در یک دهه آینده، مهم‌ترین تاثیرات فیزیکی تغییرات آب‌و‌هوایی عبارتند از نوسانات شدید بلایای طبیعی ناشی از تغییرات آب‌و‌هوایی، بحران گسترده کمبود منابع آبی، تغییر در منابع غذایی دریایی و تلاش کشورها برای دسترسی به قطب. اما فوری‌ترین تاثیرات تغییرات آب و هوایی در حوزه سیاسی و اجتماعی احساس می‌شود. تغییر در روند تولید انرژی و تحول الگوهای حمل‌و‌نقل موجب بروز تغییراتی در منابع انرژی، صنعت خودرو و زیرساخت‌ها می‌شود. اتحادیه اروپا که شدیدترین اقدامات را در مبارزه با تغییرات آب و هوایی در پیش گرفته نخستین اثرات آن را تحمل می‌کند.

افزایش نوسانات آب‌و‌هوا، تغییر الگوهای موسمی و گسترش شهرنشینی که با افزایش مصرف پروتئین حیوانی و منابع آبی همراه خواهد بود می‌تواند چالش‌های گسترده‌ای را در بخش کشاورزی ایجاد کند و این چالش‌ها به بحران‌های کوتاه مدت منجر می‌شوند. کشورهای در حال توسعه در خصوص مصرف پروتئین حیوانی بسیار از کشورهای توسعه یافته عقب‌تر هستند اما افزایش روند شهرنشینی در این کشورها موجب می‌شود مصرف گوشت در کشورهای در حال توسعه نیز افزایش یابد و به این ترتیب آب و زمین بیشتری برای تولید غذا مصرف می‌شود.

بحران منابع آب موجب محدود شدن طرح‌های ابتکاری شهری شده و شهرها را وادار می‌کند به سمت تکنولوژی شیرین کردن آب بروند. در نقاطی نظیر هند و آسیای مرکزی انتظار می‌رود بحران آب تاثیرات گسترده اجتماعی و سیاسی در یک دهه آینده بر جای بگذارند. تغییر دمای آب اقیانوس‌ها هم اکنون نیز موجب تغییر مکان و کوچ منابع غذایی دریایی شده است. این منابع غذایی برای کشورهایی که در منطقه آسیا پاسیفیک واقع شده‌اند بسیار حیاتی است. با مهاجرت گونه‌های غذایی آبزی انتظار می‌رود مرزهای دریایی میان کشورها دستخوش تغییر و تجاوز شود و به این ترتیب انتظار می‌رود در یک دهه آینده شاهد رویارویی کشورها در دریاها و اقیانوس بر سر دسترسی به مواد غذایی دریایی باشیم. انتظار می‌رود این رویارویی‌ها نه تنها در آسیا پاسیفیک مشاهده شود بلکه حتی به مناطق قطبی نیز کشیده شود.  تغییرات آب و هوایی موجب شده شاهد تغییراتی جدی در قطب باشیم و آب شدن بی‌سابقه یخ‌های قطبی جغرافیای قطب را تغییر دهد. به نظر می‌رسد در یک دهه آینده با افزایش پیشرفت‌های تکنولوژیک، رقابت‌ها برای کنترل بر قطب افزایش یابد.

فراتر از هیدروکربن

در حالی‌که تغییرات آب‌و‌هوایی و پیشرفت‌های اقتصادی و فن‌آوری باعث تغییر در روش تولید و ذخیره انرژی می شود، قدرت مبتنی بر هیدروکربن از نظر اهمیت کلی، به افول می‌گراید.  اما بعید به نظر می‌رسد روش‌های دیگر تولید انرژی، در یک دهه آینده از قدرت  هیدروکربن پیشی ‌بگیرد. گسترش مداوم زیرساخت‌های استخراج گاز طبیعی مایع باعث تغییر جریان تجارت جهانی انرژی می‌شود‌، چراکه گاز طبیعی است انرژی پاک‌تری بوده و تنوع بیشتری را برای تامین کنندگان و مصرف کنندگان انرژی فراهم می‌کند. در آمریکای جنوبی، آفریقا و قطب، رقابت برای دسترسی به منابع معدنی استراتژیک موجب افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در این منطقه می‌شود.

گسترش مداوم زیرساخت‌های استخراج گاز طبیعی مایع باعث تغییر جریان تجارت جهانی انرژی می‌شود‌، چراکه گاز طبیعی است انرژی پاک‌تری بوده و تنوع بیشتری را برای تامین کنندگان و مصرف کنندگان انرژی فراهم می‌کند. در آمریکای جنوبی، آفریقا و قطب، رقابت برای دسترسی به منابع معدنی استراتژیک موجب افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در این منطقه می‌شود.

عامل جمعیت

در حال حاضر در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جمعیت رو به کاهش است. تاثیر این کاهش جمعیت رفته رفته در یک دهه آینده احساس می‌شود. نخستین تاثیر منفی این عامل در حوزه امنیت و رفاه اجتماعی پدیدار می‌شود. دولت‌ها مجبور می‌شوند برای کاهش فشار بر صندوق‌های بازنشستگی، سن بازنشستگی را افزایش دهند. به این ترتیب ورود جوانان به بازار کار سخت‌تر شده و خروج از بازار کار برای افراد مسن نیز با دشواری همراه می‌شود. از آنجائیکه با افزایش تعداد بازنشستگان، هزینه بر درآمد پیشی خواهد گرفت، در نتیجه میزان سرمایه در بانک‌ها و نهادهای مالی کاهش خواهد یافت. این تاثیرات منفی ابتدا در اروپا، ژاپن و کره جنوبی احساس می‌شود. البته کشورهایی نظیر ایالات متحده آمریکا نیز از این آسیب بی‌گزند نخواهند بود. در کشورهای نظیر چین و هند جمعیت همچنان رو به افزایش خواهد بود و این افزایش جمعیت از یک سو به معنای افزایش نیروی کار است و از سوی دیگر با افزایش شهرنشینی مصرف بیشتر منابع را به دنبال خواهد داشت. این افزایش جمعیت وقتی که با افزایش توقعات همراه شوند ترکیبی از منفعت و زیان را به همراه خواهد آورد. اگر کشورهای بتوانند از این افزایش جمعیت در مسیر درست بهره ببرند می‌توانند در عین مصرف بیشتر رشد اقتصادی بیشتر را نیز تجربه کنند. اما اگر نتوانند انتظارات جمعیت رو به رشد را برآورده کنند، در معرض نارضایتی‌های اجتماعی و سیاسی قرار خواهند گرفت. تفاوت رشد جمعیت بین دو قسمت از جهان هم اکنون نیز موجب بروز آسیب‌هایی شده است. به این ترتیب که در اروپا و آمریکا شاهد رشد ناسیونالیسم سیاسی و اقتصادی هستیم که خود را در شمایل تمایلات افکار عمومی علیه مهاجران نشان داده است. اما در پایان این دهه، این تمایلات تغییر می‌کند و این کشورها چاره‌ای ندارند جزء این‌که به سمت جذب مهاجر و نیروی کار بیشتر بروند و تا بتوانند کاهش جمعیت و نیروی کار خود را جبران کنند.

عامل فقر و بهداشت

پیشرفت‌ها در حوزه سلامت و بهداشت، افزایش تعداد زنان شاغل، خانواده‌های کوچک‌تر و تلاش‌های گسترده برای از میان بردن فقر طی 50 سال گذشته موجب ایجاد تغییرات اساسی در معیارهای جمعیتی شده است. جمعیت جهان پیرتر شده است چون میانگین عمر افزایش یافته است. نرخ تولد کاهش یافته است چرا که دیگر کسی انتظار ندارد فرزندش را به هنگام تولد از دست بدهد. پیشتر به واسطه نرخ بالای مرگ و میر نوزادان، نرخ تولد بالا بودن تا حداقل چند فرزند از مرگ رهیده باقی بمانند. با در نظر گرفتن فقر کمتر و میانگین عمر بالاتر، تقاضا برای مصرف منابعی نظیر انرژی، مواد غذایی، زمین و آب آشامیدنی افزایش یافته است. در برخی کشورها این عوامل می‌توانند چالش برانگیز باشد کاهش فقر، بهبود تغذیه و راه‌کارهای بهداشتی پیشگیری از بیماری موجب شده انتظارات اجتماعی در سراسر جهان بیشتر شود. این انتظارات می‌تواند دسترسی به شغل مناسب باشد یا خانه مناسب و یا آموزش و یا دسترسی به خدمات دولتی مناسب. افزایش انتظارات در جوامع همزمان با تلاش دولت‌ها برای برقراری برابری اجتماعی می‌تواند موجب شیوع ناسیونالیسم اقتصادی شود. و همه این‌ها دولت‌ها را با خصوص با طبقه متوسط درگیر می‌کند. کار دولت‌ها در این حوزه بسیار سخت است .

منابع: 

Oxfam International – Brookings Institute – Perch Perspectives – Stratfor – Geopolitical Futures