فردا چهاردهمین نمایشگاه گردشگری و صنایع‌دستی تهران افتتاح می‌شود، نمایشگاهی که غایبان بسیاری دارد. در یک سال و نیم گذشته بعضی از مراکز گردشگری، دفاتر خدمات مسافرتی، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و… به دلایل بسیار از جمله خسارات قابل توجه مالی، ناگزیر از بخش گردشگری جدا شدند. بخشی که بیش از هجده ماه است حال خوشی ندارد و حالا در آستانه نوروز که سال‌ها نقطه امید و پیک گردشگری داخلی کشور بود، همچنان دل نگران، امید به وعده «انجام سفر با رعایت پروتکل‌های بهداشتی» بسته است. بسیاری از کارشناسان معتقدند وضعیت کرونا در کشور هنوز جدی و خطرناک است. اما رکود گردشگری و زیان‌های اصناف گردشگری از سویی و تقاضای مردم که از اعمال محدودیت‌های کرونایی خسته‌ و نیازمند سفر هستند از سوی دیگر، اتخاذ تصمیم درباره چگونگی انجام سفرهای نوروزی را تبدیل به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در حوزه گردشگری کشور کرده است. شمارش معکوس برای رسیدن بهار آغاز شده و همچنان کرونا در حال گشت‌و‌گذار در دنیاست. بعضی از کشورها خود را برای بهار و تابستانی پر سفر آماده می‌کنند و آرام آرام در حال تلاش برای احیای صنعت گردشگری با روش‌های مختلف هستند. ایران اما در اوج نگرانی‌های جدید از شیوع ویروس جهش یافته کرونا، در حال آماده شدن برای نوروز است. نوروزی که گفته می‌شود در آن با توجه به رکود گردشگری و محدودیت‌های تردد در یک سال و نیم گذشته با تقاضای شدیدی در حوزه سفر مواجه خواهیم بود. در روزهای اخیر تصمیماتی در زمینه چگونگی انجام سفرهای نوروزی اتخاذ شد و کارشناسان هشدارهایی در این زمینه دادند. علیرضا رییسی سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا روز دوم اسفند درباره تصمیم‌گیری ستاد کرونا در رابطه با سفرهای نوروزی اعلام کرد: «تصمیم‌ بر این شد که چنانچه روند نزولی‌ بیماری ادامه پیدا کند و میزان بستری و مرگ‌و‌میر ناشی از کرونا در کشور بسیار کاهش پیدا کند و تعداد شهرهای آبی و زرد غالب باشد، با رعایت پروتکل‌های کنترل شده برخی سفرها را داشته باشیم. این مسئله یک قید دارد آن هم این‌که در صورتی این اتفاقات خواهد افتاد که ما دچار خیز چهارم نشویم. اگر در شرایط فعلی و آمار نزولی‌تر از حالا داشته باشیم، امکان سفر با شرایط اعلام شده وجود دارد، اما اگر دچار خیز چهارم شدیم، تمام این برنامه‌ریزی‌ها باطل می‌شود.»

مدل‌های پیشنهادی سفر در نوروز

ولی تیموری معاون گردشگری کشور هم در پی تصمیم ستاد کرونا درباره سفرهای نوروزی با اشاره به این‌که یکی از اهداف مدیریت سفر در نوروز 1400 ممانعت از شکل‌گیری سفرهای انبوه و بی‌برنامه است، گفت: «بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده ما دو مدل سفر را پیشنهاد دادیم که می‌تواند با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور اجرایی شود. مدل اول سفر با تور است؛ در این مدل از سفر گردشگران از خدمات تور استفاده می‌کنند و حتما در مراکز اقامتی مجاز اقامت می‌کنند که تحت نظارت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است. در مدل دوم سفر افراد تور خریداری نمی‌کنند اما در سفر به شهر مقصد حتما باید در مراکز اقامتی مجاز و تحت نظارت این وزارتخانه اقامت کنند تا تمام پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود و سلامتی مردم حفظ شود» تیموری درباره اقامت مسافران در نوروز هم اعلام کرد: «به‌منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، در نوروز ۱۴۰۰ ایجاد کمپ‌های گردشگری، چادر ‌زدن، اقامت گردشگران در اماکنی مانند مدارس، زائر‌سراها، حسینیه‌ها و … ممنوع است.»
دیروز هم شهرام آدم‌نژاد، معاون حمل‌و‌نقل وزیر راه‌و‌شهرسازی به خبرگزاری ایسنا گفت: «مسلما در شرایط کنونی حمل‌ونقل عمومی با رعایت پروتکل‌های سختگیرانه‌تر به کار خودشان ادامه می‌دهند اما اگر شرایط از نظر شیوع ویروس کرونا به حدی بد شود که مجبور شویم حمل‌و‌نقل عمومی را نیز محدود کنیم، این اتفاق نیز خواهد افتاد.» معاون وزیر راه درباره این‌که آیا سفرهای مردم در اسفند ماه در راستای افزایش نگرانی‌ها برای بالاتر رفتن آمارهای شیوع ویروس کرونا به ویژه از نوع انگلیسی محدودتر می‌شود؟ گفت: «تا کنون ابلاغی از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا در این راستا نداشته‌ایم و بنابراین پروتکل‌های سابق بر مناطق آبی، زرد، نارنجی و قرمز حاکم است.»

تورها در اولویت سفر نوروزی 1400

یکی از راههایی که امکان کنترل بیشتر در جهت رعایت مسائل بهداشتی را هم به مسافران و هم برگزارکنندگان سفر می‌دهد، استفاده از خدمات تورهای گردشگری است. هرچند بسیاری از کسانی که در نوروز سفر می‌کنند علاقه چندانی به استفاده از تور ندارند، اما در شرایط فعلی و در صورتی که میل به سفر را نتوان به زمان دیگری موکول کرد، راه ایمن‌تر استفاده از خدمات تورهای گردشگری است. امیر‌پویان رفیعی شاد، رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی استان تهران در خصوص مزایای استفاده از تور در سفرهای نوروزی در شرایط فعلی و با تاکید بر این‌که بهتر است مردم اگر می‌خواهند سفری داشته باشند، در قالب سفرهای هوشمند باشد تا منتهی به پیامدهای منفی نشود، به «پیام‌ما» می‌گوید: «قوانین و مقرراتی در این رابطه تدوین شده است که در هتل‌ها و وسایل حمل‌و‌نقل جمعی که طبق برنامه تورها خدمات‌رسانی می‌کنند، اجرا می‌شود. دلیل اینکه ما از سفر هوشمند و در چارچوب مقررات بهداشتی سخن می‌گوییم، این است که تلاش داریم مسائل ایمنی و بهداشتی سفر در اجرا محقق شود. همه همکاران ما در چارچوب این قوانین پیش روند. موضوعی که مطرح کرده و بر آن تاکید داریم این است که قطعا در قالب تور اقامت در اقامتگاه هایی که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند، در اولویت قرار می‌گیرد. این اقامتگاه‌ها با ضدعفونی مکان و ارائه خدمات و بسته‌های غذایی بر اساس شیوه‌نامه‌های ابلاغ شده فعالیت دارند. سفر به این شیوه و در قالب تورهایی که بر این خدمات نظارت دارند، ایمن‌تر از سفرهایی است که به صورت انفرادی انجام می‌شود و اطمینانی در مورد رعایت بهداشت در اقامتگاه یا وسیله نقلیه وجود ندارد.»
رفیعی‌شاد تاکید می‌کند که: «اگر شرایط به گونه‌ای شود که خدای نخواسته موج چهارم یا شیوع بیشتر کرونای انگلیسی اتفاق بیفتد، همه ما قائل به این هستیم که سفر نباید انجام شود. اما اگر قرار بر این است که در شرایط فعلی سفر انجام شود بهتر آن است که به صورت انفرادی انجام نشود و در قالب مسافرت‌های گروهی با تور با توجه به رعایت فاصله‌گذاری و اقامت و پذیرایی در مکان مناسب صورت گیرد.»
همزمان با نزدیک شدن به موعد سفرهای نوروزی و تاکیدی که مسئولان بر استفاده از تورها در نوروز 1400 دارند، روز گذشته اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان تهران به دفاتر و شرکت‌های خدمات مسافرتی اخطار داد در صورت فروش مجوز به افراد، سایت‌ها و صفحات مجازی، در کمیسیون فنی نظارت بر عملکرد دفاتر خدمات مسافرتی برای آن‌ها پرونده تشکیل می‌دهد. رفیعی شاد در مورد این اخطاریه می‌گوید: «سال‌هاست با افراد یا دفاتری مواجهیم که بدون مجوز فعالیت می‌کنند، در فضای مجازی تبلیغ تور و جذب مسافر می‌کنند و با توجه به اینکه یک سری هزینه‌ها را ندارند، مبلغ تمام شده تور برای آن‌ها کمتر است. قوانین و مقرراتی که ما با آن فعالیت داریم را رعایت نمی‌کنند. زمانی که وزارت گردشگری و پلیس امنیت به این موضوع ورود کردند، باعث شد که این افراد از بعضی دفاتر معدود، مجوز و حکم ماموریت دریافت کنند، تا با مجوز این دفاتر تورگردانی انجام دهند. این اخطاریه در همین راستا ابلاغ شده است» تاکید بر سفر با تورهای گردشگری شاید زمینه را برای بروز این تخلفات بیشتر فراهم کند و از سویی طبق گفته رفیعی شاد، پایین بودن قیمت تمام شده تورهایی که توسط این متخلفان برگزار می‌شود شاید باعث اقبال مردم به این افراد در فضای مجازی شود، کسانی که نظارت و کنترلی بر فعالیت و ارائه خدماتشان وجود ندارد. نوروز در راه است و به زعم بسیاری از کارشناسان امسال با حجم بالایی از تقاضای سفر از سوی مردم روبه‌رو خواهیم بود. چرا که سه سال متوالی است که مردم از سفرهای نوروزی مطلوب خود محروم مانده‌اند -سال 98 به دلیل وقوع سیل سراسری، سال 99 آغاز پاندمی کرونا و امسال هم شیوع نوع جهش یافته این ویروس که رنگ بسیاری از شهرها را قرمز کرده است- حالا در میان تمام بیم‌ها، امیدهایی برای انجام دوباره سفرهای نوروزی ایجاد شده است، اما در برخی مواقع به نظر می‌رسد وعده رعایت پروتکل‌های بهداشتی از سوی مسئولان به انتزاع نزدیک‌تر است تا واقعیتی قابل اجرا.