سایت خبری پیام ما آنلاین | کم توجهی به محیط زیست در نظام بودجه‌ریزی

یادداشتی از حمیدرضا میرزاده کارشناس محیط زیست

کم توجهی به محیط زیست در نظام بودجه‌ریزی

به طور کلی بودجه هر سازمان به چند مولفه بستگی دارد، ابتدا اهمیت آن سازمان و اینکه در روند توسعه کشور چه نقشی دارد، سپس اینکه این سازمان چه برنامه‌هایی را ارائه می‌دهد و چه فعالیت‌هایی راانجام می‌دهد مهم است





۲۳ دی ۱۳۹۹، ۱۰:۰۸

به طور کلی بودجه هر سازمان به چند مولفه بستگی دارد، ابتدا اهمیت آن سازمان و اینکه در روند توسعه کشور چه نقشی دارد، سپس اینکه این سازمان چه برنامه‌هایی را ارائه می‌دهد و چه فعالیت‌هایی راانجام می‌دهد مهم است و سوم مساله در اهمیت نوع نگاه اقتصادی به بودجه است. یعنی بودجه‌ریزی در کشورما نوعی سرمایه‌گذاری دیده می‌شود.
متاسفانه بوجه سازمان حفاظت محیط زیست با توجه به این 3 مولفه، همیشه در جایگاه نامناسب قرار دارد. شاید دلیل اول این است که هیچگاه نگاه سرمایه‌گذاری به حفاظت محیط زیست نشده است. یکی از نگاه‌ها به محیط زیست ماهوی است. یعنی زمانی که ما زیرساخت‌های حیاتی کشور را حفظ نکنیم یا مهمترین و غیرقابل بازگشت‌ترین سرمایه‌های کشور که سرمایه طبیعی هستند را در معادلات بودجه‌ریزی در نظر نگیریم، هر بودجه‌ای برای حفاظت محیط زیست در نظر تصمیم‌گیران دور ریختن پول است. یعنی در روند توسعه کشور هزینه‌های پنهانی که برای حفاظت خاک، حفاظت منابع آب، زیستگاه‌های طبیعی، گونه‌های گیاهی و جانوری هرگز دیده نمی‌شود.
نگاه دوم هم این است که صرف این بودجه چه میزان بازگشت اقتصادی دارد. مثلا بودجه حفاظت از تالاب‌ها ممکن است از نظر تصمیم گیران پول هدر دادن باشد اما وقتی تبعات ناشی از طوفان‌های شن، خشکسالی و بی کاری های جامعه محلی که از آن تالاب ارتزاق می کردند را از نظر اقتصادی محاسبه کنیم می‌بینیم این بودجه بسیار به صرفه است، اما متاسفانه این نگاه در برنامه ریزی بودجه وجود ندارد.
از طرف دیگر بخش از برنامه‌ریزی برای بودجه محیط زیست به فعالیت‌ها در زمینه حفاظت محیط زیست کشوربستگی دارد، یعنی اینکه چه برنامه‌هایی برای محیط زیست کشور طراحی می‌شود. باید بگویی مدر این زمینه در بیشتر مواقع رفتار دولت در برابر حفاظت محیط زیست واکنشی است. یعنی در جایی اتفاقی رخ می‌دهد، مثلا تالابی خشک می‌شود یا گونه‌ای در معرض خطر انقراض قرار می‌گیرد و سپس دولت شروع به فعالیت و درخواست بودجه و تقاضا پروژه‌های فوق برنامه می‌کند که معمولا این نوع عملکرد کمتر جواب می‌دهد.
برخی مواقع هم نمی‌توانیم به خوبی تشریح کنیم که اگر این گونه جانوری منقرض شود چگونه در اقتصاد تاثیر می‌گذارد. ماهیت حفاظت محیط‌ زیست اینگونه است که لزوما نمی‌‌شود از آن اعداد ارقام اقتصادی استخراج کرد در حالیکه متاسفانه در بودجه فقط به اعداد و ارقام و سود و زیان اقتصادی توجه می‌شود.
مساله مهم دیگر این است که نه فقط سازمان حفاظت محیط زیست بلکه کل قوای سه گانه باید به این مساله توجه داشته باشند که اگر بخش‌هایی مانند صنعت، کشاورزی و … به حفاظت محیط زیست توجه نکنند، سازمان به تنهایی نمی‌تواند هیچ پروژه موفقی داشته باشد. اینگونه نیست که هر دستگاه کار خودش را انجام بدهد و بعد با افزایش بودجه سازمان محیط زیست خسارات را ترمیم کند.
متاسفانه نگاه تصمیم‌گیری محیط زیست اینگونه شده که مثلا در زمان تعیین استاندارد سوخت خودرو می‌شود

وزارتخانه مربوطه توجیهات خودش را دارد و کار خودشان را انجام می‌دهد اما وقتی به مشکل بر می‌خورد به سازمان محیط زیست مراجعه می‌کند. تاوقتی این نگاه باشد سازمان حفاظت محیط زیست ناکارآمد خواهد بود و طبیعی است که از نظر برنامه‌ریزان بودجه دادن به این سازمان پول دور ریختن باشد.
به غیر از این مسائل باید نگاه‌های سیاسی را هم اضافه کنیم . برخورد سیاسی افراد و تصمیم گیران با رئیس سازمان یا طیف سیاسی که سازمان یا دولت را در اختیار دارند بر بودجه تاثیر گذار خواهد بود.
در مجموع تا زمانی که نگاه ما به حفاظت محیط زیست نگاه واکنشی باشد، بودجه چیزی فراتر از این نخواهد رفت و این نگاه واکنشی هم شامل کل بدنه سه گانه به ویژه در قوه مجریه و دولت و هم شامل بخش‌ها تولیدی و خدماتی و هم خود سازمان است.
اگر این نگاه تغییر نکند بودجه چیزی فراتر از حقوق کارمندان و فعالیت‌های روزمره سازمان حفاظت محیط زیست نخواهد بود.
اگرچه در سال‌های گذشته از نظر رقم، بودجه محیط زیست افزایش پیدا کرده‌است اما درواقع باتوجه به هزینه‌ها و تورم هر سال بودجه از نظر ارزش اقتصادی کاهش داشته‌است. سازمان حفاظت محیط زیست حتی برای حقوق حق کارکنان، حق مامورت و … با مشکل روبرست از طرفی فعالیت‌های سازمان هم رفته رفته کم شده است، برای نمونه قبلا کتاب منتشر می کرد و خدماتی برای آگاه سازی ارائه می‌دادی داد اما در سال‌های اخیر این فعالیت‌ها بی سر و صدا حذف شده‌است و ما با کاهش پنهان بودجه روبرو بودیم.
از سوی دیگرهمواره بودجه‌ای که تصویب می‌شود به طور کامل تخصیص پیدا نمی‌کند یا در زمان نامناسب تخصص پیدا می‌کند.
به نظر می‌رسد نگاه به محیط زیست همچنان تزئینی است در عمل سازمان نهادی نخواستنی در توسعه است و طبیعی است هر بودجه‌ای به آن اختصاص داده شود موفق نخواهد بود.

به اشتراک بگذارید:





پیشنهاد سردبیر

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *