بسیاری معتقدند اگر جلوی آن گرفته نشود به زودی سیاست، اقتصاد و حتی فرهنگ سرتاسر ایران را درگیر خود می‌کند.

مبارزه با خشکسالی به خصوص در کشوری مانند ایران که بیشتر نقاط آن بیابانی و نیمه بیابانی است، کار راحتی نیست؛ با وجود این، نباید گمان کرد که این معضل خاص ایران است. معضل خشکسالی حتی مقامات و مردم مهم‌ترین ایالت غرب آمریکا را هم درگیر خود کرده است.
کالیفرنیا که گاهی از آن به عنوان قلب اقتصادی غرب ایالات متحده به شدت درگیر خشکسالی و بحران کم‌آبی شده است. با این حال، مقامات و مردم این ایالت در تلاش هستند که این معضل را حل کرده و حداقل تا آغاز فصل سرما با قطعی آب مواجه نشوند.
پایگاه لس‌آنجلس‌تایمز در مقاله‌ای به قلم جسیکا روی (Jessica Roy) به این معضل و مساله پرداخته است. نویسنده در ابتدای مقاله‌اش ضمن اشاره به وضعیت کالیفرنیا و سابقه خشکسالی در این منطقه، تاکید دارد که به درخواست مقامات دولتی باید 15 درصد از مصرف آب مردم این ایالت کم شود تا وضعیت آبی در این منطقه به ثبات برسد.
کالیفرنیا قبلا سابقه صرفه‌جویی بیشتری را هم داشته است. در سال 2015 بحرانی به مراتب بدتر از بحران فعلی گریبان‌گیر کالیفرنیا شد. در آن زمان مقامات ایالتی از مردم خواستند که 25 درصد از مصرف آب خود را کم کنند و مردم هم تا یک سال بعد 24.5 درصد از مصرف خود را کم کرده بودند. این تجربه به حدی موفقیت‌آمیز بود که حالا مقامات کالیفرنیا را خوشبین کرده و آنها امیدوارند به راحتی بحران کم‌آبی فعلی را مدیریت کنند.
اما نباید گمان کرد که این کار به قول معروف «مثل آب خوردن» است. در سال 2015 بخش زیادی از هدررفت آب به علت وسایل قدیمی شستشوی خانگی بود و با تعویض دوش‌ها، توالت‌ها و سایر وسایل شستشو مصرف آب کاهش یافت. اما حالا دیگر چنین وضعیتی وجود ندارد و به همین دلیل، می‌توان گفت معضل خشکسالی جدی‌تر از گذشته است.
طبق تحقیقات، بیشتر مصرف و هدررفت آب در کالیفرنیا مربوط به بخش کشاورزی است. طبق اعلام مقامات، 80 درصد از میانگین مصرف آب کالیفرنیا مربوط به بخش کشاورزی و 20 درصد مربوط به مصرف خانگی و شهری است.
اینکه بخش کشاورزی چگونه باید مصرف آب را کاهش دهد، بحثی است جدا و مفصل. آنچه برای ما مهم است این است که مصرف‌کنندگان شهری چگونه می‌توانند از هدررفت آب جلوگیری کنند.
هیثر کولی (Heather Cooley)، محقق و کارشناس تغییرات آب‌وهوایی معتقد است شهروندان عادی جامعه هم می‌توانند با اقدامات کوچک خود سهمی در رفع بحران خشکسالی و مدیریت مصرف آب داشته باشند. او در این رابطه می‌گوید: «چالش‌های کم‌آبی ما بسیار مهم هستند. ما در این لحظه کاملاً روی لبه تیغ هستیم. همه ما باید وظیفه خود را انجام دهیم.»
شهروندان چگونه کم مصرف باشند؟
نویسنده لس‌آنجلس‌تایمز در ادامه مقاله خود به چند روش مهم برای کاهش مصرف آب شهری اشاره می‌کند. طبق ادعای نویسنده با این چند روش ساده، شهروندان می‌توانند تا حد زیادی به وظیفه خود در کاهش مصرف آب عمل کنند. این چند اقدام مفید بدین شرح هستند. مهم‌ترین توصیه صرفه‌جویی در آبیاری فضای سبز داخل خانه و خیابان‌هاست.
بیشتر خانه‌های کالیفرنیا یک فضای سبز بزرگ دارند که هر روز به خصوص در تابستان آبیاری می‌شوند. در سال 2016 کالیفرنیایی‌ها با یک کمپین اجتماعی توانستند از طریق کاهش دفعات آبیاری این فضای سبز در هفته، مصرف آب را به شدت پایین بیاورند. طبق گفته هیثر کولی، آبیاری ​​چمن در کالیفرنیای جنوبی حدود 40 تا 80 گالن آب مصرف می‌کند.
توصیه بعدی کاشت گیاهان بومی است. گیاهان غیربومی عموما آب بیشتری مصرف می‌کنند و نمی‌توانند با اقلیم سازگار باشند. گیاهانی که بومی کالیفرنیا نیستند، احتمالاً بیشتر از گیاهانی که برای رشد در اینجا تکامل یافته‌اند، آب جذب می‌کنند. بنابراین، بهتر است به جای گیاهان خارجی، از گیاهان بومی و کم‌مصرف کالیفرنیا برای تزئین فضای سبز داخل خانه استفاده شود.
پیدا کردن راه‌های نشت آب در خانه از دیگر راه‌های صرفه‌جویی در مصرف آب است. یک کالیفرنیایی همواره باید قبض آب خود را بررسی کند. اگر هزینه آب بدون دلیل و بدون مصرف قابل توجه بالا می‌رود، احتمالا در لوله‌های آب نشتی وجود دارد. راه‌های مناسبی برای تشخیص نشتی لوله آب وجود دارد. اگر بعد از بستن شیر فلکه مرکزی، عقربه کنتور آب همچنان در حال حرکت باشد، می‌توان گفت که در لوله‌ یا شیر آب نشتی وجود دارد.
همچنین امروزه دستگاه نشت‌یاب هوشمند (smart leak detector) اختراع شده است و با پرداخت کمی هزینه و خرید آن می‌توان بلافاصله محل ترکیدگی لوله یا نشتی را پیدا کرد.
طبق مطالعات انجام گرفته، اگر سال ساخت توالت (فرنگی) یک واحد ساختمانی به قبل از 1990 برگردد، آن توالت با هر استفاده، تا 6 گالن آب مصرف می‌کند. توالت‌های جدیدتر با هر مصرف حدود 1.28 گالن یا کمتر آب استفاده می‌کنند. بنابراین، با تعویض توالت ساختمان، روزانه حدود 33 گالن آب صرفه‌جویی می‌شود.
به جز این، تعویض یا تعمیر ماشین ظرفشویی و ماشین لباسشویی و سایر وسایل پرمصرف آبی نیز موجب صرفه‌جویی در هزینه آب و انرژی می‌شود. رعایت مسائل بسیار کوچک می‌تواند تاثیرات فوق‌العاده‌ای داشته باشد. احتمالاً قبلاً این نکات را شنیده‌اید، اما تکرار آن می‌تواند باز هم فایده داشته باشد: شیر آب را هنگام شستن ظروف یا هنگام مسواک زدن یا اصلاح صورت ببندید. ماشین لباسشویی و ظرفشویی خود را فقط زمانی که سبد آن پر از لباس و ظرف است، روشن کنید.
اگر منتظر گرم شدن دوش هستید، سطلی را در پایین آن قرار دهید تا آب هدر رفته را جمع کند. از این آب می‌توانید برای آبیاری گیاهان آپارتمانی خود استفاده کنید. به جای شلنگ از جارو و آب‌پاش برای تمیز کردن پیاده‌روها و معابر استفاده کنید. صبح یا عصر گیاهان حیاط خود را آبیاری کنید تا مقدار زیادی آب در اثر گرمای آفتاب ظهر تبخیر نشود و …
مهم‌ترین اصل برای درمان درد خشکسالی؛ ذهن خود را تغییر دهید
نکات بالا همگی مهم‌اند اما یادآوری همه این نکات کاری سخت است. بهتر است به جای این مطالب، یک اصل کلی را به خاطر سپرد. آنچه بسیاری از متخصصان بر آن تاکید دارند توجه دقیق به مصرف غیرمستقیم آب توسط شهروندان است. برای فهم این موضوع، هنگام مصرف کالاهای مختلف، این پرسش‌ها را دائما از خود بپرسید: «چقدر آب در محصولاتی که خریداری می‌کنم وجود دارد؟ چقدر آب برای آبیاری میوه‌ها و سبزیجاتی که من می‌خورم لازم است؟ گوشت، به ویژه گوشت گاو، یک منبع غذایی مهم است.
برای پرورش گاو از ابتدای زندگی تا پایان عمر، چه میزان آب مصرف می‌شود؟» از طریق این پرسش‌ها دائما به ارزش مواد مختلف و میزان آب مصرفی آن توجه داشته و تا حد زیادی مراقب هدررفت آن خواهید بود.
سیاست‌گذاران موضوع را سهل نگیرند
با این وجود نباید از خاطر برد که اگرچه اقدامات فردی مهم‌اند، اما هیچ جایگزینی برای اقدامات سیاسی و مدنی برای مدیریت بحران کم‌آبی وجود ندارد.
دولت بیشترین نقش را در حل مسئله خشکسالی دارد. تدوین قوانین صرفه‌جویی در مصرف آب، بهبود اوضاع کشاورزی و مکانیزه کردن دستگاه‌های آبیاری، تعویض وسایل شستشوی قدیمی و … همگی وظایف مهمی هستند که تنها با دخالت صورت می‌گیرند. از این رو می‌توان گفت، اجبار دولت به دخالت در موضوع خشکسالی و پرسش از آن، بیشترین تاثیر را در مدیریت مصرف آب دارد.