رونق ورزش باستانی در یخدان‌های تاریخی

اسما محمودی
تغییر کاربری بناهای تاریخی این روز ها به نسخه ای برای مرمت و رونق آثار تاریخی کرمان تبدیل شده و این درحالیست که عدم نظارت بر این طرح می تواند این دارو را به نوشدارو پس از مرگ سهراب تبدیل کند. شهر کرمان یکی از رکودداران آثار ملی ثبت شده در کشور است این در حالی است که طی دهه های گذشته کمترین توجهی به حفاظت و نگهداری از این آثار صورت نگرفته و به خصوص در بافت تاریخی شهر کرمان شاهد تخریب و بی توجهی به این بناها هستیم. کمبود اعتبار در میراث فرهنگی و تغییر مدریت های پی در پی در استان کرمان موجب شده است طرحهای بازسازی و مرمت آثار تاریخی استان کرمان به سمت بناهای در معرض خطر و اضطراری سوق پیدا کند و عملا بودجه ای برای سر و سامان دادن به بناهای تاریخی در کرمان اختصاص نیافته است. اگر سری به بافت تاریخی شهر کرمان بزنیم به سادگی می بینیم که بسیاری از بناهای تاریخی در بافت تاریخی در معرض تخریب قرار گرفته اند و یا تخریب شده و جای آنها را آپارتمانهای نو ساز گرفته اند. بناهای تاریخی شاخص استان کرمان نیز در معرض خطر قرار دارند از آن جمله می توان به حمام «باغ لله» در بافت تاریخی کرمان اشاره کرد که هم اکنون به زباله دان تبدیل شده و بخشهای قابل توجهی از این بنا به کلی نابود شده است. با این وجود توجه خاص استاندار کرمان برای تبدیل کرمان به مرکز گردشگری موجب شده است اختصاص بودجه به بازسازی بناهای فراموش شده تاریخی کرمان با جدیدت بیشتری انجام شود و باغ فتح آباد و بازار کرمان مرمت شوند اما حجم بالای کارهای بر زمین مانده در استان کرمان موجب شده بارها از بخش خصوصی برای ساماندهی بناهای تاریخی کرمان دعوت شود.یکی از راهکارهای عمده در این راستا دعوت از بخش خصوصی برای تغییر کاربری و مرمت بناهای تاریخی و تبدیل آنها به مراکز گردشگری است. محمد ایرانمنش یکی از ساکنان مجاور حمام تاریخی باغ لله و فعال میراث فرهنگی اظهارداشت: این حمام تاریخی تا چند سال قبل کاربری اصلی خود را حفظ کرده بود امابا بالا آمدن سطح آبهای زیر زمینی رفته رفته حمام کاربری اصلی خود را از دست داد و تعطیل شد. وی افزود: در آن زمان اهالی محله قدیم شهر کرمان با همکاری هم این حمام را به گود زورخانه تبدیل کردند و سالها با کمک مردم این زورخانه اداره شد در همان سالها بقیه حمامهای تاریخی به چایخانه تبدیل شدند اما آبهای زیر زمینی در گذر زمان خسارتهای عمده به بنا وارد کرد و هر آنچه از مسئولان کمک خواستیم اتفاقی نیفتاد و در نهایت درب زورخانه نیز بسته شد و آبهای زیر زمینی بنا را فراگرفت و تخریب کرد.
وی افزود: راههای زیادی برای نجات این حمام پیشنهاد شد اما رفع مشکل در دستور کار قرار نگرفت همچنین بسیاری از آب انبارهای شهر کرمان نیز همین روزگار را سپری کردند و در حالیکه به شربتخانه و نگارخانه تبدیل شده بودند به یکباره به زیر آبهای زیر زمینی فرو رفتند. ایرانمش افزود: تنها آبهای زیر زمینی دلیل تخریب بناهای تاریخی نیست به طور مثال عمارت شترگلو در ماهان یکی از زیباترین بناهای تاریخی کشور است که چندی قبل استاندار دستور بازسازی و تغییر کاربری این بنا را داد اما این بنا به شدت در معرض تخریب است و دلیل آن هم فقط بی توجهی در نگهداری است جالب اینکه مرمت سطحی این بنا در سالهای گذشته بسیار غیر اصولی بوده و خسارتهایی را هم به دنبال داشته است.
وی گفت: بسیاری برای سرمایه گذاری در بخش تغییر کاربری بناهای تاریخی کرمان پیش قدم هستند اما زمان قرارداد بناهای تاریخی یک ساله است در واقع بخش خصوصی باید هزینه هنگفتی برای مرمت بنا انجام دهند اما زمان لازم برای بهره برداری از بنا به آنها داده نمی شود هر چند که استاندار کرمان برای رفع این مشکل پیگیری لازم را انجام داده اما عملا اتفاقی در این مسیر نیفتاده است. وی همچنین نظارت و حضور کارشناسان میراث فرهنگی در زمینه تغییر کاربری و بروز تغییراتی در بنا را دارای اهمیت بسیار بالا دانست و افزود: مثلا ما شاهد تغییراتی در یک ارگ تاریخی بودیم که توسط بخش خصوصی در آن صورت گرفت ما می خواهیم این موارد تکرار نشود.
رونق ورزش باستانی در یخدان های تاریخی
معاون میراث فرهنگی ادره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان کرمان اظهارداشت: ۱۱ یخدان در استان کرمان وجود دارد ساختار یخدان ها در استان کرمان منحصر به فرد و کاملا خاص است و دارای فضای داخلی مطلوب برای تبدیل به زورخانه هستند و به همین دلیل نیز یخدانهای کرمان تبدیل به زورخانه می شوند. محسن موحدی افزود: ورزش زورخانه ای نیز از جمله ورزشهای باستانی است که همچنان دنبال می شود و از اهمیت بالایی برخوردار است و بسیار مورد استقبال مردم کرمان می باشد بطوریکه کرمان جزو دو استان برتر در خصوص رونق این ورزش در کشور می باشد و به این دلیل مردم و به ویژه جوانان به سمت یخ دانها کشیده می شوند.
وی افزود: در این تغییر کاربری ها باید از هر گونه ساخت و ساز غیر متجانس در این بناها خودداری کرد و نباید اصالت بنا مورد خدشه قرار گیرد و تمام مراحل طبق نظارت دقیق کارشناسان انجام می شود. وی افزود: وقتی مردم به این زورخانه های بیاییند با ساختار معماری و نوع کاربری اولیه بنا نیز آشنا می شوند و این از اهمیت بالایی برخوردار است.
تبدیل یخدان های کرمان به زورخانه
موحدی ادامه داد: تغییر کاربری جزو سیاست های عمده میراث فرهنگی است و با توجه به تعداد بالای بناهای تاریخی در شهر کرمان این سیاست به صورت ویژه دنبال می شود. معاون سازمان میراث فرهنگی استان کرمان تاکید کرد: تغییرکاربری متناسب با اصالت بنا انجام خواهد شد و در کنار رونق صنعت گردشگری می تواند حفظ و نگهداری بناها نیز بسیار تاثیرگذار باشد. به گفته موحدی استقبال از اجرای این طرح در کرمان مطلوب بوده است و این طرح با جدیدت دنبال می شود. موحدی ادامه داد: در همین چارچوب می توان به تغییر کاربری حمام وکیل به چایخانه‌ سنتی وکیل، یخدان ریگ‌آباد به زورخانه، یخدان مویدی به خانه‌ جهانگردی، کاروان‌سرای گنجعلی‌خان به مرکز آموزش و کارگاه صنایع دستی اشاره کرد که البته طرح تبدیل برخی از بناهای بزرگ‌تر از قبیل کاروان‌سرای وکیل به هتل در دستور کار است که تحقق این امر منوط به مشارکت و هم‌کاری بخش خصوصی است.
۶۵۰ اثر تاریخی در کرمان وجود دارد
وی افزود: ۶۵۰ بنایتاریخی در استان کرمان وجود دارد و این فرصتی برای توسعه گردشگری است و این حرکت مکمل می تواند استان کرمان را در توسعه اقتصاد گردشگری یاری کند. با این وجود بسیاری از کارشناسان در استان کرمان به دلیل تجربیات گذشته بر این باور هستند که در صورت عدم نظارت جدی دستگاههای نظارتی و همچنین دستگاههای تخصصی مانند میراث فرهنگی بر روند واگذاری و همچنین نگهداری و تغییرات ساختاری در این بناها داروی تغییر کاربری می تواند به سم کشنده ای برای بناهای تاریخی کرمان تبدیل شود و بخش خصوصی تنها به سود آوری خود فکر کند و در این میان بناهای کهن کرمان هستند دچار خسارت می شوند.