قطعی برق از مازوت‌سوزی بهتر است. این جمله را دیروز رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت. در پرداختن به عوامل آلودگی هوای تهران، اصفهان، اهواز، اراک و کرج، مازوت همچنان پررنگ است. چه آن‌که دیروز مدیر کل محیط‌زیست خوزستان از مازوت‌سوزی در اهواز گفت و در حالی که مصرف گاز در بخش خانگی ۱۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته، خبر آمد که ۱.۵ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه شازند اختصاص داده شده؛ نیروگاهی که متهم به استفاده از این سوخت آلاینده بود و حالا با تامین گاز می‌تواند سهم خود را از آلودگی استان مرکزی کم کند. از سوی دیگر در جلسه بررسی آلودگی هوا در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس هم به طور مفصل به مسئله سوخت و عوامل مختلفی که تنفس در کلان‌شهرها را سخت کرده، پرداخته شد. این‌ها همه در حالی بود که دیروز 28 ایستگاه سنجش کیفیت هوا در استان تهران، 6 ایستگاه در استان البرز و تمام ایستگاه‌های شهر اصفهان، سه ایستگاه در خوزستان و یک ایستگاه در قم، با درجات مختلفی از آلودگی شدید وضعیت کیفیت هوا را ناسالم برای همه تشخیص دادند.

«از نظر من بهتر است که روزی دو ساعت خاموشی داشته باشیم اما از سوخت مازوت استفاده نکنیم چون موجب آلودگی هوا می‌شود.» عیسی کلانتری، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست دیروز با بیان این جمله در یک برنامه تلویزیونی بار دیگر به افزایش مصرف گاز در زمستان تاکید کرد و گفت: «اکنون علت اصلی آلودگی هوا، افزایش غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است که عامل اصلی آن استفاده از سوخت‌های فسیلی به ‌ویژه گازوییل در خودروهای دیزلی و مازوت در صنایع سنگین و نیروگاه‌ها است.»
او با بیان این‌که اکنون محدودیت‌هایی در زمینه عرضه گاز در کشور داریم، اضافه کرد: «امسال مصرف گاز در بخش خانگی ۱۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته، علت این موضوع می‌تواند شیوع ویروس کرونا باشد زیرا بر اساس توصیه‌های بهداشتی در ادارات، مراکز تجاری و منازل در و پنجره‌ها برای تهویه هوا تا حدودی باز است و این سبب می‌شود گرمای هوا با سرمای بیرون تبادل شود.»
به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با افزایش مصرف گاز در کشور، نیروگاه‌ها و کارخانه‌هایی مانند سیمان با کمبود انرژی روبرو شده‌اند از این‌رو ناچار هستند که مازوت و یا گازوییل مصرف کنند. او همچنین با رد استفاده از مازوت در نیروگاه‌های حاشیه تهران –به عکس اظهارات پیشین خود درباره اجازه مصرف این سوخت در نیروگاه‌های شرق تهران- کامیون‌های فرسوده را یکی از منابع مهم آلاینده تهران معرفی کرد. کلانتری از پلیس خواست که از تردد این کامیون‌ها جلوگیری کند و گفت: «اکنون بیش از ۵۰ درصد اتوبوس‌های درون شهری تهران مستهلک و به ‌شدت آلاینده هستند و نتیجه همه این‌ها آلودگی هوا در زمان پایداری جو است.» به گفته او از سوی دیگر وزیر نفت اعلام کرده که با توجه به افزایش مصرف گاز در کشور مجبور است برای تولید ۵۰۰۰ مگاوات برق در کشور از مازوت استفاده کند و این مقدار ۹ درصد برق مصرفی کشور است. اینجا بود که گفت: «از نظر من بهتر است که روزی دو ساعت خاموشی داشته باشیم اما از مازوت استفاده نکنیم، ما در زمان جنگ هم روزی ۷ تا ۸ ساعت با خاموشی مواجه بودیم.»
در شازند و اهواز چه می‌گذرد؟
در حالی که رئیس اداره ازمایشگاه‌های محیط‌زیست استان یزد خبر داد که کارشناسان آزمایشگاه اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان یزد از نیروگاه‌های استان بازدید و سوخت مصرفی آن‌ها را مورد بررسی قرار دادند و در این استان از مازوت استفاده نمی‌شود، محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان گفت نیروگاه رامین تخلف کرده و مازوت می‌سوزاند. او که در یک برنامه تلویزیونی سخن می‌گفت توضیح داد: «قطعاً از طریق مراجع ذی‌ربط موضوع استفاده از مازوت در نیروگاه رامین را پیگیری می‌کنیم.» به گفته او از میان شش نیروگاه خوزستان، تنها رامین تخلف کرده است: «با پیگیری‌های انجام‌شده، اجازه استفاده گسترده از مازوت در این نیروگاه داده نشده و تنها یک واحد نیروگاه رامین آن هم در دی‌ماه امسال که دستور استفاده از مازوت توسط وزارت نیرو و وزارت نفت داده شد، از مازوت استفاده کرده است. این واحد، ۱۲ روز از مازوت استفاده کرد و در شش روز گذشته از مازوت استفاده نشده است.»از سوی دیگر به گفته او اکنون در کارخانه‌های سیمان‌ هم سوخت مازوت به صورت محدود در حال استفاده است. اشرفی با توجه به میزان تولید نفت و آلودگی در مراحل مختلف تولید نفت در خوزستان، استان خوزستان سهم خود را از آلودگی‌ دریافت کرده است و به همین راحتی فلرهای نفتی، هوای خوزستان را آلوده می‌کنند. اشرفی با بیان این موارد با گلایه گفت: «اگر تنها در یک نقطه در کشور نباید از سایر سوخت‌ها استفاده کند، خوزستان است اما نسبت به خوزستان بی‌عدالتی شده است.»مدیر‌کل محیط‌زیست خوزستان با تاکید بر لزوم جلوگیری از استفاده از مازوت در واحدهای صنعتی خوزستان، بیان کرد: «این مساله از سوی مسئولان ارشد استان پیگیری و تاکنون مقاومت شده است زیرا قرار بود حتی سوخت گاز واحدهای بزرگی مانند شرکت فولاد خوزستان را هم کاهش دهند که با مقاومت‌هایی که انجام شده، تاکنون این اتفاق نیفتاده است. همچنین با وجود تعهدات شرکت فولاد برای کاهش آلودگی، این شرکت در این زمینه به خوبی عمل نکرده و انتظارات ما و مردم را برآورده نکرده است، در حالی که در سال‌های گذشته حرکت‌های رو به رشدی داشته است.»
در حالی که در هفته‌های گذشته نیروگاه شازند هم یکی از متهمان آلودگی اراک با استفاده از سوخت آلاینده بوده، دیروز محمدرضا سمیعی، مدیرعامل شرکت گاز استان مرکزی خبر داد که نیروگاه حرارتی شازند ۱.۵ میلیون مترمکعب گاز در اختیار دارد. او در جلسه تداوم انرژی با صرفه‌جویی در مصرف برق و گاز بیان کرد: «در حال حاضر ۱.۵ میلیون مترمکعب گاز در اختیار نیروگاه حرارتی شازند است در حالی که در شرایط عادی این نیروگاه ۷ میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کند.» به گفته او در استان مرکزی۷۰ درصد گاز مصرفی در بخش صنعت استفاده می شود، ۲۶ درصد در بخش خانگی و تجاری اما در حال حاضر ۶۰ درصد گاز استان را خانه‌ها مصرف می‌کنند.
مردم باید بدانند چرا هوا آلوده است
دیروز در جلسه بررسی آلودگی هوا در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس هم به علل آلودگی کلان‌شهرها پرداخته و چند راهکار مطرح شد. سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس در ابتدای این جلسه گفت: «مردم باید بدانند که چرا هوا آلوده است به همین علت این جلسه را تشکیل دادیم تا میزان قصور دستگاه‌های مختلف در پاک نبودن هوا را مشخص کنیم.» به گزارش ایسنا او در پرسشی از نماینده پخش و پالایش وزارت نفت گفت: «وضعیت بنزین یورو ۴ و یورو ۵ چگونه است؟»
نماینده پخش و پالایش وزارت نفت نیز در پاسخ گفت: «وزارت نفت ۸۵ درصد تاییدیه سازمان محیط‌زیست در توزیع بنزین یورو ۴ را اخذ کرده است. به همه تعهدات در زمینه توزیع بنزین یورو ۴ عمل شده است. در مصوبه هیات وزیران بندی مبنی بر توزیع بنزین یورو ۵ وجود ندارد. در مورد گازوئیل نیز در همه کلان‌شهرها گازوئیل یورو ۴ توزیع می‌شود. حتی در حومه شهر تهران نیز از همین نوع گازوئیل استفاده می‌شود.»
رفیعی در پرسشی دیگر از نماینده بهینه‌سازی مصرف سوخت در وزارت نفت مطرح کرد: «وضعیت قسمت منتهای باک خودروها با کدام دستگاه است؟» اما نماینده بهینه‌سازی مصرف سوخت اینطور جواب داد: «مسئولیت باک خودروها با سازنده خودروها بوده و وزارت نفت هیچ دخالتی در این موضوعات ندارد. مسئولیت اصلی با وزارت صنعت، معدن و تجارت است.» او در واکنش به انتقادی در مورد مصرف مازوت هم پاسخی مشابه داد.
توضیح نماینده پخش و پالایش در وزارت نفت درباره میزان مصرف سوخت این بود: «مصرف گاز طبیعی در سال ۹۹، ۵۶ میلیارد مترمکعب بوده. این در حالی است که مصرف گاز طبیعی در سال ۹۷، ۶۳ میلیارد مترمکعب بوده است؛ یعنی از سال ۹۷ تا سال ۹۹ سه میلیارد مترمکعب افزایش مصرف گاز طبیعی داشتیم.» به گفته او نیروگاه شازند از ابتدای سال ۹۹ از گاز سوخت طبیعی استفاده کرده اما در زمستان با کمبود گاز طبیعی مواجه شده است.
رفیعی صحبت‌های نماینده وزارت نفت درباره استفاده از گازوئیل یورو ۴ به عنوان سوخت دوم نیروگاه منتظرقائم را این‌طور رد کرد: «گزارش‌های ما می‌گوید که در نیروگاه منتظرقائم گازوئیلی مصرف می‌شود که ۶ هزار و ۵۰۰ p.p.m گوگرد وجود دارد و این ۱۲۸ برابر از حد‌مجاز است. در نیروگاهی در نیشابور نیز ۷۰۰ p.p.m گوگرد مصرف می‌شود.» در ادامه این جلسه عباس مقتدایی، نماینده اصفهان با اشاره به وضعیت آلودگی شهر اصفهان گفت: «بارها از مسئولان خواسته‌ام که میزان تولید مازوت توسط پالایشگاه اصفهان و همچنین میزان مصرف مازوت و همچنین میزان صادرات مازوت به صورت شفاف ارائه شود که این اتفاق نیفتاد.» اما نماینده پخش و پالایش وزارت نفت در پاسخ گفت: «سوخت پالایشگاه‌های اصفهان مطلقا گاز طبیعی بوده است. مازوت‌های اصفهان به طور کامل در شش ماه اول سال به بندرعباس و پالایشگاه بوشهر فرستاده می‌شود تا برای صادرات استفاده شود.» به گفته او علت آلودگی هوای شهر اصفهان تعدد بیش از حد پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها در حریم شهرها است و البته میزان سوخت خودروها، موتورسیکلت‌های دیزلی و حمل‌و‌نقل شهری نیز در میزان آلودگی اتأثیر می‌گذارد.