نمایندگان فرهنگی گرجستان در شب ششصدوهفتم بخارا از عکسهای دیمیتری ارماکوف گفتند
گیلان از چشم مردِ گرجی
ناصر فکوهی، انسانشناس: ارماکوف از مهمترین عکاسان نسل اول جهان است که برای ثبت واقعیت اجتماعی سراغ عکاسی رفت، جزئیات عکسهای او برای فرهنگشناسی اهمیت فراوانی دارد
۴ خرداد ۱۴۰۰، ۱۲:۴۹
مردان و زنان قاجاری با لباسهای ساده در کوچه و خیابانهای گیلان قرن نوزدهم به تصویر کشیده شدهاند. بازارهایشان، خانههایشان، مزارع و جنگلهایشان. همه را دیمیتری ارماکوف، عکاس گرجی به تصویر کشیده و حالا ۲۵۰ عکس او از گیلان که در موزه ملی گرجستان نگهداری میشد در کتاب «گیلانِ عصر قاجار در عکسهای دیمیتری ارماکوف» منتشر شده است. کتاب به تازگی منتشر شده و در آخرین نشست شبهای بخارا از آن رونمایی شد. در این رونمایی پژوهشگران ایرانی و گرجی صحبت کردند و هریک از اهمیت ارماکوف گفتند؛ کسی که نه تنها برای گرجیها بلکه با عکسهای مستندش از ایران، برای ایرانیها هم اهمیت فراوانی دارد. چنان که لیلا ماماتساشویلی، از مورخان گرجی در این جلسه گفت: «ارماکوف در اواخر قرن ۱۹ نه تنها در گرجستان بلکه در قفقاز روسیه و فرانسه مشهور بوده و در طول فعالیتهای پربارش ۳۶ نشان و جایزه مختلف کسب کرده است. او هم عضو انجمن باستانشناسان و هم عضو اتحادیه هنرهای زیبای روسیه بود و علاوه بر عکاسی، مجموعهدار بزرگی هم بوده است و عکسهای باارزش را گردآوری میکرد تا تصویر عصر خود باشد. خدمت او نه فقط به گرجستان که به کل منطقه است چرا که میراث او نه تنها شامل عکسهای تاریخی است بلکه زمینه خوبی را برای انجام مطالعات علمی و هنری است» این جلسه سخنرانان بسیاری داشت اما در این میان نیکولز ناخوتسریشویلی، رایزن فرهنگی سفارت گرجستان از چگونگی شکلگیری ایده این کتاب و تلاش هادی میرزانژادموحد و مهرداد اسکویی برای آن گفت. از اینکه موزه ملی گرجستان بزرگترین گنجینه عکسهای ارماکوف را دارد و دو سال قبل که این پژوهشگران به موزه رفتند و درخواست این کار را دادند کپی عکسهای گیلان در اختیارشان قرار گرفت. اما به گفته او صحبت از ارماکوف و عکسهایش از این مجموعه شروع نشده. ۱۲ سال قبل دکتر چایچی به تفلیس رفت و با موزه ملی همکاری داشت و نتیجه این همکاری در سال ۱۳۹۲ کتابی با عنوان «دیمیتری ارماکوف؛ عکاس میراث فرهنگی و باستانشناسی» بود. کتابی که که میتوان گفت نگاهی جدید و جالبی به میراث ارماکوف داشت و یک سال بعد هم مهرداد اسکویی آلبومی را با عنوان «گیلان به روایت کارت پستالهای تاریخی» منتشر کرد که این کتاب مقدمهای بود بر اجرای طرح کتاب کنونی. به گفته ناخوتسریشویلی، همزمان که موحد و اسکویی همکاریشان را با موزه ملی گرجستان شروع کردند؛ در خود موزه هم طرحی با عنوان «ارماکوف در ایران» اجرا شد که ایرانشناسان برجسته گرجی در آن حضور داشتند و شامل اغلب عکسهای ارماکوف به ایران بود و فقط شامل گیلان نمیشد. اما علاوه بر این عکسها سفرنامههای گرجی دوره ناصری اطلاعات جالبی را درباره گیلان آن عصر به ما میدهند. آن زمان مسافران قفقاز و تفلیس از بادکوبه به بندر انزلی میآمدند و سفرشان از آنجا شروع میشد. یکی از سیاحان که دو سال قبل از ترور ناصرالدینشاه قاجار به ایران سفر کرد، سفرنامهای نوشت و وضعیت آن زمان از دریای خزر تا تهران شرح داد و جزییات دقیقی از رشت و انزلی تا سفیدرود و رودبار و پل منجیل و بعد هم از قزوین و تهران ارائه کرد. رایزنی فرهنگی گرجستان میگوید ترجمه این سفرنامهها هم از هر نظر برای جامعه علمی ایران بسیار مهم است و قسمت گیلان این سفرنامهها در کنار عکسهای ارماکوف میتواند بسیار مهم باشد. ایرینا کوشوریدزه، سرپرست مجموعه هنر شرق در موزه ملی گرجستان و یکی از مولفان کتاب «دیمیتری ارماکوف در ایران» هم از جمله دیگر سخنرانان این جلسه مجازی بود. او هم انتشار این کتاب را مکمل فعالیتهای انجام گرفته در گرجستان دانست و گفت با آنکه آنها روی همه عکسهای ارماکوف کار کردند اما کار کردن روی بخش گیلان هم از جذابیتهای فراوانی برخورد است. «این عکسها بسیار خاص هستند چرا که از بناها و مناطقی عکاسی شده که دیگر وجود ندارد و کار ما و تیم ایرانی مکمل یکدیگر است. چرا که اهمیت این میراث بسیار زیاد است و همین دلیلی است تا این راه در ادامه هم پیگیری شود.» ارماکوف؛ عکاس فرهنگشناس «ارماکوف یکی از مهمترین عکاسان نسل اول جهان است که برای ثبت واقعیت اجتماعی سراغ عکاسی میروند.» ناصر فکوهی، انسانشناس و استاد دانشگاه صحبتهایش را اینطور شروع میکند و میگوید ارماکوف از جمله عکاسانی بوده که برخلاف جریان تاریخنگاری عصر خود قرار برداشته. جریانی که در آن زمان تاریخنگاری فرادستان و صحبت از پادشاهان و … را مدنظر داشته و صحبت و تصویربرداری از مردم عادی چندان مورد توجهاش نبوده است. به گفته فکوهی در فاصله دو جنگ جهانی مکتب آنال این نگاه را تغییر داده و افراد این مکتب سیستم تاریخنگاری و تاریخشناسی را تغییر میدهند و این روند تا کنون ادامه پیدا کرده است و در نتیجه به سوی ثبت زندگی مردم عادی میروند و در این میان ارماکوف یکی از برجستهترین افراد در این حوزه بوده که ثبت زندگی روزمره را در دستور کار خود قرار میدهد. به گفته این انسانشناس، ارماکوف در فاصله سال ۱۸۷۰ تا ابتدای قرن بیستم از منطقه گستردهای از ترکیه تا آسیای میانه عکاسی میکند و ایران هم جزو این مناطق بوده. این در حالی است که او استادِ سوروگین، از دیگر عکاسان گرجی معروفی است که از ایران دوره قاجار عکاسی کرده و به گفته فکوهی هرچند نقدهایی بر عکسهای سوروگین در این خصوص که در استودیو گرفته شده و یا با طراحی بوده وجود دارد اما عکسهای ارماکوف کاملا طبیعی و بدون دستکاری است و این نکته مهم در کار اوست. نکتهای که باعث میشود جزئیات فراوانی را ببینیم که برای فرهنگشناسی اهمیت فراوانی دارد. الیکا جلیلی، مورخ هنر و مدرس ایرانشناسی در بخش مطالعات خاورمیانه دانشگاه برن هم معتقد است این عکسها پرده از دورهای در عصر قاجار برمیدارد که تاکنون برای مورخان ناشناخته بوده و بازتاب فرهنگ و جامعهای است که یادآور جلوههای فراموششده این مرز بوم هستند و کار جمعآوری این آثار توسط موحد و اسکویی از جایی باارزشتر میشود که آنها با استفاده از منابع در دست عکسها را بنا بر ترتیب زمانی دستهبندی کردهاند و این هموارسازی کار را برای پژوهشهای آینده امکانپذیرتر میکند. جلیلی معتقد است این مجموعه قالبیت تحقیق و تحلیل بسیار دارد و امکان مغتنمی است برای پژوهشگران دوره قاجار. این کتاب دایرهالمعارف صنعت چوب است عکسهای ارماکوف فقط جنبههای اجتماعی و مردمشناسی ندارد. بلکه معماری موجود در ساخت و ساز خانهها و بناهای اداری و بندرگاهها و کافهها و …. هم در آنها به وضوح مشخص است و به همین دلیل روبرت واهانیان، معماراز جنبههای مهم معماری در این عکسها سخن گفت. به گفته او این کتاب دایرهالمعارف صنعت چوب و کاربری آن در ساختمانهای گیلان آن زمان است و او با جدیت و با جزئیات از ساختمانها عکاسی کرده. نکته دیگری که واهانیان بر آن تاکید دارد جزئیات عکسهای ارماکوف از قطع درختان جنگلی، شیوه غلطاندن درختان و جابجایی قطعات بریده شدن سنگین با استفاده از گاومیشها است. پس از آن هم تصویر بناهایی را نشان داده که با چوبهای وارداتی از روسیه ساخته میشدند و در نتیجه در این کتاب دو سازه دیده میشود؛ یکی عکاسی از قطع درختان و انتقالش به روسیه و بعد هم عکس از چوبهای وارداتی از روسیه برای احداث بناهایی برای خود روسها که اردوگاه و کنسولگری و … را شامل میشده. به گفته واهانیان هنر ارماکوف این است که هر دو اینها را نشان میدهد و در هر محل میبینیم که سازهها را با عکسهایش مقایسه میکند و نشان میدهد خانههای محلی ساده و روستایی چطور است و خانه ساخته شده با چوبهای وارداتی چطور. از نگاه او شاید قصد ارماکوف ایجاد همین مقایسه در ذهن بیننده بوده و اینکه نشان دهد تکنولوژی روس ها چقدر پیشرفته بوده و ایران این تکنولوژی را در ساخت و ساز نداشته است.این معمار در بخش دیگر سخنانش به بررسی تصاویر دیگر پرداخت و گفت که در این عکسها هرچه از آستارا به سمت انزلی میآییم شاهد این واقعیت هستیم که ساخت و سازها باشکوهتر است و جزییترین موارد ساختمانی هم عکاسی شده. چنانچه در انزلی عکسهای فراوانی گرفته و یکی از باشکوهترین این عکسها کاخ شمسالعماره ناصرالدین شاه است که به نظر میرسد بالکنهایی با اسکلت چوبی دارد و بر این بنا متمرکز شده و چندین عکس از چند زاویه وجود دارد و در یکی از این عکسها پردهای را میبینیم که متحرک است برای باران و پشت سرش نمای شمسالعماره با گچبریهای منقوش وجود دارد. دیمیتری ارماکوف بعد از انزلی عکسهای فراوانی از رشت دارد که دقت و جزیینگری او در عکاسی از رشت بیش از همه جاست. در بازار رشت انواع صنوف را به تصویر میکشد و معرفی میکند. حالت ابتدایی ساختمانها را نشان میدهد و در تاریخ رشت میبینیم این ساختمانها بارها طعمه حریق میشدند. در آن زمان این فضای ساده در عکسهای ارماکوف بسیار محسوس است. او به کنسولگری روسیه هم رفته و نماهای فاخری را به تصویر کشانده و همه اینها نشان از دید معمارگونه ارماکوف دارد؛ نگاهی که برای همه متخصصان معماری و پژوهشگران این عرصه اهمیت فراوان دارد.
آرشیو
نظر کاربران
نظری برای این پست ثبت نشده است.
تبلیغات
وب گردی
- اقدامات لازم برای اسباب کشی و جابجایی منزل
- بسته بندی مواد پودری با دستگاه ساشه: شغل پردرآمد این روزها
- طبع روغن زیتون در طب سنتی چیست؟ معرفی 4 خواص روغن زیتون
- خرید ساک دستی تبلیغاتی چه مزایایی برای هر برند دارد؟
- تعریف درست هوش مصنوعی (AI) چیست؟
- 10 ایده شغل دوم با سرمایه اولیه کم برای کارمندان
- مقایسه تعرفه پنلهای پیامکی و تبلیغاتی
- مقاصد جذاب و معروف برای کمپ زدن در طبیعت
- 8 نمایندگی تعمیر پکیج ایران رادیاتور در تهران + اطلاعات تماس
- اسپیکر بلوتوثی ارزان و باکیفیت: کدام مدلها را بخریم بیشتر
مطالب مرتبط
بارش برف و باران امروز ادامه دارد
۲۲ استان کشور تا پایان هفته بارش برف و باران سنگین را تجربه میکنند
انسداد راه دسترسی ۱۶۰ روستای لرستان
وضعیت محیطبانان اگر مناسب بود، سراغ شغل دوم نمیرفتند
حمله به یک معلم و دانشآموز با چاقو در رشت
گزارش «پیام ما» از نشست بررسی کاربرد فناوریهای نوین در صنایع خلاق
اکوسیستم استارتاپی عامل آشتی کسبوکاری مردم و نوآوران
تصویربرداری از یک قلاده خرس قهوهای در گیلان
پلیکانهای سفید مهاجر مهمانان پاییزی تالاب انزلی
تشدید بارش باران در ۳ استان شمالی
آتشسوزی در پارک ملی بوجاق مهار شد
گروهی از زنان مکزیک جان خود را برای رساندن غذا به مهاجران به خطر میاندازند
مسافران قطار مرگ
بیشترین نظر کاربران
معمای ریاست محیط زیست در کابینه رئیسی
بیشترین بازنشر
ستاندن حیات از غزه
پربازدیدها
1
به نام حیوانات به کام باغوحشداران
2
«بمو» را تکهتکه کردند
3
سوداگران گنج پل تاریخی ۳۰۰ ساله در بابل را تخریب کردند
4
محیطبانها با رد زنی چرخهای موتورسیکلت به شکارچیان رسیدند
5
کبوتر نماد مناسبی برای صلح است؟
دیدگاهتان را بنویسید