سایت خبری پیام ما آنلاین | تجربه «کابوکی» در ایران

تجربه «کابوکی» در ایران





۲۹ آذر ۱۳۹۹، ۱۰:۱۶

پروژه موفق بیابان‌زدایی چین در ایران بومی‌سازی می‌شود

تجربه «کابوکی» در ایران

معاون آبخیزداری امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها: راه‌حل برخی از معضلات منابع طبیعی در فناوری شرکت‌های دانش بنیان پیدا می‌شود.

|پیام‌ما| هرچند ایران را به تنوع آب و هوایی و اقلیمی می‌شناسیم اما واقعیت این است که کشور ما روی کمربند خشک جهان قرار دارد و بیابان‌زایی یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این سرزمین خشک و نیمه خشک است. پدیده‌ای که در بخش‌هایی نتیجه عوامل اقلیمی است و در مواردی ثمره عوامل انسانی مثل برداشت بی رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، تخریب ناشی از معادن سطحی، قطع کردن درختان و استفاده غیراصولی از مراتع و… در این میان آمارها می‌گویند ایران بیش از دو برابر میانگین نرم جهانی به سمت بیابانی شدن پیش می‌رود و رتبه نخست فرسایش خاک را دارد. با این تفاسیر لزوم به کارگیری روش‌های علمی و اصولی بیابان‌زدایی بیش از هر اقدامی احساس می‌شود. روز گذشته معاون آبخیزداری امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها از بومی‌سازی روش چینی‌ها در بیابان‌زدایی خبر داد و گفت این شیوه در دو استان اصفهان و سیستان‌و‌بلوچستان اجرا می‌شود. 

آمار دقیقی از بیابان‌زایی در ایران طی پنجاه سال گذشته وجود ندارد. اما آنچه مسلم است پیشروی بیابان‌ها به مراتع و مناطق شهری رشدی چشمگیر داشته است. صاحب‌نظران محیط‌زیست معتقدند باید برای حل این مسئله و پیشگیری از بروز تبعات جبران‌ناپذیر آن، از فناوری‌های نوین در کنار همیاری جوامع محلی بهره برد و برای بیابان‌زدایی در نقاط بحرانی اقداماتی صورت گیرد.

یکی از پروژه‌های موفق بیابان‌زدایی در دنیا که با توجه به اصول محیط‌زیستی اجرا شده، پروژه «کابوکی» است که با مشارکت سازمان ملل در دشت کابوکی چین اجرا شده است. در این پروژه اراضی بیابانی با استفاده از روش‌هایی، تبدیل به زمین زراعی شده است. در بخشی از این زمین‌ها اهالی «شیرین‌بیان» کشت می‌کنند که استفاده بسیاری در طب سنتی چینی دارد و هنگام رشد به غنی‌سازی خاک صحرا هم کمک می‌کند. تجربه کابوکی ثابت کرد اقدامات در جهت مبارزه با بیابان‌زایی اگر با تکیه بر اصول و با در نظر گرفتن شرایط بومی اجرا شود، می‌تواند نتیجه‌بخش باشد. به گفته پرویز گرشاسبی ایران قرار است این تجربه را به زودی بومی‌سازی کند.

روز گذشته معاون آبخیزداری امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور به خبرگزاری ایمنا گفته است: «پروژه کابوکی چین که با کمک بخش خصوصی در زمینه بیابان‌زدایی اقتصادی موفق بوده است، در اصفهان و سیستان‌و‌بلوچستان اجرا و بومی‌سازی می‌شود» اما در عین حال از نتایج تحقیقات و مطالعات متخصصان داخلی هم استفاده می‌شود. پرویز گرشاسبی با بیان این‌که راه حل برخی از معضلات منابع‌طبیعی در فناوری شرکت‌های دانش‌بنیان پیدا می‌شود، گفت: «مطالعات ۱۸ طرح فناورانه را پنج سال پیش به شرکت‌های دانش‌بنیان و محققان پیشنهاد کردیم، آن‌ها ضرورت استفاده از فناوری را در زمینه منابع طبیعی احساس کردند و هم اکنون ۶ پروژه به مرحله تأمین رسیده است و می‌توان از آن‌ها به صورت گسترده استفاده کرد» او با اشاره به رونمایی از این ۶ طرح فناورانه در هفته آینده، گفت: «تاکنون پنج میلیارد تومان برای ۶ پروژه تأمین اعتبار شده است که ۵۰ درصد آن را معاونت علمی و فناوری و ۵۰ درصد دیگر را دستگاه مشارکت کننده پرداخت می‌کند؛ البته صندوق فناوری نیز به شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیلات می‌دهد» گرشاسبی درباره جزئیات برخی از این پروژه‌ها گفت: «استفاده از ماسه‌های روان برای تولید مصالح ساختمانی یکی از این پروژه‌ها است که مصالح پیش ساخته از قطعات بتنی فناوری شده است، برخی کشورهای جهان پیشرفت‌هایی در این زمینه داشته‌اند و حتی MDF، موزائیک و سرامیک از ماسه‌های روان تولید شده است. البته طرح بسیار فراتر از این است و تنها بخشی از آن را به فناوری رسانده‌ایم؛ اگر با همکاری وزرات راه‌و‌شهرسازی و تولید‌کنندگان بخش خصوصی بتوان قطعات بتنی را در مناطقی که پدیده طوفان‌های ماسه‌ای وجود دارد، تولید کرد، معضل طوفان گرد‌و‌غبار را به فرصت تبدیل خواهیم کرد»

گرشاسبی می‌گوید: «فناوری دیگری که مورد مطالعه قرار گرفته است الگوی اقتصادی سدهای زیرزمینی است؛ عملیات آبخیزداری که در یک حوضه اجرا می‌شود برای نگهداری، بهره‌برداری و سایر فعالیت‌های اقتصادی از جمله گردشگری، تولید قارچ، پرورش کبک و سایر فعالیت‌های متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرد. در پروژه دیگری که مانند اقدامات بیابان‌زدایی است و پژوهشکده آبخیزداری در هندیجان اجرا کرده است. عرصه‌هایی که هیچ درختی در آن استقرار پیدا نمی‌کند، با رواناب و خاکریزهای متناوبی که ایجاد و پخش کردیم خود به خود به یک منطقه پخش سیلاب تبدیل شده است و مراتع منطقه با بذر گیاهان تاب‌آور احیا شده است. از این رو مرتعی که مرتع‌دار به هیچ وجه نمی‌توانست احیا کند و منابع طبیعی نیز به روش سنتی قادر به احیای آن نبود هم اکنون قابل بهره‌برداری شده است. بخش خصوصی و مرتع‌دار در این منطقه به تولید محصول رسیدند. در زمینه جلوگیری از انتشار گرد‌و‌غبار نیز یکی از پروژه‌ها کاشت گون علفی در ترکمن صحرا است که تولید شده و در حال توسعه و تعمیم در مراتع منطقه است.»

معاون آبخیزداری امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور به روند طرح شورورزی هم اشاره کرده و گفته است: «استفاده از اراضی شور با نام طرح شورورزی پروژه دیگری است که در مناطقی که به هیچ روشی نمی‌توان کشت و کار کرد، از آب شور برای پرورش برخی از آبزیان شور و جلبک‌ها استفاده شود در این زمینه چندین شرکت دانش‌بنیان در نواحی جنوبی استان خوزستان که بسیاری از اراضی شور هستند، کار کردند.» او با بیان این‌که اراضی شور در کشور در حال گسترش هستند، گفت: «استفاده از تکنولوژی جدید زمین‌های شور را به سمت اقتصادی شدن می‌برد» شورورزی که گرشاسبی به آن اشاره می‌کند فرایندی پیچیده و کاملا علمی است. امروز این روش در دنیا بسیار مورد استقبال قرار گرفته است تا جایی که مطالعاتی در جهت اصلاح نژاد گونه‌های گیاهی با هدف بالا بردن مقاومت گیاه به شوری انجام شده است. 

گرشاسبی می‌گوید: «تحقیقات روی چند پروژه دیگر همچنان ادامه دارد. یکی از آن‌ها استفاده از مالچ رُسی است. نمونه این پروژه در استان اصفهان استفاده شده و در مناطق دیگر نیز آزمایش می‌کنیم که در آینده مالچ‌های سازگار با طبیعت جایگزین مالچ نفتی شود» مالچ‌پاشی یکی از راهکارهایی است که در سال‌های اخیر برای تثبیت کانون‌های گرد‌و‌غبار مورد توجه قرار گرفته است، اما از ابتدا محل چالش بین کارشناسان محیط‌زیست  و مجریان این پروژه‌ بود. در ماه‌های اخیر نیز نظراتی در خصوص سرطان‌زا بودن مالچ‌های نفتی مطرح شده است.

معاون آبخیزداری امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور تهیه اطلس‌های موضوعی در کشور و برآورد دقیق فرسایش مجاز در کشور را از دیگر پروژه‌های فناورانه دانست و گفت: «این پروژه‌ها تا سال آینده بهره‌برداری می‌شود؛ البته پیشنهادات جدیدی نیز در دست بررسی است که تا هفت سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.»

گرشاسبی با بیان این‌که بیابان‌زدایی در کشورهای مترقی از جمله چین توسط بخش خصوصی انجام می‌شود، به پروژه کابوکی در چین اشاره کرد و گفت: «در چین دو و نیم میلیون هکتار از یک منطقه توسط ۱۴ سرمایه‌گذار خصوصی چینی بیابان‌زدایی شده است و طرح‌های اقتصادی در آن اجرا شده است در حالی که طوفان و معضلات انتشار گرد‌و‌غبار و شن را نیز رفع کردند. یکی از پروژه‌ها انتقال این تجربه به ایران است؛ یکی از دو استان اصفهان یا سیستان‌و‌بلوچستان برای این امر انتخاب می‌شود و تجربه کابوجی یا کابوکی از چین شمالی با توجه به فرهنگ و سرمایه‌گذار در ایران بومی‌سازی می‌شود که می‌تواند انقلاب بزرگی در زمینه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و غیردولتی در ساماندهی سخت‌ترین اکوسیستم یعنی بیابان باشد. در کشور فکر می‌کنند تنها دولت باید برای طرح‌های بیابان‌زدایی و حفظ منابع طبیعی هزینه کنند و روش‌های ذکر شده این تفکر را تغییر می‌دهد؛ هدف از این فناوری‌ها این است که روش‌های نوین و علمی جایگزین رویکردها و نسخه‌های سنتی در حفظ منابع طبیعی شود، برای مثال واتر‌باکس یا آب‌گلدان مشکلات چندساله ما را در جنگل‌کاری رفع می‌کند. یکی از فناوری‌هایی که بومی‌سازی کردم استفاده از واتر‌جت است که با استفاده از مته آب، درخت در ماسه‌های بادی کاشته می‌شود و ماندگاری آن چندین برابر روش‌های سنتی است و به آبیاری مجدد نیز نیاز ندارد» مجریان پروژه کابوکی معتقدند موفقیت در چنین پروژه‌ای به سه رکن نیاز دارد: مردم محلی، دولت و سرمایه‌گذاری که بر پایه فناوری به پروژه ورود کند.

 

به اشتراک بگذارید:





نظر کاربران

نظری برای این پست ثبت نشده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *