سایت خبری پیام ما آنلاین | قرار بود هرس کنند، از ریشه زدند

200 بلوط در طرح مجتمع کشت و صنعت لرستان بدون مجوز شورای عالی جنگل قطع شدند

قرار بود هرس کنند، از ریشه زدند

عضو سابق شورای‌عالی جنگل مرتع و آبخیزداری کشور: هم شاخه‌های روی پایه‌های باقی‌مانده قطع شده‌ و هم کنده‌ها از زمین کف‌بر شده‌اند رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال که ده روز پیش دستور توقف این عملیات را داده بود از سمت خود برکنار شده است





۲۷ بهمن ۱۳۹۹، ۶:۴۸

تنک کردن جنگل برای افزایش مقاومت؛ این توجیهی بود که برای قلع‌و‌قمع درختان پارک جنگلی کشت و صنعت لرستان آوردند. منطقه‌ای که در بهترین حالت سطح تاج پوشش آن به 15 درصد هم نمی‌رسد و همین مسئله، تنک کردن با هدف نوردهی بیشتر به گیاه را زیر سوال می‌برد. فعالان محیط زیست نگران تکرار سناریوی روستای «گوشه‌» هستند؛ قطع درختان، واگذاری و سپس تغییر کاربری. نتیجه این اتفاقات زمین مسطحی است که اکنون پشت حصار قرار گرفته و هیچ اثری از درختان بلوط در آن نیست.

قطع درختان مجتمع کشت‌و‌صنعت از اواسط بهمن ماه آغاز شد یا حداقل در آن تاریخ بود که ویدیوی قلع‌و‌قمع درخت‌ها در فضای مجازی دست به دست شد. اینکه چه تعداد درخت به اسم «عملیات اصلاحی بهداشتی» در جنگل‌های بلوط لرستان قطع شده، مشخص نیست. مسئولان منابع طبیعی لرستان هنوز جزئیاتی از طرح اصلاحی بهداشتی یا طرح پرورشی منتشر نکرده‌اند اما در مطالعاتی که به آن استناد شده، توصیه شده که شاخه‌های درختان زیر 2.5 سانت قطع شود نه شاخه‌های با قطر 25 سانتی‌متر. آن‌ها هنوز هیچ پاسخ شفافی به این موضوع نداده‌اند؛ اما پس از دخالت دادستان خرم‌آباد به این پرونده، منابع طبیعی لرستان مکلف شد تا 10 هزار اصله نهال در کشت و صنعت خرم‌آباد بکارد و در جهت جلوگیری از موارد مشابه اقدام کند.

ورود دادستان و تکلیف منابع طبیعی به کاشت درخت

هشت روز قبل از این دستور دادستان شیرزاد نجفی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ادعا کرده بود که هیچ درختی قطع نشده است. او به فارس گفته بود: «قلع و قمعی در کار نبوده است، در این منطقه حدود ۱۱۰۰ هکتار پارک جنگلی داریم که طرح مصوبی مبنی بر عملیات پرورشی و بهداشتی درختان بلوط داریم. بر اساس این برنامه که سالانه انجام می‌شود شاخه‌های مازاد و خشک با نظارت منابع طبیعی هرس می‌شود.» منابع طبیعی این استان مدعی است که هیچ درختی قطع نشده و تنها عملیات هرس صورت گرفته است اما شواهد و تصاویر منتشر شده، خلاف آن را می‌گوید.

تصویربرداری ممنوع است

حفاظ بتنی اطراف مجموعه کشت و صنعت که دو سال پیش کشیده شد و مخالفت فعالان محیط زیستی را به دلیل تکه‌تکه شدن زیستگاه حیات‌وحش در پی داشت، مانع هر گونه ورود و پایش دقیق منطقه است.
تصویربرداری در منطقه ممنوع است اما فعالان محیط زیستی با ورود به مجموعه، عکس‌هایی با تلفن‌های همراه گرفته‌اند. مجید دریکوند، دکترای علوم محیط زیست و عضو شبکه تشکل‌های محیط زیستی و منابع طبیعی استان لرستان که از این مجموعه بازدید داشته به «پیام‌ما» می‌گوید: «اجازه دسترسی و بازدید همه عرصه را نمی‌دهند اما تا جایی که به تشکل‌های محیط زیستی نشان دادند درختان 4 تا 5 هکتار از مجموعه کشت و صنعت را قلع‌و‌قمع کرده‌اند.» به گفته او تاکنون بیش از 200 درخت قطع شده است.

700 هکتار جنگل به بخش خصوصی واگذار شد

احیا و بازسازی مجموعه پارک جنگلی کشت‌وصنعت مربوط به قبل از سال 96 است، همان زمان بود که 700هکتار از جنگل‌های زاگرس را به مجموعه ورشکسته کشت‌و‌صنعت سابق اضافه کردند. با احتساب 400 هکتار قبلی که البته در محدوده جنگلی نبود و چرم، فرآورده‌های گوشتی و نخ تولید می‌کرد، هزار و 100 هکتار اراضی در اختیار سرمایه‌گذاری گذاشته شد تا طرح‌های گردشگری ایجاد کند. فرایند واگذاری کاملا مسکوت پیش رفت و به این پرسش هم پاسخ داده نشد که چگونه اراضی ملی و کوه برای بهره‌بردای به یک سرمایه‌گذار بخش خصوصی واگذار می‌شود؟

دیوارکشی در دل جنگل

واگذاری که 2 سال قبل آثارش را در قالب دیوار کشی در دل جنگل نشان داد. وسط درختان بلوط و زیستگاه سنجاب‌ها دیوار کشیدند و بخشی از درختان بلوط را این طرف دیوار گذاشتند و بخشی دیگر را طرف دیگر. سال گذشته بهمن افراسیابی، معاون حفاﻇﺖ و اﻣﻮر اراﺿﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻨﮕﻞ‌ﻫﺎ، ﻣﺮاﺗﻊ و آﺑﺨﯿﺰداری ﮐﺸﻮر گفته بود که حتی اگر یک درخت از این مجموعه قطع شود قرارداد 15ساله کشت‌و‌صنعت یک‌طرفه باطل می‌شود. حالا اما بیش از 200 درخت قلع و قمع شده. تصاویر و ویدیوهای پخش شده حاکی از آن است که قطر بخشی از شاخه‌های قطع شده حتی به 25 سانتی‌متر هم می‌رسد.

یک پنجم درختان مجتمع کشت‌وصنعت هرس شد

تاکنون 4 ادعا برای قطع این درختان عنوان شده است، شامل: «هرس کردن، تبدیل جنگل شاخه‌زاد به دانه‌زاد، آفت‌کشی و افزایش مقاومت درختان.» ادعای اول تبدیل پارک جنگلی از شاخه‌زاد به دانه‌زاد بوده است. آن هم در قالب یک پنجم از مساحت مجتمع کشت و صنعت. موضوعی که مهرداد ویس‌کرمی، نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی نیز بر روی آن دست گذاشته بود. ویس‌کرمی 14 بهمن ماه به خانه ملت گفته بود: «طرح پرورش جنگل (حذف جَست‌ها) به منظور دانه زاد شدن درختان بلوط، از تکالیفی است که از سوی منابع طبیعی و سازمان جنگل‌ها در طرح واگذاری مجتمع گنجانده شده است و پیمانکاران این موضوع به صورت کتبی از سوی منابع طبیعی به شرکت معرفی و عملیات هرس با نظارت مستقیم کارشناسان آن اداره کل انجام می‌گیرد. همچنین فقط هزینه انجام هرس بر عهده شرکت است؛ لذا دستورالعمل و نظارت با خود اداره‌کل منابع طبیعی است.»

هرس جنگل بی‌معنی است

مرتضی ابراهیمی‌رستاقی، عضو سابق شورای‌عالی جنگل مرتع و آبخیزداری کشور و کارشناس حوزه زاگرس اما می‌گوید که هرس کردن در جنگل معنا ندارد. او به «پیام‌ما» می‌گوید: «هرس یک عملیات باغبانی است و در مورد گونه‌های باغی اعمال می‌شود. در حیطه جنگل اگر درختان انبوه باشند در موارد خاص هرس پیش‌بینی می‌شود و البته در چارچوب عملیات پرورشی به صورت جزیی از هرس کردن استفاده می‌شود.
از نگاه این متخصص عملیات صورت گرفته احتمالا در قالب تنک کردن بوده است. طرحی که در قالب آن جوانه‌های خفته بیدار و از محل زخم جوانه‌هایی بیرون می‌آید. به گفته او تنک کردن در جنگل‌هایی صورت می‌گیرد که انبوه باشند. «تنک کردن درختان بخشی از عملیات پرورشی است که در توده‌های خاصی اعمال می‌شود، نه هر توده‌ای. باید جنگل انبوه باشد و رقابت شدید که در نتیجه آن جست‌های زادآوری غیرجنسی و رشد مناسب نداشته باشند.»
به گفته او 70 درصد سطح جنگل زاگرس، پوشش تاجی کمتر از 26 درصد دارد. رستاقی می‌گوید: «وقتی در یک توده جنگلی، پوشش تاجی این‌قدر پایین است، تنک کردن معنا ندارد.» بر این اساس برای تُنک کردن حداقل باید پوشش تاجی بالای 50 درصد باشد و برای اجرای این عملیات هم احتیاج به دستورالعمل و روش تایید شده است.
او اضافه می‌کند: «عملیات پرورشی طرح نیست بلکه یک برنامه است که در قالب یک طرح مدیریتی باید انجام شود. یعنی ابتدا یک طرح مدیریتی صورت گیرد و در ادامه عملیات پرورشی و تنک کردن انجام می‌شود.»

تبدیل شاخه‌زاد به دانه‌زاد با این شیوه ممکن نیست

رحیم ملک‌نیا، متخصص جنگلداری و عضو هیات علمی دانشگاه لرستان نیز درباره ادعای تبدیل جنگل شاخه‌زاد به دانه‌زاد به «پیام‌ما» می‌گوید: «تبدیل جنگل شاخه‌زاد به دانه‌زاد یک پروسه طولانی است که باید همزمان با آن زادآوری از منشا بذر اتفاق بیفتد. به این صورت که در ابتدا بذرکاری در پناه درختان مادر انجام شود و بعد به مرور زمان پایه‌های خشک شده درختان قطع شود تا فرصت برای نهالی که از بذر رشد یافته فراهم شود.» شواهد اما گویای این است که هیچ بذرکاری و نهال‌کاری در منطقه انجام نشده. هرچند اگر این هم اتفاق افتاده بود، قطع درخت باید در فاصله زمانی بیش از ده سال انجام می‌شد.

طرح پرورشی مصوبه شورای‌عالی جنگل را نداشت

از سوی دیگر منابع طبیعی لرستان مدعی است که طرح پرورشی در قالب مصوبه شورای‌عالی جنگل صورت گرفته است اما عضو سابق شورای‌عالی جنگل مرتع و آبخیزداری کشور این موضوع را رد می‌کند. ابراهیمی‌رستاقی می‌گوید: «در این طرح قطع درختان طبیعی پیشنهاد نشده بود. بلکه پیش‌بینی کرده بودند که تعدادی درخت بکارند و بعد از 20 سال این درختان که تاجشان انبوه شده است را برای اصلاح عملیات پرورشی تنک کنند.»

از زاگرس حفاظت می‌خواهیم، نه تولید چوب

این کارشناس، رویکرد اصلی زاگرس را حفاظت از خاک و آب می‌داند و می‌گوید: «ما انتظارمان از زاگرس تولید چوب نیست ما پوشش تاجی بالا می‌خواهیم پوششی که در زمان بارندگی مانع حرکت آب و ایجاد فرسایش شود. بنابراین هرچه جنگل انبوه‌تر باشد عملکرد بهتر است.»
به اعتقاد ملک‌نیا این روند در نهایت منجر به تخریب جنگل می‌شود. او توضیح می‌دهد: «هم شاخه‌های روی پایه‌های باقی‌مانده قطع شده‌اند و هم جست‌ها (آنچه پس از قطع درخت از رویش جوانه‌های موجود در کُنده به وجود آید) از زمین کف‌بر شدند و این اقدام به طور مسلم تخریب جنگل است. وقتی این جست‌ها را قطع می‌کنیم تاج را از بین می‌بریم و با توجه به روند رشد بسیار کند بلوط‌ها به دلیل شرایط اقلیمی در زاگرس، جایگزین شدن آن‌ها بسیار زمان‌بر است.»

بیشتر درختان قطع شده از دانه‌زادها بودند

ادعای قطع جست‌ها برای دانه زاد کردن درختان اما از اساس توسط دریکوند رد می‌شود. این دکترای علوم محیط زیست که از منطقه بازدید داشته می‌گوید: «در بخشی از منطقه که اجازه دسترسی داشتیم به وضوح قطع درختانی را دیدیم که از دانه‌زادها بودند.» به گفته او بخش اعظم درختان قلع و قمع شده از دانه‌زادها بوده. بر این اساس ادعای هرس درختان برای جایگزین کردن با دانه‌زادها رد می‌شود.
پیگیری‌های «پیام‌ما» برای گفت‌وگو با شیرزاد نجفی، مدیرکل منابع طبیعی لرستان و حجت‌الله شکری‌سنجابی، معاون برنامه‌ریزی این سازمان بی‌نتیجه است. فریبرز غیبی، رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها و مراتع هم که ده روز پیش دستور توقف این عملیات را داده بود حالا از سمت خود برکنار شده است.

زخم‌ها درخت را بیمار می‌کند

ادعای بعدی که از سوی مسئولین منابع طبیعی در روزهای اولیه پخش کلیپ مطرح شده بود، آفت‌کشی بود. ملک‌نیا معتقد است که این ادعا غیرعلمی است، چرا که «شواهد و مطالعات نشان دادند که زخم‌ها حتی درختان را مستعد بیماری می‌کند».
6 روز پیش اما احسان سهرابی، رئیس اداره جنگلداری و جنگل‌کاری اداره‌کل منابع طبیعی لرستان گفته بود که این تنک‌سازی در راستای افزایش مقاومت درختان صورت گرفته است. سهرابی به فارس گفته بود: «درختان بلوط منطقه زاگرس در طول تاریخ همیشه به صورت تنه واحد رشد می‌کردند اما طی دهه‌های گذشته به علت مشکلاتی مانند خشک‌سالی، فرسایش خاک و انواع مسائل دیگر نحوه رشد درختان بلوط از حالت تنه درخت به رشد شاخه‌ای رسیده است. همین عامل باعث می‌شود در گذر زمان درختان بلوط در مقابل مخاطرات طبیعی و بیماری‌های جنگلی ضعیف شوند و امکان نابودی این درختان در آینده بیشتر می‌شود.» به گفته او قطع شاخه‌ها در راستای عملیات اصلاحی بهداشتی در جنگل‌ها انجام شده. بر اساس این طرح در یک دوره زمانی مشخص شاخه‌های ضعیف یک درخت قطع می‌شود و در نهایت پس از چند سال یک یا دو تنه قوی و تنومند باقی می‌ماند. در این طرح به مطالعات داخلی و تجربه کشورهایی اروپایی چون پرتقال استناد شده است.

هدف از تنک کردن افزایش قطر چوب بود

گزارش نهایی طرح تحقیقاتی موسسه تحقیقات و مراتع کشور که در سال 82 در جنگل‌های شاخه‌زاد بلوط مریوان انجام شده نشان می‌دهد که تنک کردن 32درصد صرفا بر افزایش قطر چوب و کاهش ارتفاع درخت تاثیر داشته است. این مطالعات هیچ نشانه‌ای از تاثیر این تنک کردن بر افزایش پوشش جنگلی در منطقه نشان نداده است.
نکته دیگر آن‌که در این مطالعه توصیه شده است که شاخه‌های با قدرت حداکثر 2.5سانت قطع شوند، این در حالی است که تصاویر منتشر شده در فضای مجازی حاکی از قطع درختانی با قطر بیش از 25سانتی‌متر است.
عضو سابق شورای‌عالی جنگل هم درباره مطالعات موسسه تحقیقات که به آن استناد شده، می‌گوید: «موسسه تحقیقات مستقیما نمی‌تواند دستورالعمل قطع صادر کند و فقط بررسی می‌کند و نتیجه را به سازمان جنگل‌ها اعلام می‌کند و سازمان تایید یا رد می‌کند.» به گفته او این مطالعات هم چهار فاز دارد که هر کدام چهار سال به طول می‌انجامد.

قطع درخت برای زیرساخت‌های گردشگری

موضوعی که این میان مغفول مانده، قطع درختان جنگلی برای زیر ساخت‌های گردشگری است. سهرابی در اظهارات خود صراحتا اعلام کرده که در راستای قراردادی که مالک این مجموعه با دولت منعقد کرده مقداری از زمین‌های این منطقه برای ایجاد زیرساخت‌های کشاورزی و گردشگری مسطح شده است. با این حال هنوز هیچ توضیحی در رابطه با طرح مسطح‌سازی داده نشده و مشخص نیست که چه تعداد درخت در این فرایند قطع شده‌اند. رضا افلاطونی، معاون حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور هم به «پیام‌ما» می‌گوید: «مسئولیت این امر با مدیر منابع طبیعی استان و یگان حفاظت محیط زیست است.»
فعالان محیط زیست لرستان نگرانند تا بار دیگر مسئله تغییر اراضی مطرح شود. آن‌ها ماه پیش درباره تخریب و قطع درختان به استانداری این استان نامه نوشتند. درمتن این نامه با اشاره به قطع درختان بسطام در شهرستان الشتر، حاشیه رودخانه‌ ماربره شهرستان دورود، بلوط‌های منطقه کوکلا بخش پاپ، بلوط‌های منطقه بزنوید الیگورز و منطقه هرین کوهدشت‌شمالی نسبت به قطع بی‌رویه درختان بلوط توسط جامعه محلی و برخی ادارات هشدار داده شده است.
ملک‌نیا درباره احتمال تغییر کاربری اراضی جنگلی زاگرس می‌گوید: «باید روند پوشش گیاهی در کشت و صنعت را با تصاویر ماهواره‌ای بررسی کرد تا بتوان به صورت دقیق در خصوص این ادعا نظر داد اما در روستای گوشه نیز که فاصله زیادی با کشت و صنعت ندارد این اتفاق روی داد و بعد از قطعه‌قطعه کردن و تخریب جنگل دورشان حصار کشیدند.»

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

مسافران قطار مرگ

مسافران قطار مرگ

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *