سایت خبری پیام ما آنلاین | چند شبهه درباره «خانه سعادت‌خواه»

چند شبهه درباره «خانه سعادت‌خواه»





۹ دی ۱۳۹۹، ۹:۲۱

تالار آیینه عمارت نصیرالدوله در حالی به بخش خصوصی واگذار می‌شود که میراث فرهنگی در نفیس بودن آن شک دارد

چند شبهه درباره «خانه سعادت‌خواه»

مدیرعامل صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی: بخشی از بنا مربوط به دوره پهلوی دوم است که متاسفانه ارزشی ندارد.

مرضیه قاضی زاده | تنها بخش باقی‌مانده از عمارت نصیرالدوله در حال واگذاری به بخش خصوصی است. در سال‌های گذشته نه میراث روی قولش ماند و نه حتی دستور مستقیم مونسان، وزیر میراث‌فرهنگی  برای مرمت بنا راه‌گشا بود. اکنون حتی معاون میراث تهران هم نمی‌داند که چه چیز جزء نفایس ملی است و چه چیز نیست. سال‌ها گذشته و هنوز تعریف دقیقی از نفایس ملی وجود ندارد. کشمکش‌های فعالان میراث‌فرهنگی هم برای نگهداری نفایس ملی، دیگر با این اوضاع و احوال اقتصادی رنگ باخته.

 سه سال از دستور مونسان، وزیر میراث‌فرهنگی برای مرمت تالار آیینه گذشته است و بنا مرمت نشده. دست آخر میراث برای مرمت بنا، تن به واگذاری بنا به بخش خصوصی داد. قرار است تالار آیینه، تنها بخش باقی‌مانده از عمارت نصیرالدوله به بخش خصوصی واگذار شود. هنوز کاربری مشخصی برایش در نظر نگرفته‌اند  اما  قرار است برای کارهای فرهنگی از آن استفاده کنند.

تالار آیینه را به نام خانه سعادت‌خواه می‌شناسند. آنچه از عمارت میرزا عبدالوهاب‌خان شیرازی آصف‌الدوله (نصیرالدوله) باقی‌مانده 250 متر اعیانی است که شامل یک  ورودی، حیاط مرکزی، اتاق آینه زیرزمین و اتاق خواب است. بخشی از عمارت در زمان پهلاو دوم به عنوان دبستان بدر استفاده شد و بخشی دیگر تخریب و تبدیل شد به بوستان.

اگر چه در پرونده‌های ثبتی میراث‌فرهنگی، خانه نصیرالدوله را همان خانه دو هزار متری ته کوچه مدرس می‌شناسند اما سجاد عسگری، دبیر کمیته مردم‌نهاد پیگیری و حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران به «پیام‌ما» می‌گاود: «این یک غلط تاریخی است که خانه مشیرالسلطنه را نصیرالدوله می‌شناسند. خانه نصیرالدوله همان مدرسه بدر است و همین تالار آیینه.»

آصف‌الدوله، معاون وزیر امور خارجه و نایب دوم وزارت امور خارجه بود. بعد هم در حکمی والی ارومیه و گیلان شد. در حقیقت پس از حکومت گیلان، ناصرالدین شاه در سال ۱۲۵۰ به او لقب نصیرالدوله داد.

بعدها پسرش، میرزا احمدخان هم از دولت‌مردان دوره قاجار شد. میرزا احمدخان اولین وزیر فرهنگ رضاشاه بود. فردی که بعدها بخشی از خانه پدری‌اش را به آموزش‌و‌پرورش اهدا کرد، همان قسمتی که الان مدرسه بدر شناخته می‌شود.

تالار آیینه، انبار کالاهای مستعمل و دورریختنی

تالار آیینه در نقل‌و‌انتقال‌های فراوان در اختیار شخصی به نام سعادت‌خواه بود. سال 82 حمید بقایی، رئیس وقت سازمان میراث‌فرهنگی، اتاق آیینه را از سعادت‌خواه خرید و قرار شد به زودی مرمت شود. خانه اما رنگ مرمت را ندید و بعد از آن عمارت چند سالی در اختیار یکی از پرسنل بازنشسته میراث‌فرهنگی قرار داشت.

شهرام شهریار، فعال میراث‌فرهنگی در «سفرناوس» درباره وضعیت خانه در آن ایام نوشته است: «تمامی جداره‌های اندرونی و بیرونی خانه نصیرالدوله با سنگ سفید مرمر پوشانده شده است و دیوارهای اصلی بنا زیر این پوشش مدفون شده است. دو در آهنی در جداره شرقی این بنا (یکی برای افراد و یکی برای پارکینگ) پس از تخریب جداره اصلی ایجاد شده، در حیاط صفحه‌ای فلزی (۵۰ سانتی‌متر بالاتر از سطح زمین) برای پارک خودرو به بنا الحاق شده است. گچ‌بری‌ها و آیینه کاری‌های خانه آصف‌الدوله به دلیل عدم رسیدگی فروریخته است و بخش جداره غربی کلا اوران شده است. ارسی‌ها و پنجره‌های این تخریب و حتی بخشی از ارسی‌ها در اختیار مجموعه‌داران قرار گرفته است و این خانه زیبا در حال حاضر پارکینگ موتور و انباری کالاهای مستعمل و دور ریختنی شده است.» سازمانی که متولی حفاظت و نگهداری از بناهای تاریخی است این خانه را به مخروبه‌ای تبدیل کرده بود که هیچ شباهتی با آن عمارت تاریخ نداشت.

دستور وزیر برای مرمت تالار آیینه

پس از انتشار خبر تخریب بخشی از تالار آیینه خانه نصیرالدوله، علی اصغر مونسان، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی کشور در توئیتی نوشت: «موضوع پیگیری شد. علاوه بر درخواست ارائه گزارش کامل اداره کل استان تهران راجع به این موضوع، مقرر شد به سرعت کار مرمت آن انجام شود.»

دو سال از این توئیت می‌گذرد و وزارت میراث‌فرهنگی دست از پا درازتر مانده است. این بار می‌خواهند خانه‌ای که زیر نظرشان به مخروبه تبدیل شده بود را برای مرمت به بخش خصوصی بسپارند.

پرهام جانفشان، مدیر کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران درباره علت مرمت نشدن این بنا به «پیام‌ما» می‌گاود: «این خانه در همان سال 97 به صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی داده شد تا صندوق از طریق جذب سرمایه‌گذار، مرمتش کند. به تازگی هم صندوق آن را به مزایده گذاشته تا سرمایه‌گذار انتخاب کنند و کار مرمت شروع شود.»

هادی میرزایی، مدیرعامل صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی اما به «پیام‌ما» می‌گاود: «بنا در اختیار صندوق قرار نگرفته بود و اخیرا اذن واگذاری آن داده شده است.»

تالار آیینه جز نفایس ملی هست یا نه؟ میراث نمی‌داند 

سال‌ها بین واگذار کردن یا نکردن این بنا به بخش خصوصی بحث بوده است. این اختلاف نظرها در همان ایامی بوده که بیش از هر دوره دیگری بحث نفایس ملی و حفاظت از آن‌ها مورد توجه بود. سال 93 مسعود سلطانی‌فر، رئیس وقت سازمان میراث‌فرهنگی (وزارتخانه امروزی) گفته بود که فقط «آثار جهانی» نفیس ملی‌اند؛ موضوعی که بعدها با واکنش فعالان میراث‌فرهنگی مواجه شد.

وزارت میراث‌فرهنگی اما هنوز هم تعریف دقیقی از نفایس ملی ندارد. چنان‌که معاون میراث‌فرهنگی تهران در پاسخ به این پرسش «پیام‌ما» که تالار آیینه جز نفایس ملی است یا خیر می‌گاود: «باید کمیته نفایس وزارتخانه این موضوع را تشخیص دهد.» مدیر عامل صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی این بنا را آن چنان واجد ارزش نمی‌داند. میرزایی به «پیام‌ما» می‌گاود: «تالار آیینه بخشی از بنای نصیرالدوله است که توسط مالکان، در ادوار مختلف از بنای اصلی تفکیک شده و حدود 250 متر عرصه و 240 متر اعیانی است. بخشی از بنا مربوط به دوره پهلاو دوم است که متاسفانه فاقد ارزش است و حتی نما در دهه‌های 70 سنگ پلاک شده است.»

او ادامه می‌دهد: «به تازگی اجازه انتشار فراخوان عمومی واگذاری برای مرمت، احیا و حق بهره‌برداری مدت معین تالار آیینه داده شده و قرار است از طریق جذب سرمایه‌گذار، مرمت و حفاظت از آن آغاز شود.»

اختلاف بر سر دوره ساخت تالار آیینه

به گفته او صندوق احیا در راستای هاوت‌بخشی به این بنا، با وجود شرایط نامناسب و الحاقات غیر‌اصولی که پیش از این صورت گرفته، قصد دارد بخش‌های پیرامونی عمارت را با محوریت تالار آیینه و مستندات تاریخی به جا مانده، مرمت کرده و به اصالت اصلی آن نزدیک کند تا بنا از این وضعیت اسفبار خارج شده و به عنوان یک مجموعه فرهنگی مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.» میرزایی مدعی است که بخشی از این عمارت مربوط به دوره قاجار است و بخش دیگر در دوره پهلاو دوم تکمیل شده است؛ اما بعضی کارشناسان میراث‌فرهنگی معتقدند که تالار آیینه مربوط به دوره قاجار است. موضوعی که مهدی معمارزاده، کارشناس ارشد میراث‌فرهنگی هم آن را تایید می‌کند. عسگری، دبیر کمیته مردم‌نهاد پیگیری و حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران نیز می‌گاود: «در پرونده ثبتی این خانه به عنوان عمارت قاجاری شناخته شده است. این بنا آینه‌کاری، گچ‌بری و ارسی دارد. ارسی اصلا در دوره پهلاو نبوده است.»

 حتی نفایس ملی هم واگذار می‌شود

مدیرعامل صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی یک هفته پیش به ایرنا گفته بود: «براساس قانون، انتقال نفایس ملی به غیر ممکن نیست، اما بهره‌برداری بخش خصوصی با انتقال متفاوت است. رسالت وزارت میراث‌فرهنگی حفاظت و مرمت آثار تاریخی، پژوهش در این حوزه است. » به گفته او مالکیت این بناها در مزایده‌ها‌ منتقل نمی‌شود و این در حالی است که برخی از این بناها به دلیل بی‌توجهی و نداشتن سکونت به مخروبه تبدیل شده و برخی دیگر را اشخاص حقیقی به شکل غیرقانونی تملک کرده‌اند. بنا به گفته‌های مدیر عامل صندوق احیا نه واگذاری‌های طولانی‌مدت (۵۰ سال) و نه کوتاه‌مدت (۱۰ سال) مورد نظر صندوق توسعه نیست چرا که در واگذاری طولانی مدت نقش نظارتی حاکمیتی کاسته می‌شود و در واگذاری‌های کوتاه‌مدت سرمایه‌گذار در صدد استفاده حداکثری برمی‌آید و در نتیجه به اثر خسارت می‌زند. 

به اشتراک بگذارید:





مطالب مرتبط

نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *