|پیام ما| هشدارهای تازه کارشناسان محیط زیست نشان می‌دهد انگل‌های بیماری‌زا در شرایط ادامه بحران اقلیمی بیشتر می‌شوند و با مساعد شدن شرایط برای رشدشان، انسان‌های بیشتری را آلوده می‌کنند. پیش از این نیز تحقیقاتی در زمینه ارتباط مستقیم و غیرمستقیم گرم‌شدن زمین بر توزیع انگل‌ها انجام شده بود؛ مانند ارتباط پدیده ال‌نینو و شیوع بیماری‌های دریایی. این میان سازمان بهداشت جهانی به تازگی گزارش کرده است که این ارتباط با افزایش بیماری‌های انگلی در کشورهای فقیر شایع‌ترخواهد بود؛ چرا که بودجه چندانی برای تولید داروهای کاراتر صرف نمی‌شود.

سازمان بهداشت جهانی مدت‌هاست که یکی از بزرگترین تهدیدهای سلامت انسان را تغییرات اقلیمی در نظر گرفته است. تغییر اقلیم به دلیل علل طبیعی و انسانی اتفاق می‌افتد، مستقیماً بر روی سلامتی انسان از طریق شرایط آب‌وهوایی شدید، تغییر الگوی بارش، کیفیت هوا ، بالا آمدن سطح دریا و غیره تاثیر می‌گذارد. این میان با توجه به اینکه انگل‌ها نیز از اجزای جدایی ناپذیر این اکوسیستم هستند، از تغییرات اقلیمی تاثیر می‌پذیرند. چنان که گرم شدن زمین به‌طور مستقیم می‌تواند بر توزیع انگل‌ها و عوامل بیماری‌زا و همچنین به‌طور غیر مستقیم، از طریق تاثیر بر دامنه میزبانی و فراوانی آنها دخیل باشد.
بحران اقلیمی و انگل‌های گوشت‌خوار
مطالعات زیادی که کارشناسان حوزه آب‌وهوا در سراسر جهان انجام داده‌اند، نشان‌ می‌دهد با افزایش دمای زمین، خطر شیوع بیماری‌های گرمسیری ناشی از حشرات و آفت‌ها در مناطق خنک‌ و معتدل جهان همچون اروپا و بخش‌هایی از ایالات متحده افزایش یافته است. ایندیپندنت در روزهای گذشته در گزارشی نوشته است که با ادامه روند بحران آب‌وهوایی احتمال دارد شرایط برای زیست انگل‌های گرمسیری مانند «لشمانیاز» مساعدتر شود. کارشناسان محیط زیست هشدار داده‌اند که بحران آب‌وهوایی و تغییر کاربری اراضی می‌تواند محیط مساعدی برای انگل‌های گوشت‌خوار موسوم به «لشمانیا» ایجاد کند و شمار بیشتری از مردم ایالات متحده را به این موجودات آلوده کند. لشمانیا یک بیماری انگلی است که به طور نمونه در ایران به دو فرم لشماناوز جلدی (سالک ) و احشایی (کالا آزار) دیده می‌شود.کارشناسان محیط زیست می‌گویند با ادامه روند بحران آب‌وهوایی احتمال دارد که شرایط برای زیست انگل‌های گرمسیری همچون انگل عامل بیماری لشمانیاز (سالک) مساعدتر شود و راحت‌تر بتوانند به بدن میزبان‌هایی که دستگاه ایمنی ضعیف‌تری دارند، وارد شود و حتی ممکن است سبب شود فصل شیوع این بیماری‌ها طولانی‌تر و وضعیت در دوره ابتلا وخیم‌تر شود.
درباره لشمانیا و سابقه آن در ایران
انگل‌ لشمانیا از راه نیش «شن‌مگس»ها به انسان انتقال می‌یابد. خود شن‌مگس نیز با تغذیه از خون پستانداران از جمله جوندگان به این انگل مبتلا می‌شود.
بیماری انگلی لشمانیاز (سالک) که با علائمی همچون زخم‌های دایره‌ای پوشیده از لایه‌های ضخیمی چرک زردرنگ شناخته می‌شود در گذشته جزو بیماری‌های مسری در مناطق گرمسیری به شمار می‌رفت و در کشورهایی مانند برزیل، مکزیک و هند شایع بود اما حالا متخصصان می‌گویند که در ایالت‌هایی از آمریکا همچون تگزاس و اوکلاهما نیز شایع شده است و احتمال دارد در آینده به کانادا هم برسد.
گونه‌ عمدتا مسری این انگل در ایالات متحده یعنی لشمانیا مکزیکانا، علائم خفیف‌تری دارد که خودبه‌خود بهبود می‌یابد اما محققان می‌گویند برخی گونه‌های آن نیز می‌تواند موجب مرگ شود. مثلا گونه لشمانیاز احشایی که در هند به آن «کالا-آزار» (تب سیاه) می‌گویند اگر درمان نشود در ۹۵ درصد موارد کشنده است و علائم آن تب، کم‌خونی، کاهش وزن و ورم طحال و کبد است. پژوهشگران می‌گویند لشمانیاز سالانه بین یک و نیم تا دو میلیون نفر را مبتلا می‌کند و مرگ حدود ۷۰ هزار نفر را سبب می‌شود. لشمانیاز جلدی (سالک) یکی از قدیمی‌ترین و شایع‌ترین بیماری‌های انگلی انسان در ایران و نیمی از کشورهای منطقه مدیترانه شرقی است به طوری که کانون‌های اندمیک (بومی) این بیماری در ۱۸ استان از ۳۱ استان کشور فراگیر است. این بیماری در ایران در قرن‌های گذشته کاملاً شناخته شده بوده و در آثار دانشمندان برجسته علوم پزشکی ایران از جمله ابن سینا و بها‌الدوله رازی راه‌هایی برای تشخیص و درمان آن ارائه شده است. در دوره قاجار، در پی ورود دانش نوین پزشکی به کشور تغییرات عمده در شناخت ایرانیان از بیماری‌ها به وجود آمد، شناخت این بیماری نیز دگرگون شد و راه‌های جدیدی برای مبارزه با آن به وجود آمد. نخستین گزارش‌های جدید درباره این بیماری به وسیله پزشکان اروپایی ساکن ایران ارائه شده است. در طول سال‌های 1320 خورشیدی به بعد کوشش‌های مهمی برای مبارزه با این بیماری انجام شد. در دوران جنگ تحمیلی عراق با ایران بیماری در بین گروه‌های عظیم انسانی (رزمندگان) شیوع پیدا کرد و مقامات بهداشتی کشور مجبور شدند راه‌های مختلفی برای مبارزه با بیماری را بیازمایند که مهم‌ترین آنها تزریق واکسن زنده لیشمانیا به رزمندگان بود. با این حال با پایان جنگ تحمیلی تزریق این واکسن ادامه نیافت و بررسی روی واکسن کشته لیشمانیا جایگزین آن شد و مراحل مختلف آن مورد ارزشیابی و کارآزمایی‌های بالینی قرار گرفت.
تاثیر عوامل اقلیمی بر افزایش بیماری در مشهد
بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی، این بیماری بیشتر در کشورهای فقیر شایع است؛ چون بودجه چندانی برای تولید داروهای کاراتر در درمان این بیماری صرف نمی‌شود و داروهای میلتوفسین و آمفوتریسین هم که فعلا برای درمان این بیماری به کار می‌روند، سمی و گران‌قیمت‌ هستند.این تحلیل در حالی است که نتایج یک مقاله پژوهشی که در سال 94، در شماره نهم مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد منتشر شده نشان می‌دهد، عوامل اقلیمی تاثیر نسبی در شیوع لیشمانیازیس جلدی آنتروپونوتیک در این شهر دارد و بیشترین تعداد بیماران، در منطقه حاشیه شهر ساکن بودند که این مناطق دارای جمعیت حساس، خدمات شهری کم، ساخت و سازهای جدید و مخازن بیماری است.در این مطالعه اپیدمیولوژیکی، اطلاعات مربوط به بیماران مبتلا به لیشمانیوز جلدی از مراکز بهداشتی درمانی پنجگانه دانشگاه علوم پزشکی مشهد جمع‌آوری شده و همچنین داده‌های اقلیمی( آب‌وهوایی‌) از اداره هواشناسی اخذ شد و در نتیجه داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار اکسل و آزمون همبستگی پیرسون آنالیز شده است. بر اساس نتایج این پژوهش تعداد 68958 مورد لیشمانیوز جلدی در طول 22 سال (1992-2014) در مراکز بهداشتی درمانی مشهد تشخیص داده شدند که بالاترین موارد ابتلا در میان بیمارانی مشاهده شد که در طول فصل سرد هر سال به این مراکز تشخیصی مراجعه کرده بودند. ارتباط معنی‌داری بین ساعات آفتابی، سرعت باد و لیشمانیوز جلدی مشاهده نشد، اما همبستگی قابل توجهی بین میزان بارش، دمای فصلی، رطوبت و میزان شیوع بیماری، مشاهده شد. در این پژوهش بالاترین تعداد موارد بیماری در طول 20 سال گذشته در سال‌های 1380-1381 مشاهده شد. همچنین روند بیست ساله نمودار هیستوگرام بیماری نشان دهنده توزیع فراوانی لیشمانیوز جلدی از نوع آنتروپونوتیک در شهر مشهد بوده است.
تغییرات اقلیمی یک سوم گونه‌های انگل را از بین می‌برد
پیش از این اما نتایج یک تحقیق جامع نشان می‌داد که تغییرات اقلیمی می‌تواند موجب از بین رفتن یک سوم گونه‌های انگل در زمین شود. در سال 96 روزنامه گاردین نوشته بود که کرم کدو، شپش، کنه و کک به دلیل اینکه عامل بیماری یا انتقال آن هستند عامل نگران کننده‌ای به حساب می‌آیند اما کارشناسان نسبت به انقراض آن‌ها هشدار دادند زیرا این موجودات نقش کلیدی در اکوسیستم‌ها دارند. بر اساس این گزارش انقراض در بین گونه‌های انگل می‌تواند موجب حمله غیر قابل پیش بینی آن‌ها به مناطق جدید شود و بر حیات وحش و زندگی بشر تاثیر بگذارد. همچنین به ششمین انقراض زمین که در حال رخ دادن است کمک قابل توجهی ‌می‌کند. در این بررسی که در آمریکا انجام گرفت نقشه پراکندگی جهانی 457 گونه انگل ترسیم شد. سپس محققان مدل‌های اقلیمی متفاوت و سناریوهای پیش‌بینی شده برای آینده را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند: تغییرات اقلیمی می‌تواند موجب از بین رفتن یک سوم گونه‌های انگل در زمین شود. به گفته کارشناسان انگل‌ها نقش کلیدی در اکوسیستم‌ها دارند. آن‌ها نزدیک به 80 درصد پیوندهای شبکه غذایی در اکوسیستم‌ها را فراهم می‌کنند. همچنین وجود طیف وسیعی از انگل‌ها در یک اکوسیستم به این مفهوم است که با یکدیگر رقابت داشته و می‌تواند گسترش بیماری‌ها را کند سازد. بر اساس این گزارش کارشناسان هشدار دادند درصورتی‌که انگل‌ها منقرض شوند شاهد بی‌ثباتی گسترده‌ای در اکوسیستم خواهیم بود که می‌تواند پیامدهای غیر قابل پیش بینی به همراه داشته باشد.
این یافته‌ها در حالی است که انتظار می‌رود با افزایش دما، میزان انتقال انگل‌ها و عوامل بیماری‌زا افزایش یابد. شواهد و تحقیقات گوناگون نیز نشان می‌دهد که حدت برخی از عوامل بیماری‌زا و انگل‌ها نیز ممکن است با افزایش جهانی گرم شدن کره زمین افزایش یابد. اثرات تغییر اقلیم بر انگل‌ها عوامل بیماری‌زا می‌تواند از جانب سایر عوامل تحمیلی استرس‌زای انسان ساخت مانند مداخله در طبیعت، تخریب زیستگاه‌های طبیعی، معرفی گونه‌های جدید، آلودگی‌های محیط زیستی، تقویت شود.